AN ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΓΡΟΤΕΣ ΘΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ!

Της Συλβί Μπρυνέλ, γεωγράφου, καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, πρώην προέδρου της οργάνωσης «Δράση κατά της πείνας», Le Monde 9-2-10.
(Mε τις αγροτικές κινητοποιήσεις μπορεί κανείς να συμφωνεί ή να διαφωνεί. Εκείνο που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση είναι η τραγική κατάσταση των αγροτών και της ελληνικής...

υπαίθρου. Το άρθρο της Γαλλίδας καθηγήτριας - ο τίτλος, πρέπει να το πούμε, είναι δικός της - νομίζουμε ότι αποδίδει άριστα και την ελληνική πραγματικότητα, γι' αυτό και το αποδώσαμε στα ελληνικά. Ε.Δ.Ν.)

Σήμερα τα εισοδήματα των Γάλλων αγροτών βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση. Πολλοί από αυτούς, κτηνοτρόφοι, παραγωγοί γάλατος ή φρούτων και λαχανικών, βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση: καταχρεωμένοι, με δυσκολία τα βγάζουν πέρα. Οσοι δεν εγκαταλείπουν το επάγγελμα, το ασκούν με την αίσθηση ότι είναι καταδικασμένοι να το ασκούν.

Χρόνια τώρα τους ζητούσαμε να κάνουν επενδύσεις, να τηρούν βιβλία. Και το έκαναν. Και βρίσκονται ζαλισμένοι από τους καταναγκασμούς, το χαρτοβασίλειο, τους ελέγχους, στραγγαλισμένοι από τις υπεραγορές. Θερμαστές ατμόπλοιου.

Ο ρόλος τους, πιστεύαμε, ήταν να τρέφουν τη Γαλλία, να εξασφαλίζουν την ακτινοβολία της στο εξωτερικό, με προϊόντα ποιότητας, ξακουστά και λαχταριστά από όλο τον κόσμο. Για δεκαετίες η Γαλλία σεβάστηκε το σύμφωνο που υπόγραψε με τους αγρότες της: παράγετε, επινοείστε, εξασφαλίστε μας εξαγωγές και πλούτο και σε αντάλλαγμα, θα σας στηρίξουμε, θα σας προστατέψουμε. Γιατί σας έχουμε ανάγκη.

Και να που αφού έσωσαν το έθνος, οι αγρότες βλέπουν σήμερα να κατηγορούνται ότι είναι οι νεκροθάφτες του: κοστίζετε υπερβολικά, ρυπαίνετε, δηλητηριάζετε με τα βιομηχανοποιημένα προϊόντα σας και την εντατική γεωργία, καταστρέφετε τη φύση, μολύνετε τα νερά, αυτή είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα γύρω τους. Τους βλέπουμε με δυσπιστία. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ο θάνατός τους φαίνεται να είναι προγραμματισμένος: θα επιβιώσουν μόνο οι πιο επιδέξιοι και οι πιο επινοητικοί.

Και όμως, είναι επείγουσα ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε ταχύτατα, κυρίως μετά την αποτυχία της Κοπεγχάγης, ότι ο αγροτικός κόσμος είναι ο εγγυητής μιας διαρκούς πραγματικής ανάπτυξης. Πρώτον, γιατί, και αυτό είναι ηλίου φαεινότερο, παράγει την τροφή που καταναλώνουμε, μια τροφή διαφοροποιημένη και υγιεινή όσο ποτέ άλλοτε. Εύκολα ξεχνούμε την μονοτονία των διατροφικών συνηθειών του παρελθόντος, το πλήθος των ασθενειών που συνδέονται με τη διατροφή. Αν το προσδόκιμο ζωής των Γάλλων και το ύψος τους αυξήθηκαν τόσο σε πενήντα χρόνια, αυτό δεν οφείλεται μόνο στην υγιεινή και την ιατρική: πιστώνεται πρωτίστως στην ποιότητα των διατροφικών προϊόντων τους. Την στιγμή που πρέπει να διπλασιάσουμε την παγκόσμια διατροφική παραγωγή στα επόμενα πενήντα χρόνια για να απαντήσουμε στις προκλήσεις της δημογραφικής και αστικής ανάπτυξης, χρειαζόμαστε μια διατροφική γεωργία, διαφοροποιημένη, αποτελεσματική, αλλά και μια γεωργία που να είναι οικολογικά εντατική.

Οι αγρότες σήμερα έχουν πλήρη συνείδηση της ανάγκης να εφαρμόσουν γεωργικές τεχνικές που συνδυάζουν το σεβασμό στο περιβάλλον με την καλή απόδοση. Η χρήση λιπασμάτων διαιρέθηκε δια του δέκα τα δέκα τελευταία χρόνια. Γέμισαν γρασίδι οι όχθες των νερών. Μετά την υπερπαραγωγή, επειδή η Ευρώπη πεινούσε και εξαρτιόταν από το εξωτερικό για να τραφεί, σήμερα η αγωνία τους είναι να χρησιμοποιήσουν σε όλα τα εδάφη τα καλύτερα μέσα για να απαντήσουν στη ζήτηση, διατηρώντας παράλληλα αυτά για το μέλλον. Αγωνιούν και για την υγεία τους, γιατί οι ίδιοι πλήρωσαν ένα βαρύ φόρο στην εντατική γεωργία. Πρέπει να ενδιαφερθούμε για τις προσπάθειές τους και να τους ενθαρρύνουμε, αντί να τους κατηγορούμε.

Γιατί; Διότι αυτή η φύση, που οι αστοί τόσο αγαπούν, είναι το αποτέλεσμα των κοινωνιών που δημιούργησαν αγρότες: αυτοί άνοιξαν δρόμους, μπήκαν σε αφιλόξενους χώρους, ξεχέρσωσαν, φύτεψαν, επέλεξαν. Οι πράσινοι χώροι είναι κυρίως αγροτικοί χώροι. Δεν υπάρχει ούτε ένα τοπίο που να μην έχει διαμορφωθεί από τους χωρικούς. Αφήστε ελεύθερη τη φύση και δεν θα μπορείτε να πατήσετε το πόδι σας σ’ αυτήν! Θα γεμίσει ο τόπος βάτα, λόχμες, σπάρτα, τσουκνίδες. Η χώρα μας, η Γαλλία χρωστάει την ποικιλομορφία της και την ομορφιά της στους αιώνες της αγροτικής παράδοσης. Πρέπει λοιπόν να συμφιλιώσουμε τους χωρικούς με τους αστούς. Και πολύ περισσότερο τους νέους αγρότες με τους χωρικούς, γιατί οι πρώτοι δεν καταλαβαίνουν τους καταναγκασμούς των δεύτερων… και, συχνά, οι δεύτεροι εκδηλώνουν με τρόπο ολοφάνερο την εχθρότητά τους απέναντι στους πρώτους!.

Αλλά αυτό δεν είναι το παν. Αν η γεωργία κατέχει τα κλειδιά της διαρκούς ανάπτυξης είναι επίσης και για το λόγο ότι παράγει ανανεώσιμες πρώτες ύλες άπειρων χρήσεων, σε όλους τους τομείς. Σήμερα, μια μικρή ποσότητα σιταριού φτιάχνει ψωμί. Και υπάρχουν περισσότερες από 1.500 χρήσεις ενός σπυριού καλαμποκιού. Είτε πρόκειται για χαρτί περιτυλίγματος, κόλλες, καύσιμα, η ζήτηση και τα τελικά προϊόντα είναι άπειρα για τη γεωργία και επιτρέπουν να αντικαταστήσουμε τις ενέργειες του υπεδάφους.

Θα τελειώσουμε με αυτό που ανησυχεί τη διεθνή κοινότητα: το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Δαπανούμε σημαντικά ποσά για να περιορίσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, γλυκοκοιτάζουμε τα τροπικά δάση σαν να είναι τα μόνα που μπορούν να σώσουν τον πλανήτη. Γνωρίζουμε ότι ένα καλλιεργημένο χωράφι δεσμεύει τόσο διοξείδιο του άνθρακα όσο ένα δάσος. Και ένα λειβάδι άλλο τόσο! Δεν πρόκειται βέβαια να ξεχερσώσουμε όλα τα δάση για να τα κάνουμε καλλιεργήσιμα – η έκτασή τους αυξάνεται συνέχεια στη Γαλλία. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι χωρικοί, έτσι και εφαρμόσουν διαρκείς πρακτικές είναι για μας οι καλύτεροι εγγυητές της πάλης κατά της κλιματικής αλλαγής.

Τι θα συμβεί αν αποθαρρύνουμε τους αγρότες μας; Αν εγκαταλείπουν τα χωράφια τους ο ένας μετά τον άλλον; Προς ποια κοινωνία βαδίζουμε, καθώς το ισοδύναμο ενός νομού με καλά χωράφια χάνεται ήδη κάθε δέκα χρόνια από την επέκταση των πόλεων και των δικτύων; Θα εμπιστευτούμε αύριο τη διατροφή μας στους Κινέζους, του Αργεντίνους και τους Καμερονέζους;
Πρέπει να εγκαταλείψουμε την λανθασμένη και παρωχημένη αντίληψή μας για μια φύση που υπήρχε ανεξάρτητα από τον άνθρωπο και να δείξουμε εμπιστοσύνη σ’ αυτούς που την γνωρίζουν, τη διαχειρίζονται, και παίρνουν απ’ αυτή το καλύτερο. Για τη δική μας μεγαλύτερη ευχαρίστηση: τα τοπία. Για την υγεία μας: την τροφή. Αλλά και τη ίδια μας τη ζωή: μια διαρκή ανάπτυξη που ενδιαφέρεται τόσο για τον πλανήτη μας όσο και γι’ αυτούς που τον κατοικούν περνά πρωτίστως από το σεβασμό των αγροτών μας.