Από τον Χίτλερ στον Τίτο

Από τον Χίτλερ στον Τίτο

H επικράτεια της γειτονικής μας FYROM αποτελείται από σλαβικά και αλβανικά εδάφη που ως το 1944 θεωρούνταν νοτιοσερβικά, κατοικούνταν κυρίως από μια φιλοβουλγαρική μειονότητα και ονομάζονταν στα πλαίσια της Γιουγκοσλαβίας «Vardarska Banovina». Γνωστό στην ιστορική έρευνα είναι ότι η πανσλαβική προπαγάνδα, ο μεγαλοβουλγαρικός επεκτατισμός και αργότερα η κομμουνιστική διεθνής γέννησαν διάφορες ιδέες για ίδρυση κράτους στην ευρύτερη περιοχή με το όνομα «Μακεδονία», που όμως δεν προχώρησαν ποτέ στο στάδιο της υλοποίησής τους. Ελάχιστα γνωστό είναι όμως ότι ο πρώτος που θέλησε να αναγνωρίσει επίσημα στα εδάφη της Γιουγκοσλαβίας ένα κράτος με το όνομα «Μακεδονία» και προχώρησε σε συγκεκριμένα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν ο Αδόλφος Χίτλερ. Αυτό έγινε πριν ακόμη ο Τίτο κατακτήσει την εξουσία στην Γιουγκοσλαβία και παράλληλα προς τις δικές του προσπάθειες προς την ίδια κατεύθυνση (συνάθροιση τιτοϊκών και μη τιτοϊκών παρτιζάνων στις 02.08.1944 για τον σκοπό αυτό).

Συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1944 ο Χίτλερ, ήδη σε δεινή θέση από στρατιωτικής απόψεως και εγκαταλελειμμένος απ’ τους πιο πιστούς συμμάχους του στα Βαλκάνια, τους Βουλγάρους, που θα κήρυτταν λίγο αργότερα (08.09.1944) τον πόλεμο στο Γ΄ Ράϊχ αλλάζοντας στρατόπεδο, εξέδωσε την «διαταγή του Φύρερ» να ανακηρυχτεί ένα νέο κράτος στη Νότια Γιουγκοσλαβία με το όνομα «Μακεδονία» ως γερμανικό προτεκτοράτο. H γερμανική ιστορική έρευνα τοποθετεί την έκδοση της διαταγής αυτής μέσα στις τρεις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου 1944. Ας σημειωθεί ότι ένα γραπτό κείμενο με την υπογραφή του Χίτλερ δεν έχει βρεθεί ακόμα στα γερμανικά ιστορικά αρχεία, αλλά το γεγονός θεωρείται απολύτως βέβαιο με βάση άλλα γραπτά ντοκουμέντα και τις ενέργειες που ακολούθησαν. Σκοπός ήταν να εξασφαλισθεί η αποχώρηση των γερμανικών στρατιωτικών δυνάμεων από την Ελλάδα και γενικά τα Δυτικά Βαλκάνια. Αν το σχέδιο ευοδωνόταν τότε, τίποτα δεν αποκλείει η επικράτεια του κράτους αυτού, που το πιο πιθανόν είναι ότι θα είχε δικό του στρατό, βοηθητικό του γερμανικού, να επεκτείνονταν και σε ελληνικά εδάφη. «Πρόεδρος» του κράτους αυτού ελέω Γερμανών είχε οριστεί ο ιστορικός αρχηγός, από το 1928 και μετά, της λεγόμενης Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης, ΕΜΕΟ, (κατά βάση βούλγαροι κομιτατζήδες, που κατά καιρούς επιδίωκαν ένα «δεύτερο βουλγαρικό κράτος» στα Βαλκάνια), παλιός συνεργάτης του Μουσολίνι και από το 1939 του Χίτλερ, Ιvan Michajlov, γνωστός και με το πολεμικό του όνομα Radko Dejanov. O αυτοπροσδιορισμός του ηγέτη αυτού, που πήρε την απόλυτη εξουσία της ΕΜΕΟ δολοφονώντας το 1928 τον προηγούμενο αρχηγό Α. Protogerov και απέβλεπε ήδη από τότε στη δημιουργία μιας αυτόνομης «Μακεδονίας», ήταν ως το τέλος της ζωής του: «Ι am a Bulgarian from Macedonia».

Οι ταχείες στρατιωτικές εξελίξεις και η επιδεινούμενη κατάσταση για τους Γερμανούς δεν έδωσαν τελικά το 1944 τον απαραίτητο χρόνο και τα μέσα για την ανακήρυξη αυτής της «φασιστικής Μακεδονίας», ο γερμανικός στρατός αποχώρησε από την Ελλάδα και χωρίς την βοήθειά της – την σκυτάλη της βίαιης «μακεδονοποίησης» του χώρου ανέλαβαν ύστερα άλλοι με την δημιουργία της «σοσιαλιστικής Μακεδονίας» στα πλαίσια της Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας το 1945, που αποτέλεσε, όπως ξέρουμε, την αιχμή του δόρατος των εθνικιστικών και επεκτατικών βλέψεων του Τίτο σε βάρος της Ελλάδας και της Βουλγαρίας μετά τον πόλεμο.

Στη FYROM οι γείτονές μας (που θεωρούν βεβαίως την 02.08.1944 γενέθλια ημέρα του κράτους τους και την γιορτάζουν σαν «δεύτερο Ίλιντεν») πανηγυρίζουν κατά καιρούς και το ιστορικό γεγονός του Σεπτεμβρίου 1944: «Και ο Χίτλερ είχε αναγνωρίσει το μακεδονικό έθνος!» τιτλοφορούνταν το πολιτικό περιοδικό Μakedonsko sonse το 2001.


Κώστας Δημακόπουλος, νομικός και πολιτειολόγος