Γιατί οι Έλληνες αποκαλούσαν βάρβαρους τους άλλους λαούς

Τι σημαίνει «βάρβαρος»;

Η λέξη «βάρβαρος» στην αρχαία Ελλάδα είχε αρχικά ουδέτερη σημασία. Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν αυτή τη λέξη για να περιγράψουν όσους δεν μιλούσαν ελληνικά. Ο ήχος της ξένης γλώσσας ακουγόταν στα αυτιά τους σαν «βαρ-βαρ», γι’ αυτό και γεννήθηκε ο όρος.
Ποιοι θεωρούνταν βάρβαροι;

Οι Έλληνες θεωρούσαν βάρβαρους όλους τους λαούς που δεν είχαν ελληνική γλώσσα και παιδεία. Αυτό περιλάμβανε Πέρσες, Αιγύπτιους, Θράκες, ακόμα και λαούς της Ευρώπης.
Επίσης, μερικές φορές, οι Αθηναίοι αποκαλούσαν βάρβαρους ακόμα και τους Μακεδόνες λόγω της διαφορετικής τους διαλέκτου.
Πώς εξελίχθηκε η σημασία της λέξης

Αρχικά, ο όρος δεν ήταν προσβλητικός. Ήταν απλά περιγραφικός. Μετά τους Περσικούς Πολέμους, η λέξη απέκτησε αρνητική χροιά. Πλέον, βάρβαρος σήμαινε όχι μόνο «ξένος», αλλά και «λιγότερο πολιτισμένος».
Παράλληλα, οι Έλληνες πίστευαν πως ο δικός τους πολιτισμός ήταν ανώτερος, λόγω της φιλοσοφίας, της τέχνης και της δημοκρατίας.
Παραδείγματα από την αρχαία γραμματεία

Ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης χρησιμοποιούν συχνά τον όρο «βάρβαρος» για να διαχωρίζουν τους Έλληνες από τους άλλους λαούς. Για παράδειγμα, στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, οι Σπαρτιάτες αποκαλούσαν βάρβαρους όσους δεν συμμετείχαν στην ελληνική πολιτισμική ενότητα.
Τι σημαίνει σήμερα η λέξη

Στη σύγχρονη γλώσσα, «βάρβαρος» σημαίνει τον άγριο ή απολίτιστο. Όμως, η αρχική σημασία είχε να κάνει μόνο με τη γλώσσα και τον πολιτισμό, όχι με τη βαρβαρότητα ή τη σκληρότητα.

Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν βάρβαρους όλους όσους δεν ανήκαν στον ελληνικό πολιτισμό και δεν μιλούσαν ελληνικά. Η λέξη ξεκίνησε ως απλός περιγραφικός όρος και αργότερα απέκτησε αρνητική σημασία.
ΒιβλιογραφίαΗρόδοτος, «Ιστορίες»
Ιδιαίτερα βιβλίο Α & Ε, όπου γίνεται συχνά αναφορά στους βαρβάρους (π.χ. Πέρσες) και στη διάκριση Έλληνα/βάρβαρου. Herodotus, The Histories, Perseus Digital Library]
Θουκυδίδης, «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου»
Πολλές αναφορές στην έννοια του βαρβάρου στο πλαίσιο των συγκρούσεων με ξένους λαούς.
Γεώργιος Μπαμπινιώτης, «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας»
Ετυμολογία και ανάλυση της λέξης «βάρβαρος».
Cartledge, Paul (2002). “The Greeks: A Portrait of Self and Others.” Oxford University Press. Αναλύει πώς οι Έλληνες έβλεπαν τους εαυτούς τους και τους άλλους λαούς.

arxaiaellinika.gr