Από την Έλενα Καλέα, φοιτήτρια Νομικής Α.Π.Θ.
Divide et impere
Από τα αρχαία χρόνια, πάγια τακτική κάθε κατακτητή που επιζητούσε να κυριεύσει έναν λαό, ήταν να σπείρει τη διχόνοια ανάμεσα στο πλήθος, με σκοπό την αποδυνάμωση της μάζας και...
την εξάλειψη κάθε πιθανότητας εξέγερσης. Εδώ και αρκετά χρόνια, με έμφαση στα τρία τελευταία, η τακτική του «διαίρει και βασίλευε» εφαρμόζεται με ανησυχητικά αποτελέσματα στα χωριά της βορειοανατολικής Χαλκιδικής, των οποίων οι κάτοικοι έχουν διχαστεί σε υπέρμαχους της εξόρυξης χρυσού και σε επίμονους αρνητές της.
Τα χωριά αυτά βρίσκονται στην γύρω περιοχή του βουνού Κάκκαβου (Μεγάλη Παναγία, Στάγειρα, Στρατονίκη) αλλά και στην παραθαλάσσια ζώνη (Ιερισσός, Στρατώνι, Νέα Ρόδα, Ουρανούπολη). Στην πρώτη φάση του αγώνα ενάντια στα μεταλλεία, από το 1987 μέχρι το 1997,οι αντιδράσεις ξεκίνησαν από την Ολυμπιάδα με το σύνθημα “Ούτε στην Ολυμπιάδα ούτε πουθενά”. Στη συνέχεια το σύνθημα έδωσε την ώθηση στην Ιερισσό, στα Νέα Ρόδα, στην Ουρανούπολη και στο νησάκι της Αμμουλιανής να ενταχθούν στον αγώνα κατά της εξόρυξης χρυσού στην Χαλκιδική.
Οι κάτοικοι των χωριών αυτών έχουν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα :Στους υπέρμαχους της εξόρυξης χρυσού ανήκουν οι μεταλλωρύχοι που υπό τις απειλές της εταιρείας φοβούνται ότι θα χάσουν τη δουλειά τους ,καθώς και όσοι θέλουν να βρούνε δουλειά στη νέα επένδυση. Κατά της εξόρυξης χρυσού, είναι οι κάτοικοι των οποίων τα επαγγέλματα θα πληγούν ή και θα εκλείψουν εάν ευοδωθεί η επένδυση, δηλαδή γεωργοί ,ψαράδες, κτηνοτρόφοι, ξενοδόχοι και όσοι ασκούν επαγγέλματα σχετικά με τον τουρισμό.
Η διχόνοια έχει διεισδύσει βαθιά στην καθημερινότητα των κατοίκων. Στα χωριά αυτά που μέχρι πρότινος οι μόνοι καβγάδες που γίνονταν αφορούσαν σύνορα χωραφιών και το γάβγισμα του σκύλου του γείτονα τις νύχτες, τώρα οι διαπληκτισμοί μεταξύ υποστηρικτών της επένδυσης και όσων είναι κατά αποτελούν σύνηθες φαινόμενο, τόσο μεταξύ ενηλίκων αλλά και μικρών παιδιών στα σχολεία, που και αυτά με τη σειρά τους έχουν χωριστεί σε στρατόπεδα ,ακολουθώντας ,φυσικά, το παράδειγμα των μεγάλων.
Κανείς δεν αρνείται ότι η κατάσταση στην περιοχή θυμίζει πολιορκία . Μετά την εμπρηστική επίθεση στις εγκαταστάσεις της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός ΑΕ, ξεκίνησαν συχνές έφοδοι της αστυνομίας και ακολούθησαν προσαγωγές, ρίψεις χημικών, ταυτοποιήσεις γενετικού υλικού. Εκτός από αυτά, καθημερινό πλέον φαινόμενο είναι τα οδοφράγματα και οι συμπλοκές, γεγονότα που επιβεβαιώνουν το κλίμα τρομοκρατίας που επικρατεί στην περιοχή.
Ανά τακτά χρονικά διαστήματα οργανώνονται ειρηνικές πορείες στον Κάκκαβο που καταστέλλονται βίαια από την αστυνομία αλλά και στη Θεσσαλονίκη, στους κατοίκους της οποίας οι Χαλκιδικιώτες εφιστούν την προσοχή και ζητάνε την συμπαράστασή τους, καθώς λόγω της γειτνίασης των δύο νομών ,οποιαδήποτε μεταβολή στο οικοσύστημα της Χαλκιδικής( πχ ατμοσφαιρικοί ρύποι)θα επηρεάσει άμεσα το ήδη επιβαρυμένο αστικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης.
Κάποιος που δεν γνωρίζει την κατάσταση στη Χαλκιδική, βλέποντας όλα όσα συμβαίνουν θα μπορούσε κάλλιστα να παρομοιάσει τους κατοίκους της σαν το μικρό Γαλατικό χωριό που αντιστεκόταν με πάθος στους κατακτητές. Εύλογα, επίσης, θα αναρωτηθεί αν έχει νόημα όλος αυτός ο αγώνας. Γιατί ξεσηκώθηκαν οι Χαλκιδικιώτες? Μήπως οι αντιδράσεις τους είναι υπερβολικές και άσκοπες ?Μήπως η επένδυση αυτή είναι τελικά ευνοϊκή για τη Χαλκιδική?
Σαφώς και η μεταλλευτική δραστηριότητα αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης και οικονομικής προόδου. Ωστόσο, μία τέτοια επένδυση είναι ευπρόσδεκτη εφόσον τηρηθεί μία βασική προϋπόθεση: να είναι συνολικά προς το συμφέρον του τόπου. Κατά συνέπεια ,οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις ,εξεταζόμενες διαχρονικά, πρέπει να μην είναι δυσανάλογες ως προς το όφελος.
Βασικό επιχείρημα της εταιρείας είναι ότι η επένδυση θα βασιστεί στην αρχή της αειφορίας. Αειφόρος χαρακτηρίζεται μία δραστηριότητα εφόσον δεν αλλάζει τον χαρακτήρα της περιοχής. Το δάσος των Σκουριών και οι γύρω περιοχές, διαθέτουν πλούσιο και μοναδικό φυσικό περιβάλλον, χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος ( γενέτειρα του Αριστοτέλη) ,αναπτυγμένο οικοτουρισμό και αναπτυγμένο αγροτικό και τουριστικό τομέα. Η βίαιη εξόρυξη χρυσού από την συγκεκριμένη περιοχή (θα χρειαστεί να κοπούν δέντρα που καλύπτουν μια περιοχή μεγάλη όσο μια κωμόπολη 9.000 χιλιάδων κατοίκων) εκμηδενίζει όλα τα παραπάνω, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζει τις υπόλοιπες ασχολίες των κατοίκων της περιοχής. Επιπλέον, ο ισχυρισμός της εταιρείας σχετικά με την εξασφάλιση 1200 θέσεων εργασίας στα μεταλλεία, έρχεται σε αντίθεση με τις υπάρχουσες 40.000 θέσεις στους τομείς της αλιείας ,του τουρισμού, της μελισσοκομίας, της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, θέσεις οι οποίες θα απειληθούν άμεσα από την λειτουργία των μεταλλείων.
Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που παρουσίασε η εταιρεία χαρακτηρίστηκε από το Συμβούλιο Περιβάλλοντος του ΑΠΘ( το οποίο να σημειώσουμε πως προτείνει να μην γίνει αποδεκτή η ΜΠΕ και να μην προχωρήσει η αδειοδότηση του έργου) ως μη ικανοποιητική , καθώς δεν απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα και δεν καθησυχάζει για τις αρνητικές επιπτώσεις της επικείμενης εξόρυξης οι οποίες αφορούν
• το φυσικό περιβάλλον (οι Σκουριές αποτελούν αρχέγονο δάσος με προστατευόμενα είδη χλωρίδας και πανίδας)
• τους υδάτινους πόρους (θα επέλθει μείωση της στάθμης του νερού στην περιοχή για τις ανάγκες της εξόρυξης, ενώ υπάρχει πιθανότητα για έντονα πλημμυρικά φαινόμενα λόγω της κοπής δέντρων καθώς και κίνδυνος ρύπανσης των υπογείων υδάτων )
• τη θαλάσσια ακτογραμμή συνολικού μήκους 77χλμ όπου εκβάλλουν πολλοί χείμαρροι που πηγάζουν από το βουνό Κάκκαβος ,των οποίων τα μολυσμένα από βαρέα μέταλλα ύδατα θα καταλήγουν στα ψάρια ,και διαμέσου της τροφικής αλυσίδας στον ίδιο τον άνθρωπο
• την ποιότητα του αέρα (ο αυξημένος αριθμός σωματιδιακών ρύπων υπερβαίνει τα θεσπισμένα όρια για την προστασία της υγείας).
Με λίγα λόγια, η απάντηση στα ερωτήματα που τέθηκαν πιο πάνω είναι ότι ο αγώνας των Χαλκιδικιωτών σε καμία περίπτωση δεν είναι άσκοπος ούτε υπερβολικός. Οι κάτοικοι υπερασπίζονται τα συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματά τους ,τη γη ,το νερό και τον καθαρό αέρα που θέλουν γι’ αυτούς και τα παιδιά τους. Δεν είναι ένα τρελό Γαλατικό χωριό, δεν είναι αιθεροβάμονες και δεν είναι μοιρολάτρες ,είναι απλά αποφασισμένοι να φτάσουν τον τίμιο αγώνα τους μέχρι τέλους.
Όσοι υπερασπίζονται την επένδυση, σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί ,πρέπει να αναρωτηθούν εάν είναι έτοιμοι να αντέξουν να δουν τον τόπο που γεννήθηκαν να καταστρέφεται. Θα αντέξουν να βλέπουν τον τόπο τους να γεμίζει αρρώστους από αναπνευστικά προβλήματα και να θρηνεί νεκρούς από καρκίνο, μέχρι σιγά σιγά να ερημώσει?
Τέλος, εμείς οι υπόλοιποι ας αναλογιστούμε το εξής: ενώ όλος ο πλανήτης τιμά και θαυμάζει το έργο του Αριστοτέλη ,δεν θα χαρακτηριζόμασταν ως ασεβείς εμείς που αφήσαμε την καταπράσινη και πανέμορφη γενέτειρα του την Χαλκιδική,να γίνει ένα τεράστιο ορυχείο?
Έλενα Καλλέα
Φοιτήτρια Νομικής Α.Π.Θ
*το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο 3ο τεύχος του περιοδικού του Συλλόγου Φοιτητών Νομικής «Δικαιόπολις»
