SOS εκπέμπουν τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, όπου τα άλλοτε κέντρα πρώτης υποδοχής έχουν μετατραπεί σε φυλακές για περισσότερους από 8.000 πρόσφυγες και μετανάστες!
Τα πρόσφατα σοβαρά επεισόδια που σημειώθηκαν τόσο στη δομή της Μόριας Λέσβου όσο και στη Σάμο, με συγκρούσεις μεταξύ Σύρων και μεταναστών, που κατέληξαν σε εκτεταμένα επεισόδια εντός αλλά και εκτός των καταυλισμών, αποτέλεσμα του πολύμηνου εγκλωβισμού χιλιάδων ανθρώπων σε εντελώς ακατάλληλες εγκαταστάσεις, σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης και με παντελή έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με το
τι μέλλει γενέσθαι, είναι ενδεικτικά της κατάστασης.
Την ίδια ώρα η υπογραφή της σύμβασης μεταξύ της ελληνικής πολιτείας και της κοινοπραξίας των επιχειρηματιών για την παραχώρηση του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό καθιστά επιτακτική την άμεση μεταφορά περίπου 6.000 προσφύγων και μεταναστών, οι οποίοι από το περασμένο καλοκαίρι έχουν μετατρέψει τις παλιές εγκαταστάσεις της Ολυμπιακής σε μια «μικρή Ειδομένη» ζώντας υπό άθλιες συνθήκες.
Η πολιτεία και το αρμόδιο Συντονιστικό Όργανο Μεταναστευτικής Πολιτικής μοιάζουν ανί-κανα να διαχειριστούν τις τύχες περίπου 55.000 ανθρώπων, οι οποίοι μετά το κλείσιμο των συνόρων με τα Σκόπια και τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας για την επαναπροώθηση όσων μεταναστών και προσφύγων που φθάνουν στην Ελλάδα από τα τουρκικά παράλια δεν δικαιούνται άσυλο, παραμένουν έγκλειστοι στα πρόχειρα κέντρα προσωρινής φιλοξενίας, τα οποία ουσιαστικά έχουν μετατραπεί σε κέντρα κράτησης.
Καζάνι που βράζει
Με ιδιαίτερη ανησυχία παρακολουθούν από τα γραφεία του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. στη λεωφόρο Κατεχάκη την έξαρση βίας εντός και εκτός των καταυλισμών στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και κυρίως στη Λέσβο, όπου αυτήν τη στιγμή παραμένουν εγκλωβισμένοι σχεδόν 5.000 πρόσφυγες και μετανάστες.
Η αποχώρηση των περισσότερων ΜΚΟ από τις δομές, μετά τις σοβαρές ενστάσεις που διατύπωσαν τα μέλη τους όσον αφορά τη διασφάλιση και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας των προσφύγων και μεταναστών, είχε ως συνέπεια να αποκαλυφθεί η απόλυτη αποτυχία της οργανωμένης πολιτείας στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.
Η αδυναμία του κράτους να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες των προσφύγων ως προς τη διαμονή, τη σίτιση και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, σε συνδυασμό με την έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τις υπηρεσίες ασύλου (είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα κινητά κλιμάκια έφθασαν στις δομές στα μέσα αυτής της εβδομάδας, περισσότερες από 70 ημέρες μετά τη συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας και τη δέσμευση των 28 κρατών-μελών για τη μετεγκατάσταση τουλάχιστον 60.000 ανθρώπων από την Ελλάδα, την Ιταλία και την Τουρκία, που έμεινε «στα χαρτιά»), καθώς και η συνύπαρξη στον ίδιο χώρο ανθρώπων από διαφορετικά έθνη, κουλτούρες και θρησκείες ήταν αναμενόμενο ότι θα οδηγούσαν σε «έκρηξη», με συνέπειες όπως τα άγρια επεισόδια που σημειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα στη Μόρια, μεταξύ Σύρων και Πακιστανών με δεκάδες τραυματίες.
Την ίδια ώρα η αυτοψία των μελών της Αο ΐιοη Αΐά στη Μόρια και οι συνεντεύξεις με πρόσφυγες, οι οποίοι παραμένουν υπό κράτηση για περισσότερες από 70 ημέρες, αποτυπώνουν την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στη δομή.
Άλυτα προβλήματα
Σύμφωνα με την έκθεση, διαπιστώθηκε τεράστια έλλειψη πληροφόρησης από τις αρμόδιες αρχές, καθώς οι πρόσφυγες με τους οποίους επικοινώνησε η οργάνωση είχαν άγνοια για τις διαδικασίες ασύλου στην Ελλάδα: «Δεν ξέρω αν έχω κάνει αίτηση ασύλου. Τι σημαίνει αυτό;». Αγνοούν, επίσης, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης της Ε.Ε. και το πρόγραμμα οικογενειακής επανένωσης.
Η έλλειψη πληροφόρησης οδηγεί σε μεγάλη ανασφάλεια για το μέλλον και τεράστια ψυχολογική πίεση και άγχος στους πρόσφυγες, ορισμένοι από τους οποίους ήδη κρατούνται μεγαλύτερο διάστημα από όσο προβλέπει το νέο νομοθετικό πλαίσιο (25 μέρες). Πολλοί πρόσφυγες ανησυχούν για το αν θα επιστραφούν στην Τουρκία ή θα έχουν τη δυνατότητα να συνενωθούν με μέλη των οικογενειών τους άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση της 41χρονης Χάγια από τη Συρία: «Θέλω να ζητήσω από την Ευρώπη και την Ελλάδα να δείξουν ανθρωπιά. Να μας δώσουν χαρτιά. Πώς είναι δυνατόν να μην μπορώ να πάω στο ανήλικο παιδί μου στη Γερμανία;».
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το ζήτημα της ασφάλειας των γυναικών προσφύγων. Ανέφεραν: «Φοβόμαστε να κινούμαστε τη νύχτα, είναι πολύ επικίνδυνα, ιδιαίτερα για τις γυναίκες. Υπάρχουν ομάδες ανδρών που συχνά είναι μεθυσμένοι και στέκονται μπροστά στις τουαλέτες, οπότε δεν μπορούμε να πάμε».
Η διατροφή αποτελεί, επίσης, σημαντικό πρόβλημα. Οι πρόσφυγες στη Μόρια αναφέρουν ότι τις περισσότερες μέρες το γεύμα τους περιλαμβάνει σκέτο ρύζι ή πατάτες και μόνο όταν επισκέπτονται τον χώρο κράτησης επίσημοι περιλαμβάνεται κρέας στα γεύματα. Επιπλέον δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη διατροφή βρεφών. Γυναίκες πρόσφυγες αναφέρουν: «Μας δίνουν γάλα μόνο μια φορά την εβδομάδα και τρεις πάνες την ημέρα για τα μωρά» και «το φαγητό είναι κάθε μέρα το ίδιο και καθόλου υγιεινό. Κρουασάν, πατάτες και μακαρόνια. Πέντε άτομα στον χώρο μας έπαθαν τροφική δηλητηρίαση τις προηγούμενες μέρες».
Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των κρατουμένων στη Μόρια είναι ελλιπής και άτομα με σοβαρές ασθένειες (όπως για παράδειγμα ο διαβήτης) δεν λαμβάνουν την κατάλληλη αγωγή. «Αρρώστησα δυο φορές και προσπάθησα να πάω στον γιατρό, αλλά η αστυνομία δεν με άφησε. Ο γιατρός είναι στο κτήριο της υπηρεσίας ασύλου και μερικοί χρησιμοποιούν ως δικαιολογία τον γιατρό για να μπουν στην υπηρεσία και να μάθουν για τις υποθέσεις τους. Γι' αυτό η αστυνομία δεν με άφησε».
«Υπό το πρίσμα αυτών των συνθηκών κράτησης, που οι ίδιοι διαπιστώσαμε, καλούμε τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν το κέντρο κράτησης της Μόρια, μετατρέποντάς το σε ανοιχτή δομή φιλοξενίας, όπως πριν την ντροπιαστική συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας. Καλούμε έως τότε την κυβέρνηση να λάβει το συντομότερο όλα τα αναγκαία μέτρα για την επίλυση των προβλημάτων, τη σημαντική βελτίωση των συνθηκών κράτησης και την άμεση απομάκρυνση από τη Μόρια των προσφύγων που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας όπως οικογενειών και ευάλωτων προσώπων» αναφέρει στο τελικό συμπέρασμα της έκθεσής της, η οποία υποβλήθηκε στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η Action Aid.
Τα πρόσφατα σοβαρά επεισόδια που σημειώθηκαν τόσο στη δομή της Μόριας Λέσβου όσο και στη Σάμο, με συγκρούσεις μεταξύ Σύρων και μεταναστών, που κατέληξαν σε εκτεταμένα επεισόδια εντός αλλά και εκτός των καταυλισμών, αποτέλεσμα του πολύμηνου εγκλωβισμού χιλιάδων ανθρώπων σε εντελώς ακατάλληλες εγκαταστάσεις, σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης και με παντελή έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με το
τι μέλλει γενέσθαι, είναι ενδεικτικά της κατάστασης.
Την ίδια ώρα η υπογραφή της σύμβασης μεταξύ της ελληνικής πολιτείας και της κοινοπραξίας των επιχειρηματιών για την παραχώρηση του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό καθιστά επιτακτική την άμεση μεταφορά περίπου 6.000 προσφύγων και μεταναστών, οι οποίοι από το περασμένο καλοκαίρι έχουν μετατρέψει τις παλιές εγκαταστάσεις της Ολυμπιακής σε μια «μικρή Ειδομένη» ζώντας υπό άθλιες συνθήκες.
Η πολιτεία και το αρμόδιο Συντονιστικό Όργανο Μεταναστευτικής Πολιτικής μοιάζουν ανί-κανα να διαχειριστούν τις τύχες περίπου 55.000 ανθρώπων, οι οποίοι μετά το κλείσιμο των συνόρων με τα Σκόπια και τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας για την επαναπροώθηση όσων μεταναστών και προσφύγων που φθάνουν στην Ελλάδα από τα τουρκικά παράλια δεν δικαιούνται άσυλο, παραμένουν έγκλειστοι στα πρόχειρα κέντρα προσωρινής φιλοξενίας, τα οποία ουσιαστικά έχουν μετατραπεί σε κέντρα κράτησης.
Καζάνι που βράζει
Με ιδιαίτερη ανησυχία παρακολουθούν από τα γραφεία του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. στη λεωφόρο Κατεχάκη την έξαρση βίας εντός και εκτός των καταυλισμών στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και κυρίως στη Λέσβο, όπου αυτήν τη στιγμή παραμένουν εγκλωβισμένοι σχεδόν 5.000 πρόσφυγες και μετανάστες.
Η αποχώρηση των περισσότερων ΜΚΟ από τις δομές, μετά τις σοβαρές ενστάσεις που διατύπωσαν τα μέλη τους όσον αφορά τη διασφάλιση και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας των προσφύγων και μεταναστών, είχε ως συνέπεια να αποκαλυφθεί η απόλυτη αποτυχία της οργανωμένης πολιτείας στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.
Η αδυναμία του κράτους να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες των προσφύγων ως προς τη διαμονή, τη σίτιση και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, σε συνδυασμό με την έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τις υπηρεσίες ασύλου (είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα κινητά κλιμάκια έφθασαν στις δομές στα μέσα αυτής της εβδομάδας, περισσότερες από 70 ημέρες μετά τη συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας και τη δέσμευση των 28 κρατών-μελών για τη μετεγκατάσταση τουλάχιστον 60.000 ανθρώπων από την Ελλάδα, την Ιταλία και την Τουρκία, που έμεινε «στα χαρτιά»), καθώς και η συνύπαρξη στον ίδιο χώρο ανθρώπων από διαφορετικά έθνη, κουλτούρες και θρησκείες ήταν αναμενόμενο ότι θα οδηγούσαν σε «έκρηξη», με συνέπειες όπως τα άγρια επεισόδια που σημειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα στη Μόρια, μεταξύ Σύρων και Πακιστανών με δεκάδες τραυματίες.
Την ίδια ώρα η αυτοψία των μελών της Αο ΐιοη Αΐά στη Μόρια και οι συνεντεύξεις με πρόσφυγες, οι οποίοι παραμένουν υπό κράτηση για περισσότερες από 70 ημέρες, αποτυπώνουν την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στη δομή.
Άλυτα προβλήματα
Σύμφωνα με την έκθεση, διαπιστώθηκε τεράστια έλλειψη πληροφόρησης από τις αρμόδιες αρχές, καθώς οι πρόσφυγες με τους οποίους επικοινώνησε η οργάνωση είχαν άγνοια για τις διαδικασίες ασύλου στην Ελλάδα: «Δεν ξέρω αν έχω κάνει αίτηση ασύλου. Τι σημαίνει αυτό;». Αγνοούν, επίσης, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης της Ε.Ε. και το πρόγραμμα οικογενειακής επανένωσης.
Η έλλειψη πληροφόρησης οδηγεί σε μεγάλη ανασφάλεια για το μέλλον και τεράστια ψυχολογική πίεση και άγχος στους πρόσφυγες, ορισμένοι από τους οποίους ήδη κρατούνται μεγαλύτερο διάστημα από όσο προβλέπει το νέο νομοθετικό πλαίσιο (25 μέρες). Πολλοί πρόσφυγες ανησυχούν για το αν θα επιστραφούν στην Τουρκία ή θα έχουν τη δυνατότητα να συνενωθούν με μέλη των οικογενειών τους άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση της 41χρονης Χάγια από τη Συρία: «Θέλω να ζητήσω από την Ευρώπη και την Ελλάδα να δείξουν ανθρωπιά. Να μας δώσουν χαρτιά. Πώς είναι δυνατόν να μην μπορώ να πάω στο ανήλικο παιδί μου στη Γερμανία;».
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το ζήτημα της ασφάλειας των γυναικών προσφύγων. Ανέφεραν: «Φοβόμαστε να κινούμαστε τη νύχτα, είναι πολύ επικίνδυνα, ιδιαίτερα για τις γυναίκες. Υπάρχουν ομάδες ανδρών που συχνά είναι μεθυσμένοι και στέκονται μπροστά στις τουαλέτες, οπότε δεν μπορούμε να πάμε».
Η διατροφή αποτελεί, επίσης, σημαντικό πρόβλημα. Οι πρόσφυγες στη Μόρια αναφέρουν ότι τις περισσότερες μέρες το γεύμα τους περιλαμβάνει σκέτο ρύζι ή πατάτες και μόνο όταν επισκέπτονται τον χώρο κράτησης επίσημοι περιλαμβάνεται κρέας στα γεύματα. Επιπλέον δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη διατροφή βρεφών. Γυναίκες πρόσφυγες αναφέρουν: «Μας δίνουν γάλα μόνο μια φορά την εβδομάδα και τρεις πάνες την ημέρα για τα μωρά» και «το φαγητό είναι κάθε μέρα το ίδιο και καθόλου υγιεινό. Κρουασάν, πατάτες και μακαρόνια. Πέντε άτομα στον χώρο μας έπαθαν τροφική δηλητηρίαση τις προηγούμενες μέρες».
Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των κρατουμένων στη Μόρια είναι ελλιπής και άτομα με σοβαρές ασθένειες (όπως για παράδειγμα ο διαβήτης) δεν λαμβάνουν την κατάλληλη αγωγή. «Αρρώστησα δυο φορές και προσπάθησα να πάω στον γιατρό, αλλά η αστυνομία δεν με άφησε. Ο γιατρός είναι στο κτήριο της υπηρεσίας ασύλου και μερικοί χρησιμοποιούν ως δικαιολογία τον γιατρό για να μπουν στην υπηρεσία και να μάθουν για τις υποθέσεις τους. Γι' αυτό η αστυνομία δεν με άφησε».
«Υπό το πρίσμα αυτών των συνθηκών κράτησης, που οι ίδιοι διαπιστώσαμε, καλούμε τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν το κέντρο κράτησης της Μόρια, μετατρέποντάς το σε ανοιχτή δομή φιλοξενίας, όπως πριν την ντροπιαστική συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας. Καλούμε έως τότε την κυβέρνηση να λάβει το συντομότερο όλα τα αναγκαία μέτρα για την επίλυση των προβλημάτων, τη σημαντική βελτίωση των συνθηκών κράτησης και την άμεση απομάκρυνση από τη Μόρια των προσφύγων που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας όπως οικογενειών και ευάλωτων προσώπων» αναφέρει στο τελικό συμπέρασμα της έκθεσής της, η οποία υποβλήθηκε στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η Action Aid.