«Απροσδόκητα πρόσφατες ανακοινώσεις έθεσαν θέμα "επαναπατρισμού" των σλαβομακεδόνων φυγάδων της περιόδου 1941-1949.
Ποιος ο λόγος που αποσιωπώνται ή παραποιούνται τα ιστορικά δεδομένα και εμφανίζονται οι "Αιγαιάτες" ως τα τελευταία θύματα του ελληνικού Εμφυλίου; Και γιατί δεν δίδονται στην ελληνική κοινή γνώμη οι σημερινές διαστάσεις του προβλήματος; (...)
* Στη διάρκεια της Κατοχής η ένταξη πολλών από αυτούς στο πλευρό των βουλγαρικών και γερμανικών Αρχών κατοχής, και αργότερα, στον Εμφύλιο, στη σλαβομακεδονική οργάνωση του ΝΟΦ χρησιμοποιήθηκε ως μοχλός διεκδίκησης περιοχών της Μακεδονίας από την ελληνική επικράτεια. Αλλά και έναντι του ΚΚΕ η αυτομόληση σημαντικού αριθμού "Αιγαιατών" από τις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος προς τη Μακεδονία του Τίτο κατάφερε οδυνηρό "πισώπλατο χτύπημα" στο ΔΣΕ.
* Αυτός ο διπλά αρνητικός ρόλος των "Αιγαιατών" στην Ελλάδα εκτιμήθηκε ως απόλυτα θετικός από το γιουγκοσλαβικό καθεστώς σε Βελιγράδι και Σκόπια. Η δράση τους στην Ελλάδα αναγνωρίστηκε ως στρατιωτική υπηρεσία όχι στον ελληνικό Εμφύλιο, αλλά στον "Εθνικοαπελευθερωτικό Πόλεμο της Μακεδονίας". Ετσι, όσοι κατέφυγαν στην τότε Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας έτυχαν ειδικών ευεργετημάτων και, το κυριότερο, πολεμικών συντάξεων.
* Εκτοτε δύο νέες γενεές, τέκνα των αρχικών φυγάδων, διαπαιδαγωγήθηκαν σε περιβάλλον αξιών που θεωρεί ότι το "Αιγαιατικό Τμήμα της Μακεδονίας υπό την Ελλάδα" -δηλαδή η Ελληνική Μακεδονία- παραμένει "αλύτρωτο".
* Με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της πΓΔΜ το 1991, "αγαιάτες" ακτιβιστές σε πΓΔΜ και Διασπορά βρέθηκαν στην πρωτοπορία ακραίων ανθελληνικών εθνικιστικών εκδηλώσεων.
Με βάση τα δεδομένα αυτά, είναι λογικό ότι η επαναπροώθηση στην Ελλάδα χιλιάδων ατόμων με εδραιωμένη εθνικιστική σλαβομακεδονική συνείδηση και συμπεριφορά δεν συνιστά "επαναπατρισμό", αλλά αυθαίρετο εποικισμό αλλοεθνούς εθνικιστικής μειονότητας στις παραμεθόριες περιοχές των μακεδονικών νομών της χώρας (...) Η εμφύτευση χιλιάδων "αιγαιατών" Makedonci, με τον εθνικιστικό μεσσιανισμό τους, στις κοινωνίες των ελλήνων Μακεδόνων μας αναπότρεπτα θα προκαλέσει έναν μίνι "πόλεμο των πολιτισμών" με τη διεκδίκηση της μακεδονικής ιστορίας, του μακεδονικού πολιτισμού και του μακεδονικού ονόματος (...) Οφείλουμε όμως να αναγνωρίσουμε ότι διαχρονικά το μακεδονικό ζήτημα δημιούργησε συλλογικά και προσωπικά τραύματα. Το ελληνικό κράτος υπήρξε μικρόκαρδο, απαγορεύοντας επί δεκαετίες την απλή επίσκεψη στη χώρα μας χιλιάδων "Αιγαιατών". Σημαντικές βελτιώσεις έχουν σημειωθεί τελευταία, αλλά πρέπει να ολοκληρωθούν. Αλλες εκκρεμότητες, όπως οι εκατέρωθεν περιουσιακές απαιτήσεις, πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν σε διακρατικό επίπεδο με ένα "νέο πακέτο". Για την ειρήνη και την καλή γειτονία, σε αυτό θα πρέπει να ρυθμιστούν και οι πολιτισμικές διαφορές, ανάμεσά τους και το αγκάθι του ονόματος».
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΩΦΟΣ