ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Μετά την μεγαλειώδη νίκη στο Σαραντάπορο ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε διαδοχικά τα Σέρβια (12.10.1913) και την Κοζάνη (13.10.1913).Ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος εισήλθε θριαμβευτικά στην Κοζάνη εγκαθιστώντας εκεί το Γενικό επιτελείο.
Για την συνέχιση των επιχειρήσεων ο Διάδοχος βρισκόταν σε ένα μεγάλο πρόβλημα. Δεν γνώριζε προς τα πού είχε υποχωρήσει ο εχθρός. Η στρατηγική της εποχής επέβαλλε την ολοκληρωτική καταστροφή του αντίπαλου στρατού ως βασική προτεραιότητα. Οι πιθανές οδοί υποχωρήσεων για τους Τούρκους τότε ήταν δύο, είτε προς Βέροια-Θεσσαλονίκη, είτε προς Μοναστήρι.
Το Γενικό επιτελείο έστειλε ανιχνευτικά αποσπάσματα ήδη από τις 12.10.1913, ώστε να πληροφορηθεί την κατεύθυνση υποχώρησης των Τούρκων. Την ίδια ημέρα ο Υπουργός εξωτερικών Κορομηλάς τηλεγραφούσε στον Διάδοχο «Φρονώ ότι πρέπει κατά το δυνατόν να εντείνουμε ημετέρας ενεργείας ώστε να καταληφθή όσον τάχιστα Θεσσαλονίκη και ίνα μη ημέτερα αποτελέσματα έλθωσιν πολύ ύστερον από τα αποτελέσματα των Συμμάχων».
Μετά την μεγαλειώδη νίκη στο Σαραντάπορο ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε διαδοχικά τα Σέρβια (12.10.1913) και την Κοζάνη (13.10.1913).Ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος εισήλθε θριαμβευτικά στην Κοζάνη εγκαθιστώντας εκεί το Γενικό επιτελείο.
Για την συνέχιση των επιχειρήσεων ο Διάδοχος βρισκόταν σε ένα μεγάλο πρόβλημα. Δεν γνώριζε προς τα πού είχε υποχωρήσει ο εχθρός. Η στρατηγική της εποχής επέβαλλε την ολοκληρωτική καταστροφή του αντίπαλου στρατού ως βασική προτεραιότητα. Οι πιθανές οδοί υποχωρήσεων για τους Τούρκους τότε ήταν δύο, είτε προς Βέροια-Θεσσαλονίκη, είτε προς Μοναστήρι.
Το Γενικό επιτελείο έστειλε ανιχνευτικά αποσπάσματα ήδη από τις 12.10.1913, ώστε να πληροφορηθεί την κατεύθυνση υποχώρησης των Τούρκων. Την ίδια ημέρα ο Υπουργός εξωτερικών Κορομηλάς τηλεγραφούσε στον Διάδοχο «Φρονώ ότι πρέπει κατά το δυνατόν να εντείνουμε ημετέρας ενεργείας ώστε να καταληφθή όσον τάχιστα Θεσσαλονίκη και ίνα μη ημέτερα αποτελέσματα έλθωσιν πολύ ύστερον από τα αποτελέσματα των Συμμάχων».
ΤΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ
Το απόγευμα της δεκάτης τρίτης Οκτωβρίου το γενικό επιτελείο γνώριζε από τα αποτελέσματα των αναγνωρίσεων ότι ο Τουρκικός στρατός υποχώρησε προς Βέροια, έτσι στις 21.00 οι διαταγές προέβλεπαν προέλαση προς Βέροια με κατεύθυνση Θεσσαλονίκη. Στις 22.30 έφτασε τηλεγράφημα του Βενιζέλου ζητώντας πληροφορίες για την κατεύθυνση προέλασης. «Αναμένω να μοι γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν, ην θα ακολουθήση η προέλασις του στρατού Θεσσαλίας. Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ΄ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρεθώμεν μιαν ώραν ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην».
Ο διάδοχος στην οργισμένη απάντηση του ζητούσε από την κυβέρνηση «να πάψει να προσπαθεί να επηρεάζει την πορεία των επιχειρήσεων», μην δίνοντας πληροφορίες για τις προθέσεις της στρατιάς. Η εντύπωση του Βενιζέλου για προέλαση προς Μοναστήρι δημιουργήθηκε προφανώς γιατί ο Κωνσταντίνος δεν έδωσε σαφείς πληροφορίες στην ερώτηση του, ενώ ουσιαστικά του είπε «μην ανακατεύεσαι, δεν είναι δουλειά σου».
Πάντως και η στρατηγική του Κωνσταντίνου περί καταστροφής του αντίπαλου στρατού και εξασφάλισης των νώτων του φάνηκε στην πράξη σωστή. Έτσι στις 24 Σεπτεμβρίου η Πέμπτη ελληνική μεραρχία που προστάτευε τα νώτα της στρατιάς στον τομέα Αμυνταίου, δέχτηκε έναν νυχτερινό αιφνιδιασμό από μικρά τουρκικά αποσπάσματα και υποχώρησε άτακτα προς Κοζάνη. Πανικόβλητη η κυβέρνηση και ο Βενιζέλος ζητούσε από το Γενικό Επιτελείο να ενισχύσει με μια μεραρχία τον τομέα αυτό. Φυσικά η διοίκηση δεν έπραξε κάτι αφού οι Τουρκικές δυνάμεις ήταν μικρές και αυτό ήταν γνωστό από τις αναγνωρίσεις στις 12.10.1912 που αναφέραμε. Βλέπουμε όμως ότι οι φόβοι του Κωνσταντίνου για τα νώτα του είχαν νόημα.
ΔΥΟ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΓΝΟΟΥΝΤΑΙ
Ο Βενιζέλος το 1917 στην περίφημη ομιλία του στο κοινοβούλιο αναφέρθηκε σε έναν διάλογο τηλεγραφημάτων μεταξύ του ιδίου και του Κωνσταντίνου την βραδιά εκείνη. Συγκεκριμένα του είχε πει ο διάδοχος «ο στρατός δεν θα οδεύσει κατά της Θεσσαλονίκης. Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηρίου, εκτός αν μου το απαγορεύετε». Και ο Βενιζέλος απάντησε «σας το απαγορεύω!!».
Τα συγκεκριμένα τηλεγραφήματα δεν υπάρχουν σε κανένα αρχείο, (στρατιά, υπ. Εσωτερικών) αλλά αντιθέτως η ύπαρξη του παραπάνω διαλόγου πιστοποιείται μόνο από τον Ελ. Βενιζέλο και μάλιστα σε μια ιστορική συγκυρία που του συγχωρούσε κάποια ιστορική ασυνέπεια. Στηριγμένη σε αυτό τον διάλογο όλη η Βενιζελική ιστοριογραφία μας διαβεβαιώνει ότι η Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε χάρις την επιμονή του Βενιζέλου.
Η ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΙΚΟΥ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ
Για να ενδυναμωθεί αυτός ο μύθος κατέφυγαν στην πλαστογραφία. Το βενιζελικό τηλεγράφημα το αναφέραμε ως σταλθέν στις 13.10.1912 ώρα 22.30. Ως βασική πηγή επικαλούμαστε τον φανατικά Βενιζελικό Γεώργιο Βεντήρη ο οποίος μάλιστα κατά δήλωσιν του «ανεδίφησε στα πρωτότυπα αρχεία της στρατιάς». Στην έκδοση του 1932(επί Βενιζέλου) του Γενικού επιτελείου στρατού η ημερομηνία του τηλεγραφήματος αλλάζει σε 12.10.1912. Στην έκδοση του 1940(επί Μεταξά) ξαναγίνεται 13 με υποσημείωση ότι το 12 της προηγούμενης έκδοσης ήταν εκ παραδρομής. Στην έκδοση που έχω ανά χείρας (1988) (επί ΠΑΣΟΚ) είναι ξανά 12!!!! Με δύο λόγια στην Ελλάδα όποτε αλλάζουμε κυβέρνηση αλλάζουμε και ιστορία….
Η ημερομηνία του τηλεγραφήματος αυτού είναι κρίσιμη γιατί εάν εστάλη στις 13/10 βράδυ πάει περίπατο όλη η προσπάθεια να αποδοθεί η στροφή του στρατού προς Βέροια και Θεσσαλονίκη στον Ελευθέριο Βενιζέλο αφού το τηλεγράφημα έφτανε μετά την έκδοση των διαταγών του γενικού επιτελείου. Και κάτι ακόμη. Αν το τηλεγράφημα αυτό έφτασε μια ώρα και 20 λεπτά μετά την έκδοση των διαταγών για προέλαση στη Βέροια, κατά ποιο χρονικό διάστημα έλαβε χώρα η δεύτερη ανταλλαγή μηνυμάτων (κατά κοινοβουλευτική αγόρευση Βενιζέλου το ΄17) ώστε αυτή να εξαναγκάσει τον διάδοχο να στραφεί προς Θεσσαλονίκη?
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι αν ο Τουρκικός στρατός είχε υποχωρήσει προς Μοναστήρι εκεί θα στρεφόταν ο διάδοχος αδιαφορώντας για Βενιζέλο, κυβέρνηση κτλ. Το αποτέλεσμα θα ήταν να χαθεί η Θεσσαλονίκη και όλη η νεότερη ελληνική ιστορία θα ήταν διαφορετική. Ο Κωνσταντίνος καθ' όλη την διάρκεια της εκστρατείας δεν έλαβε ποτέ υπόψιν του κυβερνητικές υποδείξεις, ενώ πάντοτε αντιδρούσε οργισμένα όταν του ετίθοντο αυτές. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά.
Στον τόμο του Γενικού Επιτελείου Στρατού «ο ελληνικός στρατός κατά τους Βαλκανικούς πολέμους τ. Α), επίσης συνάγεται το συμπέρασμα από τον συγγραφέα ότι η στρατιά άλλαξε πορεία λόγω της επέμβασης Βενιζέλου δίδοντας ως πηγή τον αναφερθέντα εκφωνηθέντα Βενιζελικό λόγο του 1917.Με μια προσωπική εξέταση όλων των Βενιζελικών ιστορικών έργων, (Γρηγοριάδης, Βεντήρης, Βαίδης, Ρούσος) όλοι έχουν ως αποκλειστική πηγή για την ανταλλαγή των 2 τηλεγραφημάτων μόνο τα λεγόμενα του Βενιζέλου στη βουλή το 1917!!!
Το συμπέρασμα είναι ότι μέχρι να υπάρξει κάποιο νέο στοιχείο, ο ισχυρισμός ότι «ο ελληνικός στρατός στράφηκε προς Θεσσαλονίκη ελέω Βενιζέλου», βασίζεται σε αποκλειστικά και μόνο σε ισχυρισμό του ίδιου του Βενιζέλου, ενώ έρχεται σε σύγκρουση με την αλληλουχία γεγονότων όπως καταγράφηκαν στα αρχεία της στρατιάς, αλλά και όπως διασώζουν οι άλλοι πρωταγωνιστές της. Ιστορικά ο ισχυρισμός αυτός είναι τουλάχιστον αμφίβολος…. ΣΤΟ ΕΓΕΡΣΙΣ και περισσότερα εδώ>>
Το απόγευμα της δεκάτης τρίτης Οκτωβρίου το γενικό επιτελείο γνώριζε από τα αποτελέσματα των αναγνωρίσεων ότι ο Τουρκικός στρατός υποχώρησε προς Βέροια, έτσι στις 21.00 οι διαταγές προέβλεπαν προέλαση προς Βέροια με κατεύθυνση Θεσσαλονίκη. Στις 22.30 έφτασε τηλεγράφημα του Βενιζέλου ζητώντας πληροφορίες για την κατεύθυνση προέλασης. «Αναμένω να μοι γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν, ην θα ακολουθήση η προέλασις του στρατού Θεσσαλίας. Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ΄ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρεθώμεν μιαν ώραν ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην».
Ο διάδοχος στην οργισμένη απάντηση του ζητούσε από την κυβέρνηση «να πάψει να προσπαθεί να επηρεάζει την πορεία των επιχειρήσεων», μην δίνοντας πληροφορίες για τις προθέσεις της στρατιάς. Η εντύπωση του Βενιζέλου για προέλαση προς Μοναστήρι δημιουργήθηκε προφανώς γιατί ο Κωνσταντίνος δεν έδωσε σαφείς πληροφορίες στην ερώτηση του, ενώ ουσιαστικά του είπε «μην ανακατεύεσαι, δεν είναι δουλειά σου».
Πάντως και η στρατηγική του Κωνσταντίνου περί καταστροφής του αντίπαλου στρατού και εξασφάλισης των νώτων του φάνηκε στην πράξη σωστή. Έτσι στις 24 Σεπτεμβρίου η Πέμπτη ελληνική μεραρχία που προστάτευε τα νώτα της στρατιάς στον τομέα Αμυνταίου, δέχτηκε έναν νυχτερινό αιφνιδιασμό από μικρά τουρκικά αποσπάσματα και υποχώρησε άτακτα προς Κοζάνη. Πανικόβλητη η κυβέρνηση και ο Βενιζέλος ζητούσε από το Γενικό Επιτελείο να ενισχύσει με μια μεραρχία τον τομέα αυτό. Φυσικά η διοίκηση δεν έπραξε κάτι αφού οι Τουρκικές δυνάμεις ήταν μικρές και αυτό ήταν γνωστό από τις αναγνωρίσεις στις 12.10.1912 που αναφέραμε. Βλέπουμε όμως ότι οι φόβοι του Κωνσταντίνου για τα νώτα του είχαν νόημα.
ΔΥΟ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΓΝΟΟΥΝΤΑΙ
Ο Βενιζέλος το 1917 στην περίφημη ομιλία του στο κοινοβούλιο αναφέρθηκε σε έναν διάλογο τηλεγραφημάτων μεταξύ του ιδίου και του Κωνσταντίνου την βραδιά εκείνη. Συγκεκριμένα του είχε πει ο διάδοχος «ο στρατός δεν θα οδεύσει κατά της Θεσσαλονίκης. Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηρίου, εκτός αν μου το απαγορεύετε». Και ο Βενιζέλος απάντησε «σας το απαγορεύω!!».
Τα συγκεκριμένα τηλεγραφήματα δεν υπάρχουν σε κανένα αρχείο, (στρατιά, υπ. Εσωτερικών) αλλά αντιθέτως η ύπαρξη του παραπάνω διαλόγου πιστοποιείται μόνο από τον Ελ. Βενιζέλο και μάλιστα σε μια ιστορική συγκυρία που του συγχωρούσε κάποια ιστορική ασυνέπεια. Στηριγμένη σε αυτό τον διάλογο όλη η Βενιζελική ιστοριογραφία μας διαβεβαιώνει ότι η Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε χάρις την επιμονή του Βενιζέλου.
Η ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΙΚΟΥ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ
Για να ενδυναμωθεί αυτός ο μύθος κατέφυγαν στην πλαστογραφία. Το βενιζελικό τηλεγράφημα το αναφέραμε ως σταλθέν στις 13.10.1912 ώρα 22.30. Ως βασική πηγή επικαλούμαστε τον φανατικά Βενιζελικό Γεώργιο Βεντήρη ο οποίος μάλιστα κατά δήλωσιν του «ανεδίφησε στα πρωτότυπα αρχεία της στρατιάς». Στην έκδοση του 1932(επί Βενιζέλου) του Γενικού επιτελείου στρατού η ημερομηνία του τηλεγραφήματος αλλάζει σε 12.10.1912. Στην έκδοση του 1940(επί Μεταξά) ξαναγίνεται 13 με υποσημείωση ότι το 12 της προηγούμενης έκδοσης ήταν εκ παραδρομής. Στην έκδοση που έχω ανά χείρας (1988) (επί ΠΑΣΟΚ) είναι ξανά 12!!!! Με δύο λόγια στην Ελλάδα όποτε αλλάζουμε κυβέρνηση αλλάζουμε και ιστορία….
Η ημερομηνία του τηλεγραφήματος αυτού είναι κρίσιμη γιατί εάν εστάλη στις 13/10 βράδυ πάει περίπατο όλη η προσπάθεια να αποδοθεί η στροφή του στρατού προς Βέροια και Θεσσαλονίκη στον Ελευθέριο Βενιζέλο αφού το τηλεγράφημα έφτανε μετά την έκδοση των διαταγών του γενικού επιτελείου. Και κάτι ακόμη. Αν το τηλεγράφημα αυτό έφτασε μια ώρα και 20 λεπτά μετά την έκδοση των διαταγών για προέλαση στη Βέροια, κατά ποιο χρονικό διάστημα έλαβε χώρα η δεύτερη ανταλλαγή μηνυμάτων (κατά κοινοβουλευτική αγόρευση Βενιζέλου το ΄17) ώστε αυτή να εξαναγκάσει τον διάδοχο να στραφεί προς Θεσσαλονίκη?
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι αν ο Τουρκικός στρατός είχε υποχωρήσει προς Μοναστήρι εκεί θα στρεφόταν ο διάδοχος αδιαφορώντας για Βενιζέλο, κυβέρνηση κτλ. Το αποτέλεσμα θα ήταν να χαθεί η Θεσσαλονίκη και όλη η νεότερη ελληνική ιστορία θα ήταν διαφορετική. Ο Κωνσταντίνος καθ' όλη την διάρκεια της εκστρατείας δεν έλαβε ποτέ υπόψιν του κυβερνητικές υποδείξεις, ενώ πάντοτε αντιδρούσε οργισμένα όταν του ετίθοντο αυτές. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά.
Στον τόμο του Γενικού Επιτελείου Στρατού «ο ελληνικός στρατός κατά τους Βαλκανικούς πολέμους τ. Α), επίσης συνάγεται το συμπέρασμα από τον συγγραφέα ότι η στρατιά άλλαξε πορεία λόγω της επέμβασης Βενιζέλου δίδοντας ως πηγή τον αναφερθέντα εκφωνηθέντα Βενιζελικό λόγο του 1917.Με μια προσωπική εξέταση όλων των Βενιζελικών ιστορικών έργων, (Γρηγοριάδης, Βεντήρης, Βαίδης, Ρούσος) όλοι έχουν ως αποκλειστική πηγή για την ανταλλαγή των 2 τηλεγραφημάτων μόνο τα λεγόμενα του Βενιζέλου στη βουλή το 1917!!!
Το συμπέρασμα είναι ότι μέχρι να υπάρξει κάποιο νέο στοιχείο, ο ισχυρισμός ότι «ο ελληνικός στρατός στράφηκε προς Θεσσαλονίκη ελέω Βενιζέλου», βασίζεται σε αποκλειστικά και μόνο σε ισχυρισμό του ίδιου του Βενιζέλου, ενώ έρχεται σε σύγκρουση με την αλληλουχία γεγονότων όπως καταγράφηκαν στα αρχεία της στρατιάς, αλλά και όπως διασώζουν οι άλλοι πρωταγωνιστές της. Ιστορικά ο ισχυρισμός αυτός είναι τουλάχιστον αμφίβολος…. ΣΤΟ ΕΓΕΡΣΙΣ και περισσότερα εδώ>>
