Αυτή είναι η πρόταση της ΝΔ για το ασφαλιστικό

Του Παναγιώτη Κοκκόρη. Από την πρώτη στιγμή που παρουσιάστηκε το σχέδιο Κατρούγκαλου για το Ασφαλιστικό επισημάνθηκε ότι αυτό είναι άδικο και δυσλειτουργικό, ενώ συνάμα του λείπει η στρατηγική προσέγγιση του θέματος. Τα επιχειρήματα που στηρίζουν τους χαρακτηρισμούς αυτούς έχουν ήδη παρουσιαστεί, αλλά δεν βλάπτει να τα εμπλουτίσουμε με ορισμένα επιπλέον ενδεικτικά.

Μόνο οι κυβερνητικοί παράγοντες αμφισβητούν – μάλλον γιατί πρέπει κι όχι επειδή το πιστεύουν πραγματικά – ότι η υπέρογκη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών και η συνάρτησή τους με το εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών δεν θα οδηγήσει σε έξαρση των φαινομένων της εισφοροδιαφυγής, της μαύρης εργασίας και της φοροδιαφυγής. Με αυτό τον τρόπο η πολιτεία έρχεται να «τιμωρήσει» τους ειλικρινείς επαγγελματίες και μικρούς επιχειρηματίες, καθώς η ίδια κοινωνική ομάδα υφίσταται και τις μεγαλύτερες μειώσεις συντάξεων από 155 και άνω !

Όλοι οι ασφαλισμένοι εξισώνονται προς τα κάτω. Αδικούνται αυτοί που συνταξιοδοτούνται με πολλά χρόνια ασφάλισης (περισσότερα από 25) και έχουν καταβάλλει υψηλές εισφορές. Στην ουσία καταργείται η ανταποδοτικότητα των ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΙΣΦΟΡΩΝ με τις ΠΑΡΟΧΕΣ. Οι μειώσεις είναι μεγάλες σε σχέση με το ισχύον σύστημα αλλά και με το νόμο 3863/2010 και μετατρέπουν τις συντάξεις σε φιλοδώρημα για τις επόμενες γενιές. Οι δείκτες αναπλήρωσης υπολογίζονται κλιμακωτά, ενώ στον 3863/2010 ο δείκτης αναπλήρωσης ήταν εκείνος που αντιστοιχούσε στο συνολικό χρόνο ασφάλισης ! Χαρακτηριστικό το παράδειγμα ασφαλισμένου με 40 χρόνια εργασίας. Με τον Ν. 3863/2010 ο δείκτης αναπλήρωσης ήταν 60%, ενώ με το κυβερνητικό σχέδιο είναι, περίπου, στο 45% !

Από την άλλη πλευρά, η τυχόν εφαρμογή των κυβερνητικών σχεδίων αναμένεται να δημιουργήσει θέματα συνταγματικής τάξης. Συγκεκριμένα, ενώ δεν υπολογίζονται τα δώρα και οι άδειες κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου, για το είδος αυτών των αποδοχών έχουν καταβληθεί εισφορές από εργοδότες και εργαζόμενους ! Ταυτόχρονα, οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες δεν έχουν διευκρινίσει μέχρι στιγμής, τι θα γίνει με τα θεμελιωμένα δικαιώματα που προβλέπουν οι Ν.4237/12 και 4075/12 για τους πολίτες που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα εθελούσιας και έχουν προκαταβάλλει τις εισφορές περιμένοντας τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας.

Δημιουργούνται δυσμενέστερες συνθήκες για τις αναγνωρίσεις πλασματικών ετών εργασίας, καθώς η αντίστοιχη εισφορά θα υπολογίζεται με νέο τρόπο. Σύμφωνα με αυτόν, η τελευταία θα αποτελεί συνάρτηση του μηνιαίου μισθού και θα γίνεται με την καταβολή από τον ασφαλισμένο για κάθε μήνα αναγνωριζόμενου πλασματικού χρόνου ασφάλισης της εισφοράς, στο ποσοστό που ισχύει κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης εξαγοράς, το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό 20% Η ως άνω εισφορά υπολογίζεται επί των αποδοχών του ασφαλισμένου κατά το μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς και, εφόσον έχει διακοπεί η απασχόληση, επί των αποδοχών του τελευταίου μήνα απασχόλησης προσαυξανόμενων κατά την ετήσια μεταβολή μισθών, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε μήνα που αναγνωρίζουν οι ασφαλισμένοι, θα υποχρεωθούν να καταβάλλουν έως και τριπλάσια ποσά εξαγοράς από τα σήμερα ισχύοντα (Σήμερα το κόστος για την εξαγορά ενός μηνός χρόνου σπουδών, για παράδειγμα, θα κοστίσει 167 ευρώ στον ασφαλισμένο. Με τον νέο τρόπο και με αποδοχές 1.200 ευρώ η εξαγορά γίνεται 240 ευρώ).

Παλινδρομεί στο ζήτημα των επικουρικών συντάξεων. Επαναφέρει από την “πίσω πόρτα” τη Ρήτρα Μηδενικού Ελλείμματος, την οποία βαφτίζει Δείκτη Βιωσιμότητας των Επικουρικών Ταμείων. Εδώ πρέπει να κατανοήσουμε ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν είναι παρά ένα εργαλείο διαχείρισης. Αποσκοπεί στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του κάθε Ταμείου προς όφελος των ήδη και των μελλοντικών εργαζομένων, που συνεισφέρουν σήμερα και πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα λάβουν και αυτοί επικουρική σύνταξη αύριο. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να μας διαφεύγει της προσοχής ότι οι επικουρικές συντάξεις αφορούν μερίδα μόνο των εργαζομένων. Ιστορικά, ηθικά και νομικά δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό για την ενίσχυση των Επικουρικών Ταμείων Ασφάλισης, αφού δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν πόροι που προορίζονται για καθολικά κοινωνικά αγαθά σε στοχευμένες παροχές. Και μέσα σε όλα αυτά έχουμε αντιφατικές δηλώσεις από κυβερνητικά στελέχη που άλλοτε μιλάνε για περικοπή των επικουρικών συντάξεων κατά 15% κι άλλοτε για 20%.Να μην ξεχνάμε, όμως, ότι από την περασμένη χρονιά οι επικουρικές συντάξεις έχουν μειωθεί κατά 6% και η όποια νέα μείωση θα πρέπει να προστεθεί σε αυτή. 

Στο σημείο αυτό είναι επιβεβλημένο να αναφερθεί ότι για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει για την αναπλήρωση των αποθεματικών των Επικουρικών Ταμείων και άλλων φορέων, όπως του Ε.Τ.Ε.Α., τα οποία μειώθηκαν λόγω του PSI (τα αποθεματικά αυτά προήλθαν αποκλειστικά από εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών χωρίς καμία συμμετοχή του κράτους). Πρόκειται για πράξη δικαιοσύνης, αφού οι εν λόγω φορείς δεν δέχονται χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ σε όσους έχουν διατεθεί κοινωνικοί πόροι, αυτοί είναι πολύ μικροί συγκρινόμενοι με την απομείωση των αποθεματικών που επήλθε. Είναι εφικτό π.χ. μέσα από ένα χρονοδιάγραμμα, δέκα ετών για παράδειγμα, η πολιτεία να αναπληρώσει το μέρος των αποθεματικών που χάθηκε από το PSI. 

Χαρακτηρίσαμε την κυβερνητική πρόταση ως δυσλειτουργική, αφού το οργανόγραμμα του Νέου Ασφαλιστικού Ταμείου Κύριων Συντάξεων που προτείνεται να δημιουργηθεί διακρίνεται για την πολυπλοκότητά του. Ακόμα, δεν λαμβάνει υπόψη την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την άμεση εξυπηρέτηση των πολιτών. Στην ουσία πρόκειται για το παλαιό οργανόγραμμα του ΙΚΑ με ενσωμάτωση σχεδόν όλων των Διευθύνσεων των Ταμείων που εντάσσονται στο νέο σχήμα. Έτσι, στο σχέδιο προβλέπονται διευθύνσεις με 8 τμήματα (όλοι γνωρίζουν ότι μια διεύθυνση δεν μπορεί να έχει περισσότερα από 4 ή 5 – το πολύ – τμήματα. Επιπλέον, υπάρχουν αμφιβολίες για τον τρόπο, με τον οποίο θα αναζητηθούν και θα βρεθούν μισθοδοσίες 30, 35 ή 40 ετών και θα αναπροσαρμοστούν τιμαριθμικά. Είναι φανερό ότι μόνο η πλήρης ανάπτυξη του ηλεκτρονικού συστήματος ΑΤΛΑΣ που ξεκίνησε στο 1ο εξάμηνο του 2014 μπορεί να δώσει άμεση κι αξιόπιστη εικόνα στον Έλληνα ασφαλισμένο σχετικά με τον εργασιακό του βίο.

Θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί σε μια σειρά άλλων ζητημάτων, τα οποία από μόνα τους είναι κομβικά όχι μόνο για το Ασφαλιστικό, αλλά και για την εθνική οικονομία. Τέτοιο είναι και το θέμα του τριπλασιασμού των εισφορών του Ο.Γ.Α. (από 7% σε 20% και στη συνέχεια σε 27% !) που επηρεάζει το σύνολο της εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής.

Όταν, λοιπόν, με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού προκλήθηκε προ ημερησίας διάταξης συζήτηση στη Βουλή για το Ασφαλιστικό, θα περιμέναμε από την Κυβέρνηση μια νέα πρόταση που θα λαμβάνει υπόψη της τις ενστάσεις που διατυπώθηκαν στα σχέδιά της και θα θεραπεύει τα ζητήματα που προκαλούνται από τον τρόπο που διαχειρίζεται το Ασφαλιστικό. Αντί γι’ αυτό είδαμε καμία νέα πρόταση επί της ουσίας των προβλημάτων, μόνο έναν αέναο βερμπαλισμό που απέπνεε ιδεολογικές αγκυλώσεις και ευχολόγια. Αυτά, όμως, δεν είναι αποτελεσματικά μέσα για να αντιμετωπιστεί μια πολυπαραγοντική κατάσταση, όπως είναι το Ασφαλιστικό στη χώρα μας. Μέχρι σήμερα προσπαθούσαμε να αντιμετωπίζουμε ζητήματα, όπως η γήρανση του πληθυσμού και η ανεργία. Τώρα οφείλουμε να συνυπολογίσουμε την επιστροφή της χώρας στην ύφεση για το 2015 και τις προβλέψεις για ένα αναιμικό 2016 στην οικονομία. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αφήσουμε να απαξιωθεί το Ασφαλιστικό Σύστημα στα μάτια των νεότερων, όπως οφείλουμε να μην επιτρέψουμε να εξελιχθεί σε πόλεμο μεταξύ των γενεών. 

Η πρόταση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης για τρία Ταμεία Κύριας Ασφάλισης, ένα για τους μισθωτούς, ένα για τους αυτοαπασχολούμενους και ένα για τους αγρότες είναι περισσότερο ρεαλιστική. Με δεδομένη την πολυπλοκότητα των συστημάτων ο έλεγχος της μετάβασης είναι καλύτερος και έτσι θα αποφευχθούν οι αδικίες. Επίσης, τα τρία αυτά ταμεία θα έχουν ομογενοποιημένα χαρακτηριστικά και θα δίνεται στην πολιτεία η δυνατότητα να σχεδιάζει και να υλοποιεί στοχευμένες πολιτικές με καλύτερο αποτέλεσμα. 

Ως κατακλείδα μένει τούτο: το Ασφαλιστικό θα μπει σε τροχιά σταθερότητας και βιωσιμότητας, αν μεταξύ των άλλων δράσεων, επιτευχθεί ανάκαμψη και ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας που θα οδηγήσει στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η πολιτεία πρέπει να φροντίσει ώστε ικανοί πόροι να διατεθούν στον αγώνα για την καταπολέμηση της ανεργίας. Κυρίως, όμως, η δημιουργία ενός αναπτυξιακού πλαισίου θα συμβάλλει στην προσέλκυση επενδύσεων και στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος φιλικού προς την επιχειρηματικότητα. Οι συνθήκες αυτές θα αποτελέσουν το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση διεύρυνσης της απασχόλησης, που με τη σειρά της θα επιφέρει έσοδα στα Ασφαλιστικά Ταμεία και θα εδραιώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το Ασφαλιστικό Σύστημα.