Η ισπανική κυβέρνηση κινείται ταχύτατα για να περιορίσει τις αγορές ακινήτων από αλλοδαπούς και να μειώσει την εξάπλωση των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων, μέρος μιας σειράς μέτρων που αξιωματούχοι λένε ότι είναι απαραίτητα για την ανακούφιση της.... επώδυνης στεγαστικής κρίσης που έχει αναδειχθεί γρήγορα σε μία από τις χειρότερες στην Ευρώπη.
Από την Liz Alderman/New York Times
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Pedro Sánchez, δήλωσε την Τετάρτη ότι η κυβέρνησή του θα επιδιώξει έναν πρωτοποριακό φόρο 100% στις αγορές ακινήτων από αγοραστές εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα για να προσπαθήσει να καταπνίξει την οργή και τις διαμαρτυρίες στην πόλεις σε όλη την Ισπανία λόγω έλλειψης προσιτών κατοικιών.
Ο ίδιος προχώρησε ακόμη περισσότερο την Κυριακή, όταν μίλησε για πλήρη απαγόρευση αγορών ακινήτων από ξένους στην Ισπανία, αλλά αργότερα υποχώρησε.
Οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν μια παρόμοια κρίση προσιτών κατοικιών εδώ και χρόνια και τώρα οι μεγάλες πόλεις της Ευρώπης παλεύουν με ένα ίδιου μεγέθους πρόβλημα. Η στέγαση έχει γίνει η μεγαλύτερη δαπάνη των νοικοκυριών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο σχεδόν 20 τοις εκατό την τελευταία δεκαετία και οι τιμές των κατοικιών έχουν εκτιναχθεί σχεδόν 50 τοις εκατό, σε ποσό διπλάσιο από το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών.
Η ένταση της στεγαστικής κρίσης ποικίλλει ανάλογα με τη χώρα, αλλά υπάρχουν κοινά στοιχεία, όπως η εμπορευματοποίηση κατοικιών και η άνοδος των πλατφορμών βραχυπρόθεσμης ενοικίασης όπως η Airbnb, καθώς και τα λεγόμενα προγράμματα χρυσής βίζας στην Ισπανία και τις γειτονικές χώρες που προσέλκυσαν αγοραστές που επένδυσαν στη στέγαση σε αντάλλαγμα προκειμένου να αποκτήσουν βίζα.
Στην πίεση προστέθηκε η απότομη μείωση της κατασκευής κατοικιών σε ολόκληρη την Ευρώπη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία ανέβασε τις τιμές των οικοδομικών υλικών και της ενέργειας. Τα υψηλά επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που αποσκοπούσαν στην καταστολή του πληθωρισμού, έπληξαν επίσης τις αγορές ακινήτων σε όλη την Ευρώπη.
Από την Ισπανία έως τη Σουηδία, η έλλειψη στέγης, σε συνδυασμό με τους μισθούς που έχουν αυξηθεί αργά, έχει κάνει πιο δύσκολη την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά σπίτια. Το πρόβλημα είναι τόσο οξύ που η Ursula von der Leyen, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διόρισε πρόσφατα έναν «τσάρο» στον τομέα της στέγασης για να δώσει ώθηση στην αναζήτηση λύσεων στην Ευρώπη.
Στην Ισπανία, ο Sánchez προειδοποίησε ότι η στέγαση είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. «Είναι μία από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας», είπε σε συνέδριο την περασμένη εβδομάδα στη Μαδρίτη, δηλώνοντας ότι η οικονομικά προσιτή στέγαση πρέπει να γίνει «δικαίωμα» και «πυλώνας του κράτους πρόνοιας».
«Αντιμετωπίζουμε ένα σοβαρό πρόβλημα, με τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, που απαιτεί αποφασιστική απάντηση από το κοινωνικό σύνολο και με τους δημόσιους θεσμούς στην πρώτη γραμμή», πρόσθεσε.
Δεν είναι σαφές εάν οι προτάσεις του Sánchez θα γίνουν νόμοι. Στο σχέδιο που περιέγραψε ο πρωθυπουργός την περασμένη εβδομάδα, με 12 νέα μέτρα, περιλαμβάνονται οι φορολογικές ελαφρύνσεις για τους ιδιοκτήτες που μειώνουν τα ενοίκια και προτάσεις για την κατασκευή χιλιάδων κατοικιών χαμηλού κόστους σε ολόκληρη την Ισπανία. Ο Sánchez είπε ότι η Ισπανία έχει το χαμηλότερο μερίδιο προσιτών κατοικιών από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ένα πρόβλημα που προέκυψε αφού οι προηγούμενες κυβερνήσεις επέτρεψαν να πωληθούν πολλά σε ιδιώτες επενδυτές.
Ο Sánchez είπε ότι θα πιέσει ώστε μια δημόσια εταιρεία στέγασης που δημιουργήθηκε πρόσφατα να έχει προτεραιότητα έναντι των ιδιωτών επενδυτών στην αγορά κατοικιών και γης. Οποιοδήποτε νέο μέτρο θα πρέπει να περάσει από την κάτω βουλή του ισπανικού κοινοβουλίου, όπου το μειοψηφικό κόμμα του Sánchez αγωνίζεται να προωθεί νομοσχέδια.
Ωστόσο, σε μια εποχή που η Ισπανία έχει πληγεί από κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών για ανάκαμψη από τις καταστροφικές πλημμύρες, οι προτάσεις του Sánchez αποτελούν ένδειξη του πόσο κρίσιμη είναι η στέγαση στην Ισπανία.
Ο επείγων χαρακτήρας αυξάνεται καθώς οι διαδηλώσεις στους δρόμους γίνονται πιο συχνές.
Στα hot spots διακοπών όπου οι βραχυχρόνιες ενοικιάσεις έχουν πολλαπλασιαστεί, οι ντόπιοι έχουν βάλει στο στόχαστρο τους τουρίστες λόγω της έλλειψης κατοικιών.
Τον Νοέμβριο, δεκάδες χιλιάδες Ισπανοί γέμισαν τους δρόμους της Βαρκελώνης για να απαιτήσουν να βρεθεί μια λύση. Ο δήμαρχος της πόλης είπε ότι μέχρι το 2028, θα αποσύρει και τις 10.000 άδειες που είχε χορηγήσει σε ιδιοκτήτες διαμερισμάτων για να μετατρέψουν τους χώρους τους σε βραχυχρόνιες ενοικιάσεις για τουρίστες.
Στη Μαδρίτη, χιλιάδες έχουν βγει στους δρόμους τους τελευταίους μήνες για να απαιτήσουν πιο προσιτές κατοικίες εν μέσω αυξανόμενων ενοικίων. «Η στέγαση είναι δικαίωμα, όχι επιχείρηση», φώναζαν τα πλήθη.
Αντιμέτωπες με παρόμοια αντίδραση, οι κυβερνήσεις και αλλού στην Ευρώπη προσπαθούν να βρουν τις δικές τους λύσεις.
Η Ελλάδα ανακοίνωσε το πάγωμα των αδειών για νέες βραχυχρόνιες ενοικιάσεις στο κέντρο της Αθήνας το 2025, περιοχή που έχει καταστεί απρόσιτη για πολλούς Έλληνες και οι οποίοι την έχουν εγκαταλείψει μετά τη μετατροπή κτιρίων τα τελευταία χρόνια για να φιλοξενηθούν τουρίστες.
Στη Γερμανία, ο κατασκευαστικός κλάδος αντιμετώπισε τη χειρότερη κρίση σε μια γενιά, όταν η κυβέρνηση κατέρρευσε τον Δεκέμβριο, θέτοντας αμφιβολίες για πακέτα βοήθειας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που είχε προτείνει η προηγούμενη κυβέρνηση για να στηρίξει τους κατασκευαστές στη χώρα, στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Μια σειρά από εξέχουσες κατασκευαστικές και κτηματομεσιτικές εταιρείες έχουν καταθέσει αιτήσεις αφερεγγυότητας, συμπιέζοντας την προσφορά.
Και στη Γαλλία, η κυβέρνηση είπε ότι θέλει να χτίσει 30.000 σπίτια σε συγκεκριμένες περιοχές, κυρίως σε εκείνες όπου κατασκευάζονται εργοστάσια. Ορισμένες πόλεις, όπως η Λυών και η Τουλούζη, χτίζουν διαμερίσματα χαμηλού κόστους πάνω από υπάρχοντα κτίρια. Ο Δήμος του Παρισιού σκέφτεται το εάν θα μετατρέψει τον αχρησιμοποίητο χώρο γραφείων σε στέγαση.
«Η Δύση αντιμετωπίζει μια αποφασιστική πρόκληση εάν θέλει να αποφύγει να γίνει μια κοινωνία χωρισμένη σε δύο τάξεις: Πλούσιους ιδιοκτήτες και φτωχούς ενοικιαστές», δήλωσε ο Sánchez στη Μαδρίτη την περασμένη εβδομάδα.
