Καλλικράτης. Τι είναι το νέο σχέδιο, τι προβλέπει

Το όνομα μιας εμβληματικής μορφής της αρχιτεκτονικής, του «Καλλικράτη»*, φέρει το νέο πρόγραμμα της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης που εγκρίθηκε χθες από το Υπουργικό Συμβούλιο έπειτα από εισήγηση του υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Γιάννη Ραγκούση, και τίθεται άμεσα σε...

δημόσια διαβούλευση προκειμένου να έχει ψηφιστεί το αργότερο το Μάιο του τρέχοντος έτους.

(Ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης ήταν οι δύο περίφημοι αρχιτέκτονες του δεύτερου μισού του 5ου π.Χ. αιώνα στην αρχαία Ελλάδα. Παρόλο που η φήμη τους ήταν μεγάλη, δεν έχουμε ιδιαίτερες αναφορές για τη γέννηση, τη ζωή και το θάνατο τους. Ωστόσο τα έργα τους, αιώνιες αποδείξεις της ζωής και της δράσης τους, μας μιλούν για αυτούς με τον τρόπο που τα χνάρια στην άμμο μιλούν για το μέγεθος του ανθρώπου που τα σχημάτισε. Οι ναοί και τα έργα που κατασκεύασαν ήταν μεγάλα, σε σημασία και τελειότητα.
Ο Καλλικράτης εργάστηκε σε τέσσερα μεγάλα έργα της αρχαίας Αθήνας, σύμφωνα με αναφορές του Πλούταρχου: Στα Μακρά Τείχη της πόλης (460 – 450 π.Χ.), στην επιδιόρθωση τμήματος των περιφερειακών τειχών των Αθηνών, στην ανοικοδόμηση ναού, αφιερωμένου στην Άπτερο Νίκη στην Ακρόπολη, το 448 π.Χ. και τέλος, σύμφωνα με τον Πλούταρχο πάλι, συνεργάστηκε με τον Ικτίνο για την ανέγερση του Παρθενώνα.Ο Ικτίνος υπήρξε σύγχρονος και στενός φίλος του μεγάλου γλύπτη Φειδία. Και οι δύο εργάστηκαν την εποχή του Περικλή).

Παρουσιάζοντας τους άξονες της νέας αρχιτεκτονικής, ο κ. Ραγκούσης επεσήμανε τη δραστική μείωση των δήμων της χώρας και τη θεμελίωση της δευτεροβάθμιας περιφερειακής αυτοδιοίκησης με αιρετούς περιφερειάρχες και περιφερειακά συμβούλια.

Ειδικότερα, με τον «Καλλικράτη»:
370 δήμοι, 7 υπερπεριφέρειες
Θεμελιώνονται λιγότεροι από 370 ισχυροί δήμοι από τους 1.034 δήμους και κοινότητες που υπάρχουν σήμερα και έως 7 γενικές διοικήσεις που θα αντικαταστήσουν τις 13 σημερινές κρατικές περιφέρειες.
2.000 δημοτικές επιχειρήσεις
Τα περίπου 6.000 νομικά πρόσωπα και δημοτικές επιχειρήσεις των δήμων περιορίζονται σε λιγότερα από 2.000, καταργούνται δηλαδή περίπου 4.000 νομικά πρόσωπα και δημοτικές επιχειρήσεις των δήμων.
Νομαρχίες τέλος
Στη θέση των 76 Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου που αποτελούν τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις δημιουργούνται αιρετές περιφέρειες σε αριθμό ανάλογο των 13 κρατικών σημερινών περιφερειών.
Αιρετός περιφερειάρχης
Θεμελιώνεται η αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Εισάγεται έτσι ο θεσμός του αιρετού περιφερειάρχη, καθιερώνεται θεσμός του αντιπεριφερειάρχη, θεματικού και τοπικού, καθώς και η περιφερειακή εκτελεστική επιτροπή.

Η περιφερειακή αυτοδιοίκηση καθίσταται το θεσμικό όχημα της πράσινης ανάπτυξης και αναλαμβάνει τον ενιαίο στρατηγικό αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιφέρειας, η οποία πρέπει να βασίζεται στη συμμετοχή του πολίτη και στη διαχείριση των ΠΕΠ του ΕΣΠΑ.

Ειδικές ρυθμίσεις

Ειδικά στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζονται με ειδικές ρυθμίσεις τα ζητήματα μητροπολιτικού χαρακτήρα.
συνήγορος του δημότη
Θεσπίζεται συνήγορος του δημότη και της επιχείρησης σε κάθε δήμο και σε κάθε περιφέρεια. Ο συνήγορος θα είναι πρόσωπο υψηλού κύρους, εκλεγμένος με αυξημένη πλειοψηφία, με ορισμένη θητεία και υπό τον έλεγχο του Συνηγόρου του Πολίτη

Στο πλαίσιο αξιοποίησης των δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης:

Ενισχύεται και εκσυγχρονίζεται ο θεσμός των δημοτικών ΚΕΠ με τη δημιουργία μικρών «Δημοτικών e-ΚΕΠ» σε κάθε γειτονιά ή χωριό ανάλογα με τις ανάγκες εξυπηρέτησης, με τα οποία παρέχονται οι βασικές υπηρεσίες της δημοτικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης όσο το δυνατόν εγγύτερα στο πολίτη.

Εισάγεται η έξυπνη «κάρτα του δημότη», με την οποία περνούν οι δήμοι στην αυτόματη εξυπηρέτηση (π.χ. έκδοση πιστοποιητικών), αλλά και διευκολύνεται η συμμετοχή σε δημοκρατικές διαδικασίες (π.χ. τοπικά δημοψηφίσματα).

Οι δήμοι, εξοπλιζόμενοι με τις απαραίτητες υποδομές (μηχανήματα αυτόματης εξυπηρέτησης - «δημοτικά ΑΤΜ»), που θα εγκατασταθούν στα δημοτικά e-ΚΕΠ, θα έχουν τη δυνατότητα αυτόματης εξυπηρέτησης 24 ώρες το 24ώρο, 365 ημέρες το χρόνο.

Στο επίπεδο της αποκεντρωμένης κρατικής διοίκησης οι γενικές διοικήσεις θα διατηρήσουν όσες αρμοδιότητες προβλέπονται ρητά στο Σύνταγμα ότι δεν μπορούν να παραχωρηθούν στην αυτοδιοίκηση, αλλά και ευαίσθητες αρμοδιότητες, όπως της μετανάστευσης.

Για τη δραστική μείωση των δήμων ο κ. Ραγκούσης έδωσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία:

- Μόνο 213 δήμοι από τους 1.034 απέκτησαν την πιστοποίηση ότι έχουν τη διαχειριστική επάρκεια για την υλοποίηση έργων του ΕΣΠΑ.

- Το 44%, δηλαδή 500 δήμοι, λειτουργεί το πολύ με ένα μηχανικό, 250 δήμοι δεν έχουν ούτε ένα οικονομολόγο να εργάζεται σε αυτούς, ενώ 500 δήμοι έχουν 1-2 οικονομολόγους. Διαπιστώνεται επίσης σημαντική απουσία νομικών που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ορθή και νομότυπη λειτουργία των δήμων.

Ελεγχοι ΟΤΑ

Αναφερόμενος ο κ. Ραγκούσης στους ΟΤΑ που κατηγορούνται συχνά, άλλες φορές δικαιολογημένα άλλες φορές όχι, όπως είπε, ως εστίες διαφθοράς, τόνισε ότι θα αλλάξει συνολικά ο τρόπος ελέγχου, ενώ ταυτόχρονα θα απαλλαγεί η αυτοδιοίκηση από περιττούς ελέγχους που προκαλούν εν τέλει γραφειοκρατικά βάρη στη λειτουργία τους. Θα θεσπιστεί η υποχρεωτική ανάρτηση στο Διαδίκτυο όλων των διοικητικών αποφάσεων και πράξεων αυτοδιοικητικών οργάνων και οργάνων διοίκησης φορέων, οι οποίες δεν θα ισχύουν εάν δεν έχουν δημοσιευθεί.

Θα καθιερωθεί Ειδική Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας των ΟΤΑ.

Επίσης, προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε όλους τους ΟΤΑ, τους δήμους και τις περιφέρειες. Κάθε δαπάνη θα ελέγχεται προληπτικά πριν από την εκτέλεσή της.

Οι πόροι των ΟΤΑ

Οι πόροι της τοπικής αυτοδιοίκησης έως τώρα βασίζονταν κυρίως στο φόρο εισοδήματος και στα τέλη κυκλοφορίας. Πλέον, όπως είπε ο υπουργός, προχωράμε στη σύνδεση των πόρων της τοπικής αυτοδιοίκησης με το ΦΠΑ

Ο κ. Ραγκούσης χαρακτήρισε την απόφαση κρίσιμη, που ενισχύει ουσιαστικά τα οικονομικά των ΟΤΑ. Ταυτόχρονα όμως καθιστά σύμμαχο την αυτοδιοίκηση, τις δυνάμεις που δραστηριοποιούνται γύρω από αυτή και τις τοπικές κοινωνίες στη μεγάλη εθνική προσπάθεια της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.

Επιπλέον:

* Σε παράλληλη διαβούλευση με τη φορολογική μεταρρύθμιση, στο πλαίσιο των ρυθμίσεων του Συντάγματος, θα υπάρξει εξοπλισμός των δήμων και των περιφερειών με επαρκείς οικονομικούς πόρους.

* Θα εξορθολογιστεί στη βάση διαφανών, αντικειμενικών και αδιάβλητων κριτηρίων το σύνολο των χρηματοδοτήσεων της κεντρικής διοίκησης προς την αυτοδιοίκηση. Ο υπουργός διαβεβαίωσε ότι θα τεθεί οριστικό τέλος στην πελατειακή κατανομή κονδυλίων με στόχο τη χειραγώγηση της αυτοδιοίκησης.

Τρεις πυλώνες

Για τη μετάβαση στη νέα αρχιτεκτονική, ο κ. Ραγκούσης επεσήμανε ότι είναι απαραίτητο ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα στήριξης, το οποίο διαρθρώνεται σε τρεις πυλώνες:

* Το πρόγραμμα Διοικητική Μεταρρύθμιση, οι πόροι του ΕΣΠΑ που έχει στη διαχείρισή του το υπουργείο Εσωτερικών, προϋπολογισμού περίπου 650 εκατομμυρίων ευρώ, αναθεωρείται για να προσαρμοστεί στις ανάγκες της νέας αρχιτεκτονικής.

* Τη χρηματοδότηση του κόστους για την πρόσληψη ειδικού επιστημονικού προσωπικού (μηχανικοί, οικονομολόγοι, νομικοί κτλ) που είναι απαραίτητο για την προβλεπόμενη στελέχωση των υπηρεσιών των ΟΤΑ και το οποίο παραμένει στους ΟΤΑ για τουλάχιστον 10 χρόνια.

* Την καθιέρωση ενός αναπτυξιακού προγράμματος τουλάχιστον ισοδύναμου του σημερινού προγράμματος για την αυτοδιοίκηση.

Ο υπουργός αναφέρθηκε στην Αττική των 4 εκατομμυρίων και στη Θεσσαλονίκη του 1 εκατομμυρίου που επιβιώνουν ακόμα 20 κοινότητες, καθώς και αρκετοί μικροί και αδύναμοι δήμοι. Τόνισε ότι θα υπάρξει ειδική πρόβλεψη για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιωτικών και ορεινών περιοχών (οι νησιωτικοί δήμοι της χώρας αποτελούν το 25% των σημερινών), προσθέτοντας ότι δεν θα υπάρξει περιοχή, γειτονιά, χωριό η οποία δεν θα απολαμβάνει τους πόρους που απορρέουν από τις ανάγκες.

Εκλογές το Νοέμβριο με το νέο νόμο

Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και το επιχειρησιακό πρόγραμμα στήριξής του θα ψηφιστεί το αργότερο το Μάιο προκειμένου οι εκλογές της αυτοδιοίκησης το Νοέμβριο του 2010 να διεξαχθούν με το νέο νόμο. Για το θέμα θα ενημερώσει σήμερα ο υπουργός Εσωτερικών τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Αρνητικές αντιδράσεις Παπαγεωργόπουλου και Ψωμιάδη

Αρνητική κριτική επεφύλαξε ο πρόεδρος της ΤΕΔΚ νομού Θεσσαλονίκης και δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Βασίλης Παπαγεωργόπουλος, στη συζήτηση για τη διοικητική μεταρρύθμιση που ξεκίνησε χθες, ενώ σκοπιμότητες, προκειμένου ο ίδιος να βγει «εκτός παιχνιδιού» καταλόγισε στο κυβερνών κόμμα ο νομάρχης Θεσσαλονίκης, Παναγιώτης Ψωμιάδης, ο οποίος, ως γνωστόν, τρέφει ενδιαφέρον για διεκδίκηση θέσης αιρετού περιφερειάρχη.

«Με μυστικοπάθεια, χωρίς χρήματα, χωρίς ουσιαστική μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ και ένα μητροπολιτικό δήμο δευτέρου βαθμού και όχι πρώτου, όπως ήταν η θέληση της αυτοδιοικητικής οικογένειας, δεν έχω την αίσθηση ότι η διοικητική μεταρρύθμιση μπορεί να πετύχει», τόνισε ο κ. Παπαγεωργόπουλος.

Παράλληλα, έκρουσε κώδωνα κινδύνου για το θέμα των πόρων, σημειώνοντας ότι «τα ζητήματα που πρέπει να συζητηθούν και να συμφωνηθούν με την κεντρική εξουσία αφορούν κυρίως τις αρμοδιότητες, τους πόρους και το χωροταξικό των συνενώσεων. Χωρίς αυτά, καμία διαδικασία δεν μπορεί να προχωρήσει».

Εκ μέρους της αντιπολίτευσης της ΤΕΔΚ Θεσσαλονίκης, ο δήμαρχος Συκεών, Σίμος Δανιηλίδης, τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας λίγων, μεγάλων και ισχυρών περιφερειών, που θα είναι λιγότερες από τις σημερινές, ενώ χαρακτήρισε λάθος τη δημιουργία περιφέρειας σε επίπεδο νομού Θεσσαλονίκης και πρότεινε μια περιφέρεια στη Μακεδονία και τη Θράκη και μητροπολιτική αυτοδιοίκηση στα όρια του νομού Θεσσαλονίκης.

Κλέβοντας, πάντως, την «παράσταση» για μια ακόμη φορά, ο νομάρχης Θεσσαλονίκης, Παναγιώτης Ψωμιάδης, απέδωσε στο ΠΑΣΟΚ προσωπικές σκοπιμότητες εναντίον του.

Κληθείς, δε, εκ νέου να δηλώσει τι θα κάνει ο ίδιος στις αυτοδιοικητικές εκλογές του Νοεμβρίου, απάντησε ως εξής: «Εγώ θα είμαι παρών σε οποιαδήποτε απόφαση, είτε στη μια είτε στην άλλη. Είναι και τοπική η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση».