Του Δημήτρη Γκίκα,
φιλόλογου
TaXalia, 30-12-2009
Σε θέμα ιδιαίτερου εθνικού ενδιαφέροντος, ο κ. Τρεμόπουλος, παράγων του κόμματος των οικολόγων Πράσινων έδωσε μια ιδιαίτερα αναλυτική απάντηση στο ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ. Θεωρώντας ότι κάποιες θέσεις δεν με εκφράζουν, θα απαντήσω σ’ αυτές, ως απλός πολίτης που είμαι, αλλά και ως εκπαιδευτικός.
Το ότι τα 4 μεγαλύτερα κόμματα αποφάσισαν στην ονομασία των Σκοπίων να αναφέρεται το όνομα της Μακεδονίας, ΣΑΦΩΣ αποτελεί εθνική ήττα. Η πλειοψηφία του ελληνικού λαού δεν το αποδέχεται. Πλην όμως, οι πολιτικοί αποφασίζουν – η δημοκρατία είναι...
Το ότι τα 4 μεγαλύτερα κόμματα αποφάσισαν στην ονομασία των Σκοπίων να αναφέρεται το όνομα της Μακεδονίας, ΣΑΦΩΣ αποτελεί εθνική ήττα. Η πλειοψηφία του ελληνικού λαού δεν το αποδέχεται. Πλην όμως, οι πολιτικοί αποφασίζουν – η δημοκρατία είναι...
αντιπροσωπευτική κι όχι άμεση, ούτε προτάθηκε ποτέ δημοψήφισμα για τέτοιο θέμα – και η απόφαση αυτή εξακολουθεί να αποτελεί βάση διαπραγμάτευσης. Δεν σημαίνει, όμως ότι αυτή η απόφαση αποτελεί απλή λογική. Μάλλον, πολιτική απόφαση είναι που, δυστυχώς, στερείται πολλών λογικών επιχειρημάτων. 
Ο περίφημος αυτοπροσδιορισμός μιας πολιτείας – κι όχι κοινωνίας – δεν μπορεί ούτε λογικά, ούτε πολιτικά να υφαρπάζει τον αυτοπροσδιορισμό μιας άλλης. Μη ξεχνάμε ότι με τον όρο Μακεδονία προσδιορίζεται μια μερίδα του Ελληνικού χώρου και οι αντίστοιχοι πολίτες – εθνολογικά προσδιοριζόμενοι – από χιλιετίες. Θέλετε, όμως να μπούμε και στη λογική της σύγχρονης πολιτικής; Η νικήτρια στους Βαλκανικούς πολέμους Ελλάδα κατάφερε να διαφυλάξει τον όρο Μακεδονία για το δικό της εθνολογικό και πολιτικό γίγνεσθαι και υπάρχειν. Και, εν τέλει, με βάση τις συνθήκες της εποχής να προσαρτήσει τον χώρο, ο οποίος ονομάζεται έτσι ήδη από πολύ παλιά. Κατά συνέπεια, οι όποιοι ισχυρισμοί της ΠΓΔΜ δεν είναι μόνο ανίσχυροι ιστορικά, αλλά ανυπόστατοι και πολιτικά. Εγείρουν, δε ζήτημα αμφισβήτησης συνθηκών και δικαιωμάτων που έχουν κατοχυρωθεί ΔΙΕΘΝΩΣ. Κατά συνέπεια, δεν έχει υπόσταση η θέση σας ότι αποτελεί χειρονομία καλής θελήσεως η εξειδίκευση (!) του αυτοπροσδιορισμού της ΠΓΔΜ, διότι η απόπειρα του αυτοπροσδιορισμού τούτου έπεται όχι μόνο χρονικά, αλλά συνιστά πολιτικό σφάλμα και μη αναγνώριση διεθνών συνθηκών. Εννοείται πως τέτοια ζητήματα όχι μόνο μετατρέπονται, αλλά ΟΦΕΙΛΟΥΝ να μετατρέπονται σε διπλωματική σύρραξη. Κατά τη γνώμη σας, δηλαδή ποιο άλλο ζήτημα θα έπρεπε να μετατραπεί σε διπλωματική σύρραξη; Εκτός αν νομίζετε ότι δεν πρέπει να εξεγειρόμεθα για τίποτε… Λυπούμαι, αλλά δεν συμφωνώ με τέτοιες θέσεις που φανερώνουν πολιτική μεμψιμοιρία…
Αν για σας, η ιστορία, οι πεποιθήσεις, η γενικότερη εθνική ταυτότητα ενός λαού αποτελεί εθνικό μύθο (!), τότε λυπούμαι, αλλά έχετε πολύ μακρύ δρόμο μέχρι να εκπροσωπήσετε την χώρα αυτή. Δεν έχουν την παραμικρή εγκυρότητα τα ευρήματα της ιστορικής επιστήμης; Απορώ, τότε τι ακριβώς διδάσκω εγώ στα παιδιά στο σχολείο… Όσο για τους αρχαιολόγους της γείτονος, το θέμα δεν είναι για γέλια. Οι ιστορικές καταβολές του ελληνισμού και η πολιτισμική του εδραίωση σε πολλούς σύγχρονους πολιτισμούς και χώρες, που είναι αποδεκτές από τα ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ, δεν είναι δυνατόν να τίθενται υπό το ίδιο καθεστώς αναγνώρισης με τις ανιστόρητες κουταμάρες και διαπιστώσεις ορισμένων εγκάθετων ενός μάλλον ανελεύθερου καθεστώτος…
Τα συλλαλητήρια, οι μετονομασίες και τα αγάλματα, αποτέλεσαν απλώς την αμυντική πολιτική τακτική των Ελλήνων απέναντι σε μια καλά δρομολογημένη παραποίηση της ιστορίας. Το ότι ο λαός μας διαθέτει τέτοιους αμυντικούς μηχανισμούς το θεωρείτε αρνητικό… Χάρη όμως σ’ αυτούς αντισταθήκαμε στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο έναντι όλων των κατακτητών και σε πείσμα της δικής τους καταπίεσης απελευθερωθήκαμε. Μήπως τελικά η αντίσταση εκείνων των ελλήνων αποτέλεσε, κατά τη δική σας άποψη, «υπερβολικές συμπεριφορές;»
Συμβιβασμό κάνουν δύο μέρη που συμφωνούν πως κάπου έχουν και οι δύο δίκιο κι άδικο… Όχι στην περίπτωση που το ένα εξ αυτών επιθυμεί να εξασφαλίσει πράγματα που δεν του ανήκουν. Αν εγώ διεκδικήσω το σπίτι σας, ή τουλάχιστον ένα μέρος εξ αυτού, επικαλούμενος γελοίες δικαιολογίες, θα σπεύδατε σε συμβιβασμό μαζί μου; Πολύ αμφιβάλλω… Το ότι ο κ. Γκρουέφσκι μας χρησιμοποιεί για δική του εσωτερική κατανάλωση, αυτό αφορά τον ίδιο, όχι εμάς. Ούτε σημαίνει πως πρέπει να αποποιηθούμε την εθνικής μας ταυτότητα, επειδή τυχαίνει ο κ. Γκρουέφσκι να χρησιμοποιεί το δικό μας αγώνα για δικά του συμφέροντα…
Βεβαίως και σε συνθήκες οικολογικής κρίσης, κάθε κοινωνία έχει κοινά συμφέρονται με τους γείτονές τους. Και βέβαια αποτελεί κατακριτέο να μολύνεις λίμνες. Δεν αντιλαμβάνομαι, όμως πώς αυτό συνδέεται με την άρνησή μου να αποδεχτώ το όνομα Μακεδονία στο δικό τους όνομα και πώς συνδέεται ένα εθνικό με ένα οικολογικό θέμα. Οφείλουμε να έχουμε καλές σχέσεις για λόγους οικολογικούς, μας λέτε. Αυτό, όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να σημαίνει πως οφείλουμε να παραδώσουμε αμαχητί ένα σημαντικό κομμάτι της εθνικής μας κληρονομιάς.
Ας μιλήσουμε και για το «καθόλου υποθετικό» σενάριό σας. Κάθε σώφρων άνθρωπος θα συμφωνούσε στο να συμπαρασταθούμε σε εκείνους τους πολίτες της γειτονικής χώρας που θα αρνηθούν να δεχτούν ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Λέτε ότι δεν θα έχει καμία βαρύτητα η αλληλεγγύη αυτή από «εχθρική» χώρα; Μάλλον δεν αντιλαμβάνεστε πως σε περιόδους που οι ζωές των άλλων – ακόμη και εχθρών – κινδυνεύουν, έχουμε αποδείξει ως χώρα πως προστρέχουμε και παραμερίζουμε, έστω και προσωρινά, τις έχθρες μας. Το ίδιο συνέβη και με το σεισμό στην Τουρκία, όπου μονάδα της ΕΜΑΚ όχι μόνο εστάλη να βοηθήσει, αλλά συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό στο να διασώσει ανθρώπους της επίσης γειτονικής κι επίσης εχθρικής χώρας. Δεν είχε βαρύτητα εκείνη η αλληλεγγύη; Δεν τη δέχτηκαν μήπως οι πολίτες της Τουρκίας; Τέτοιες απλοϊκές πολιτικές δηλώσεις είναι δείγμα του πόσο έχετε πολιτικά άγνοια των πραγμάτων…
Αξιοθαύμαστες οι πράξεις σας και αξιοθαύμαστες οι συνεργασίες με τους οικολόγους της γείτονος χώρας. Δεν αντιλαμβάνομαι, λοιπόν για ποιο λόγο δεν αξιοποιείτε αυτή τη συνεργασία, για την οποία τόσο υπερηφανεύεστε, για να καταδείξετε το φανατισμό του Γκρουέφσκι, την απαράδεκτη στάση του, τον τρόπο που εξαπατά τους ίδιους τους πολίτες του για να κερδίσει θώκους, τη γενικότερη φιλική σχέση που θα μπορούσε να αναπτυχθεί μεταξύ των πολιτών, αν περιθωριοποιούσαν τέτοιες ανιστόρητες μπαρούφες, στους οικολόγους με τους οποίους συνομιλείτε;
Αναγνωρίζετε πως καμιά από τις εθνότητες του χώρου αυτού δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο Μακεδόνες από τις υπόλοιπες… Εκτός από το γεγονός πως τούτη η άποψη είναι ανιστόρητη, δεν μπορώ να αντιληφθώ με ποιο πνεύμα την εκφράζετε… Ακόμη κι να δεν είστε ιστορικός, δεν μπορεί να μην αποδέχεσθε την ιστορική ως επιστήμη… Αυτή είναι που αναφέρεται σε τέτοια θέματα. Τα ευρήματά της, οι πηγές της, οι γενικότερες μέθοδοι που ακολουθούν βασίζονται σε συγκεκριμένα επιστημονικά πειστήρια. Ποια βάση, λοιπόν χρησιμοποιείτε εσείς και πού ακριβώς στηρίζετε τέτοιες θέσεις; Στο γεγονός πως πολλοί λαοί κατοίκησαν σ’ αυτό το χώρο; Μα και στην ευρύτερη Ελλάδα κατοίκησαν πολλές εθνότητες – πολλές, μάλιστα την κατέκτησαν κι όλας πολιτικά – αλλά τον εθνολογικό και γεωγραφικό, συνάμα όμως και πολιτιστικό όρο Ελλάδα και Έλληνες, δεν τον διεκδίκησε κανείς εξ αυτών. Το να ακούγονται τέτοιες απόψεις στα πλαίσια μιας, ας πούμε, φιλικής συνεστίασης είναι θεμιτό, το να λέγονται όμως από το στόμα ενός πολιτικού, αποτελεί ζήτημα σοβαρό… Ως προς το θέμα της προσωρινής ονομασίας, ουδέν μονιμότερο του προσωρινού. Αυτό, δυστυχώς απεδείχθη. Ήταν λάθος που το δέχτηκε τότε η ελληνική κυβέρνηση, ακόμη και ως προσωρινό. Αυτό, όμως δεν σημαίνει πως είναι και σωστό…
Ο φόβος φυλά τα έρμα, δηλαδή… Επειδή υπάρχουν κοινά συμφέροντα, να απαξιώσουμε την εθνική μας ταυτότητα… Επειδή υπάρχει ο κίνδυνος έστω μικρός μιας σύρραξης, να αποδεχτούμε ό, τι μας λένε. Αιρού δίκαιον πόλεμον, αντί ειρήνης αισχράς, έλεγαν οι αρχαίοι ημών (και υμών, θυμίζω) πρόγονοι… Και για να μην παρεξηγηθώ: κανείς σώφρων δεν επιθυμεί πόλεμο. Αλλά η συνεχής υποχώρηση σίγουρα θα τον φέρει, και μάλιστα την ώρα που δεν θα μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε… Αυτό έχει επιδείξει η ιστορία. Καλό θα είναι, αφού είστε και πολιτικός, να τη διαβάζετε που και που. Είναι πολύ καλό εργαλείο πολιτικής. Έχει, εξάλλου ειπωθεί πως οι πολιτικοί που δεν διαβάζουν ιστορία, είναι καταδικασμένοι να επαναλάβουν τα λάθη της…
Με εκτίμηση,
Δημήτριος Γκίκας,
Φιλόλογος
Μετεκπαιδευθείς στη Συστηματική Φιλοσοφία
Ο περίφημος αυτοπροσδιορισμός μιας πολιτείας – κι όχι κοινωνίας – δεν μπορεί ούτε λογικά, ούτε πολιτικά να υφαρπάζει τον αυτοπροσδιορισμό μιας άλλης. Μη ξεχνάμε ότι με τον όρο Μακεδονία προσδιορίζεται μια μερίδα του Ελληνικού χώρου και οι αντίστοιχοι πολίτες – εθνολογικά προσδιοριζόμενοι – από χιλιετίες. Θέλετε, όμως να μπούμε και στη λογική της σύγχρονης πολιτικής; Η νικήτρια στους Βαλκανικούς πολέμους Ελλάδα κατάφερε να διαφυλάξει τον όρο Μακεδονία για το δικό της εθνολογικό και πολιτικό γίγνεσθαι και υπάρχειν. Και, εν τέλει, με βάση τις συνθήκες της εποχής να προσαρτήσει τον χώρο, ο οποίος ονομάζεται έτσι ήδη από πολύ παλιά. Κατά συνέπεια, οι όποιοι ισχυρισμοί της ΠΓΔΜ δεν είναι μόνο ανίσχυροι ιστορικά, αλλά ανυπόστατοι και πολιτικά. Εγείρουν, δε ζήτημα αμφισβήτησης συνθηκών και δικαιωμάτων που έχουν κατοχυρωθεί ΔΙΕΘΝΩΣ. Κατά συνέπεια, δεν έχει υπόσταση η θέση σας ότι αποτελεί χειρονομία καλής θελήσεως η εξειδίκευση (!) του αυτοπροσδιορισμού της ΠΓΔΜ, διότι η απόπειρα του αυτοπροσδιορισμού τούτου έπεται όχι μόνο χρονικά, αλλά συνιστά πολιτικό σφάλμα και μη αναγνώριση διεθνών συνθηκών. Εννοείται πως τέτοια ζητήματα όχι μόνο μετατρέπονται, αλλά ΟΦΕΙΛΟΥΝ να μετατρέπονται σε διπλωματική σύρραξη. Κατά τη γνώμη σας, δηλαδή ποιο άλλο ζήτημα θα έπρεπε να μετατραπεί σε διπλωματική σύρραξη; Εκτός αν νομίζετε ότι δεν πρέπει να εξεγειρόμεθα για τίποτε… Λυπούμαι, αλλά δεν συμφωνώ με τέτοιες θέσεις που φανερώνουν πολιτική μεμψιμοιρία…
Αν για σας, η ιστορία, οι πεποιθήσεις, η γενικότερη εθνική ταυτότητα ενός λαού αποτελεί εθνικό μύθο (!), τότε λυπούμαι, αλλά έχετε πολύ μακρύ δρόμο μέχρι να εκπροσωπήσετε την χώρα αυτή. Δεν έχουν την παραμικρή εγκυρότητα τα ευρήματα της ιστορικής επιστήμης; Απορώ, τότε τι ακριβώς διδάσκω εγώ στα παιδιά στο σχολείο… Όσο για τους αρχαιολόγους της γείτονος, το θέμα δεν είναι για γέλια. Οι ιστορικές καταβολές του ελληνισμού και η πολιτισμική του εδραίωση σε πολλούς σύγχρονους πολιτισμούς και χώρες, που είναι αποδεκτές από τα ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ, δεν είναι δυνατόν να τίθενται υπό το ίδιο καθεστώς αναγνώρισης με τις ανιστόρητες κουταμάρες και διαπιστώσεις ορισμένων εγκάθετων ενός μάλλον ανελεύθερου καθεστώτος…
Τα συλλαλητήρια, οι μετονομασίες και τα αγάλματα, αποτέλεσαν απλώς την αμυντική πολιτική τακτική των Ελλήνων απέναντι σε μια καλά δρομολογημένη παραποίηση της ιστορίας. Το ότι ο λαός μας διαθέτει τέτοιους αμυντικούς μηχανισμούς το θεωρείτε αρνητικό… Χάρη όμως σ’ αυτούς αντισταθήκαμε στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο έναντι όλων των κατακτητών και σε πείσμα της δικής τους καταπίεσης απελευθερωθήκαμε. Μήπως τελικά η αντίσταση εκείνων των ελλήνων αποτέλεσε, κατά τη δική σας άποψη, «υπερβολικές συμπεριφορές;»
Συμβιβασμό κάνουν δύο μέρη που συμφωνούν πως κάπου έχουν και οι δύο δίκιο κι άδικο… Όχι στην περίπτωση που το ένα εξ αυτών επιθυμεί να εξασφαλίσει πράγματα που δεν του ανήκουν. Αν εγώ διεκδικήσω το σπίτι σας, ή τουλάχιστον ένα μέρος εξ αυτού, επικαλούμενος γελοίες δικαιολογίες, θα σπεύδατε σε συμβιβασμό μαζί μου; Πολύ αμφιβάλλω… Το ότι ο κ. Γκρουέφσκι μας χρησιμοποιεί για δική του εσωτερική κατανάλωση, αυτό αφορά τον ίδιο, όχι εμάς. Ούτε σημαίνει πως πρέπει να αποποιηθούμε την εθνικής μας ταυτότητα, επειδή τυχαίνει ο κ. Γκρουέφσκι να χρησιμοποιεί το δικό μας αγώνα για δικά του συμφέροντα…
Βεβαίως και σε συνθήκες οικολογικής κρίσης, κάθε κοινωνία έχει κοινά συμφέρονται με τους γείτονές τους. Και βέβαια αποτελεί κατακριτέο να μολύνεις λίμνες. Δεν αντιλαμβάνομαι, όμως πώς αυτό συνδέεται με την άρνησή μου να αποδεχτώ το όνομα Μακεδονία στο δικό τους όνομα και πώς συνδέεται ένα εθνικό με ένα οικολογικό θέμα. Οφείλουμε να έχουμε καλές σχέσεις για λόγους οικολογικούς, μας λέτε. Αυτό, όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να σημαίνει πως οφείλουμε να παραδώσουμε αμαχητί ένα σημαντικό κομμάτι της εθνικής μας κληρονομιάς.
Ας μιλήσουμε και για το «καθόλου υποθετικό» σενάριό σας. Κάθε σώφρων άνθρωπος θα συμφωνούσε στο να συμπαρασταθούμε σε εκείνους τους πολίτες της γειτονικής χώρας που θα αρνηθούν να δεχτούν ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Λέτε ότι δεν θα έχει καμία βαρύτητα η αλληλεγγύη αυτή από «εχθρική» χώρα; Μάλλον δεν αντιλαμβάνεστε πως σε περιόδους που οι ζωές των άλλων – ακόμη και εχθρών – κινδυνεύουν, έχουμε αποδείξει ως χώρα πως προστρέχουμε και παραμερίζουμε, έστω και προσωρινά, τις έχθρες μας. Το ίδιο συνέβη και με το σεισμό στην Τουρκία, όπου μονάδα της ΕΜΑΚ όχι μόνο εστάλη να βοηθήσει, αλλά συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό στο να διασώσει ανθρώπους της επίσης γειτονικής κι επίσης εχθρικής χώρας. Δεν είχε βαρύτητα εκείνη η αλληλεγγύη; Δεν τη δέχτηκαν μήπως οι πολίτες της Τουρκίας; Τέτοιες απλοϊκές πολιτικές δηλώσεις είναι δείγμα του πόσο έχετε πολιτικά άγνοια των πραγμάτων…
Αξιοθαύμαστες οι πράξεις σας και αξιοθαύμαστες οι συνεργασίες με τους οικολόγους της γείτονος χώρας. Δεν αντιλαμβάνομαι, λοιπόν για ποιο λόγο δεν αξιοποιείτε αυτή τη συνεργασία, για την οποία τόσο υπερηφανεύεστε, για να καταδείξετε το φανατισμό του Γκρουέφσκι, την απαράδεκτη στάση του, τον τρόπο που εξαπατά τους ίδιους τους πολίτες του για να κερδίσει θώκους, τη γενικότερη φιλική σχέση που θα μπορούσε να αναπτυχθεί μεταξύ των πολιτών, αν περιθωριοποιούσαν τέτοιες ανιστόρητες μπαρούφες, στους οικολόγους με τους οποίους συνομιλείτε;
Αναγνωρίζετε πως καμιά από τις εθνότητες του χώρου αυτού δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο Μακεδόνες από τις υπόλοιπες… Εκτός από το γεγονός πως τούτη η άποψη είναι ανιστόρητη, δεν μπορώ να αντιληφθώ με ποιο πνεύμα την εκφράζετε… Ακόμη κι να δεν είστε ιστορικός, δεν μπορεί να μην αποδέχεσθε την ιστορική ως επιστήμη… Αυτή είναι που αναφέρεται σε τέτοια θέματα. Τα ευρήματά της, οι πηγές της, οι γενικότερες μέθοδοι που ακολουθούν βασίζονται σε συγκεκριμένα επιστημονικά πειστήρια. Ποια βάση, λοιπόν χρησιμοποιείτε εσείς και πού ακριβώς στηρίζετε τέτοιες θέσεις; Στο γεγονός πως πολλοί λαοί κατοίκησαν σ’ αυτό το χώρο; Μα και στην ευρύτερη Ελλάδα κατοίκησαν πολλές εθνότητες – πολλές, μάλιστα την κατέκτησαν κι όλας πολιτικά – αλλά τον εθνολογικό και γεωγραφικό, συνάμα όμως και πολιτιστικό όρο Ελλάδα και Έλληνες, δεν τον διεκδίκησε κανείς εξ αυτών. Το να ακούγονται τέτοιες απόψεις στα πλαίσια μιας, ας πούμε, φιλικής συνεστίασης είναι θεμιτό, το να λέγονται όμως από το στόμα ενός πολιτικού, αποτελεί ζήτημα σοβαρό… Ως προς το θέμα της προσωρινής ονομασίας, ουδέν μονιμότερο του προσωρινού. Αυτό, δυστυχώς απεδείχθη. Ήταν λάθος που το δέχτηκε τότε η ελληνική κυβέρνηση, ακόμη και ως προσωρινό. Αυτό, όμως δεν σημαίνει πως είναι και σωστό…
Ο φόβος φυλά τα έρμα, δηλαδή… Επειδή υπάρχουν κοινά συμφέροντα, να απαξιώσουμε την εθνική μας ταυτότητα… Επειδή υπάρχει ο κίνδυνος έστω μικρός μιας σύρραξης, να αποδεχτούμε ό, τι μας λένε. Αιρού δίκαιον πόλεμον, αντί ειρήνης αισχράς, έλεγαν οι αρχαίοι ημών (και υμών, θυμίζω) πρόγονοι… Και για να μην παρεξηγηθώ: κανείς σώφρων δεν επιθυμεί πόλεμο. Αλλά η συνεχής υποχώρηση σίγουρα θα τον φέρει, και μάλιστα την ώρα που δεν θα μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε… Αυτό έχει επιδείξει η ιστορία. Καλό θα είναι, αφού είστε και πολιτικός, να τη διαβάζετε που και που. Είναι πολύ καλό εργαλείο πολιτικής. Έχει, εξάλλου ειπωθεί πως οι πολιτικοί που δεν διαβάζουν ιστορία, είναι καταδικασμένοι να επαναλάβουν τα λάθη της…
Με εκτίμηση,
Δημήτριος Γκίκας,
Φιλόλογος
Μετεκπαιδευθείς στη Συστηματική Φιλοσοφία
