Δημοσιογραφία, blogging και πολιτική

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Με δυσκολία, ομολογουμένως, προσπαθώ να παρακολουθήσω τα διασταυρούμενα πυρά μεταξύ δημοσιογράφων και bloggers στην χώρα μας. Ο λόγος είναι ότι είναι τόσο ηθικοπλαστικά δομημένα και τόσο αφαιρετικά μορφοποιημένα, που τελικά καταλήγουν το καθένα ξεχωριστά να συνιστά ένα όμορφο ψυχογράφημα.

Μόνον που αν επιθυμούμε να ξεφύγουμε από την άβυσσο της ψυχής, καλό είναι να...

εμβαπτίζουμε τις προσεγγίσεις μας στην πολιτική.

Αν θέλουμε να μιλήσουμε με πολιτικούς όρους θα πρέπει να αφήσουμε για μια στιγμή στη πάντα τους δημοσιογράφους και τους Bloggers και να εστιάσουμε στις διαφορές των παραδοσιακών ΜΜΕ και των Νέων Μέσων. Και σε ότι αφορά στα δεύτερα ισχύει αυτό που πρωτο-διατύπωσε ο Mac- Luan (1964) αναφερόμενος στα πρώτα: το Μέσον είναι μήνυμα. Ο τρόπος όμως που το Μέσον μετουσιώνεται σε μήνυμα συνιστά ακριβώς την πολιτικότητα αυτής της σχέσης. Και ο τρόπος αυτός διαφέρει σημαντικά. Με άλλον τρόπο κάνουν πολιτική, δηλαδή δίνουν νόημα στα σημαίνοντα, τα παραδοσιακά ΜΜΕ και με άλλον τα Blogs που αποτελούν υποκατηγορία των Νέων Μέσων Επικοινωνίας. Αυτό, δυστυχώς, παρατηρώ να διαφεύγει από πολλούς.

Τα Blogs ουσιαστικά «έσπασαν» την πολιτική διάσταση του «μονολόγου» στην επικοινωνία, την οποία, μέσω των εννοιών της εγκυρότητας και της αποκλειστικότητας, υπερασπίζονταν τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Με τον τερματισμό του «μονολόγου» εξασθενεί και η έννοια της αυθεντικότητας των Μέσων και πλέον ο δημοσιογράφος παύει να αποτελεί μια κρίσιμη οντότητα για τη λειτουργία του καθεστώτος, ή τη λειτουργία της δημοκρατίας, όπως θα του άρεσε να σημειώσω. Δεν θα είχα αντίρρηση, μόνον που φέρνω στη μνήμη μου «κακές αναπαραστάσεις» - όχι τόσο δημοκρατικές - και έτσι, ας μου επιτρέψουν οι πρώην συνάδελφοι μου να μην γενικεύσω, συνδέοντας την άσκηση της δημοσιογραφίας με τον εκδημοκρατισμό στη χώρα μας, αν και παγκοσμίως η δημοσιογραφία ως φαινόμενο, υπηρέτησε την (αστική) δημοκρατική προοπτική, όπως την γνωρίσαμε κυρίως στη Δύση.

Έλα όμως που η δημοκρατία λαμβάνει σήμερα νέες διαστάσεις παγκοσμίως, όπως και οι απειλές εναντίον της! Έλα που δεν στηρίζεται πια στον «αντικειμενικό μονόλογο» ή στους «παράλληλους μονολόγους», που είναι το ίδιο ουσιαστικά πράγμα! Έλα που δημοκρατική πρακτική δίχως διαβούλευση -όχι σαν του Γιώργου…παναγία μου (!) - δεν μπορεί να νοηθεί σήμερα και τα ΜΜΕ δεν έχουν μετεξελιχτεί ακόμη στο βαθμό που θα τους επέτρεπε να υπηρετήσουν το σύγχρονο δημοκρατικό αίτημα, ενώ τα blogs είναι φτιαγμένα για αυτήν ακριβώς την δουλειά!

Υπάρχουν λοιπόν δύο προβλήματα διαφορετικής τάξεως. Το πρώτο έχει να κάνει με την ανάγκη διαφορετικής άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος και το δεύτερο με την διαφορετική λειτουργία των ΜΜΕ, έτσι ώστε να μετεξελιχθούν σε Νέα Μέσα, με εντελώς διαφορετική δομή ασφαλώς από τα παλαιά, που θα ενσωματώνει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική διάσταση των blogs. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα σύγχρονα ΜΜΕ θα μεταβληθούν σε κάποιο είδος blog, ούτε ότι τα blogs θα μεταβληθούν σε ΜΜΕ.

Η μπλογκόσφαιρα συστήνει δια-υποκειμενικά έναν κόσμο. Τα παραδοσιακά ΜΜΕ διατείνονται ότι συστήνουν τον κόσμο αντικειμενικά και αυθεντικά. Έλα όμως που η αντικειμενικότητα, ακόμη και η αμεροληψία ως έννοιες, ιδιαίτερα σήμερα, αποδεικνύεται ότι αποτελούν το όχημα της αυταρχικότητας, ενώ επιχειρούν να συντηρήσουν έναν δημοκρατικό μύθο, με δημοκρατικοφανές, όμως, και όχι δημοκρατικό μήνυμα!

Αγαπητοί φίλοι, ολόκληρο το σύστημα των παραδοσιακών ΜΜΕ στην Ελλάδα βασίζεται στο δόγμα ότι «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Αυτό ως μήνυμα αποτελεί από μόνο του προσβολή της δημοκρατικής πρακτικής. Δεν είναι χώρος εδώ για να εξηγήσω το γιατί., καθώς σημασία έχει να αντιληφθούμε ότι η δημοκρατία είναι διαδικασία που δεν αγιάζεται από κανέναν απολύτως σκοπό. Η δημοκρατία ως πολιτική πρακτική δεν υπάρχει για να υπηρετήσει ιδιοτελείς ή λιγότερο ιδιοτελείς σκοπούς, κόμματα ή ομάδες που δραστηριοποιούνται στην κοινωνία των πολιτών, ούτε, ασφαλώς, επιχειρηματικά συμφέροντα. Η δημοκρατία αποτελεί λειτουργική ανάγκη της κοινωνίας ή, αν θέλετε, του κόσμου, στον βαθμό που προσανατολίζεται σε πρακτικές άρσης του πολιτικού και κοινωνικού αποκλεισμού.

Θέλετε, δεν θέλετε, αγαπητοί πρώην συνάδελφοι δημοσιογράφοι, οφείλετε να ομολογήσετε ότι αυτά τα άναρχα κατασκευάσματα της σύγχρονης διάστασης του πολιτισμού, τα blogs, προσφέρουν πολλά περισσότερα στην κατεύθυνση της άρσης του αποκλεισμού πολιτών και ομάδων πολιτών. Προσφέρουν, δηλαδή, με τον τρόπο τους στον εκδημοκρατισμό, ενώ αντίθετα τα παραδοσιακά ΜΜΕ, ιδιαίτερα στην χώρα μας, που γνωρίζετε πολύ καλά με ποιόν τρόπο ελέγχονται και από ποιους, δεν θα έλεγα ότι κάνουν το ίδιο. Αντίθετα, θα υποστήριζα ότι αποτελούν συντηρητικές δομές του καθεστώτος και τον βασικό κρίκο της διαπλοκής.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι ο κάθε δημοσιογράφος είναι διαπλεκόμενος κλπ. Κάποια στιγμή θα πρέπει να αντιληφθούμε πως είναι άλλο πράγμα η παραδοχή ότι τα παραδοσιακά ΜΜΕ αποτελούν στοιχείο συντήρησης και διαπλοκής και άλλο πράγμα η χυδαία γενίκευση ότι όλοι οι επαγγελματίες του χώρου είναι διεφθαρμένοι.

Στην πραγματικότητα οι αλητήριοι της δημοσιογραφίας είναι ελάχιστοι. Οι διαπλεκόμενοι επίσης λίγοι, αλλά ασφαλώς ηγούνται της δημοσιογραφίας στην Ελλάδα. Οι κηδεμονευόμενοι είναι λίγο περισσότεροι. Οι κρατικοδίαιτοι ανεπίτρεπτα πολλοί και οι αργόμισθοι σκανδαλιστικά περισσότεροι. Μέσα σ’ αυτούς υπάρχουν και λαμπρές εξαιρέσεις. Υπάρχουν μορφές σ’ αυτόν τον χώρο, συνήθως εξαφανισμένες πίσω από κάποιο γραφειάκι, οι οποίες, εάν ηγούντο ή τέλος πάντων, αν έπαιζαν κάποιο σημαντικό ρόλο στα ΜΜΕ που δουλεύουν, θα είχαν προσφέρει πολλά και στον πολιτισμό και στον εκδημοκρατισμό. Με το «εάν» πάντως, κείμενα πολιτικού προβληματισμού δεν συντάσσονται. Άρα βάζω τελεία.

Σήμερα δεν θα έπρεπε λοιπόν οι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα να εμφανίζονται ενοχλούμενοι από το blogging, αλλά αποκλειστικά οι νταβάδες. Όχι διότι δεν μπορούν μέσω των δημοσιογραφικών και άλλων δικτύων τους να παρέμβουν δραστικά και σ’ αυτήν την μορφή επικοινωνίας, αλλά επειδή δεν μπορούν να την χειραγωγήσουν όπως κάνουν με την «δημοσιογραφία» στην Ελλάδα.

Καλοί μου φίλοι πρώην συνάδελφοι, το μαφιόζικο κύκλωμα που ελέγχει σε μεγάλο βαθμό τον δημόσιο χώρο στην πατρίδα μας, μπορεί να χειραγωγεί το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ. Δεν μπορεί, όμως, να χειραγωγήσει την μπλογκόσφαιρα. Πριν υπογράψω αυτήν την παρατήρηση, σας διαβεβαιώνω ότι έχω τεστάρει καλά αυτή την υπόθεση τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια. Δεν θα ήταν «κόσμιο» να εκθέσω ραδιόφωνα και προοδευτικές εφημερίδες – την τηλεόραση δεν την τέσταρα, διότι θα περίττευε! Ας χαλαρώσουμε λοιπόν κι ας δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε στα σοβαρά, δηλαδή πολιτικά το ζήτημα της διαπλοκής. Είναι αλήθεια ότι σ’ ότι αφορά στα ελληνικά ΜΜΕ το ζήτημα είναι καθολικό, αλλά δυστυχώς επηρεάζει σε κάποιο βαθμό και την μπλογκόσφαιρα. Ειρήνη υμίν, λοιπόν, κι ας εξετάσουμε πώς θα διαρρήξουμε τον κοινωνικό και πολιτικό αποκλεισμό στην χώρα μας. Όσοι δεν καταλαβαίνετε τις συνέπειες αυτού του αποκλεισμού για την κοινωνία, τον πολιτισμό και την πολιτική και είστε δημοσιογράφοι ή bloggers, μάλλον καταχρηστικά φέρετε αυτήν την ιδιότητα.

*Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία. Άσκησε δημοσιογραφία στην Ελλάδα από το 1985 έως το 2003.

Πηγή: activistis.gr