Αναδεικνύεται κατά καιρούς στη δημόσια αντιπαράθεση κυρίως των κομμάτων εξουσίας, το ιδιότυπο φαινόμενο του πολιτικού αντικατοπτρισμού. Η εκάστοτε Κυβέρνηση αναπαράγει θέσεις που εμάχετο ως αντιπολίτευση και το αντίθετο. Είναι χαρακτηριστική στην τρέχουσα συγκυρία η ανταλλαγή επιχειρημάτων μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ σχετικά με την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά... τις ίδιες αναλογίες θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς και σε μια πλειάδα άλλων ζητημάτων.Η πρώτη διαπίστωση που αυθόρμητα διατυπώνεται είναι αυτονόητη: Η υιοθέτηση επιχειρημάτων από την Κυβέρνηση, τα οποία είχε η ίδια απορρίψει ως αντιπολίτευση επιφέρουν όμοιες αρνητικές επικοινωνιακές συνέπειες που οδήγησαν στα έδρανα της αντιπολίτευσης την προηγούμενη κυβερνώσα παράταξη. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εξετάσουμε πιο επισταμένα αυτό το παιχνίδι με τους πολιτικούς και επικοινωνιακούς καθρέφτες!
Αν γυρίσουμε λίγο πίσω στην εποχή Σημίτη, θα διαπιστώσουμε σημαντικές αναλογίες με την σημερινή επικοινωνιακή πολιτική επικαιρότητα. Η Κυβέρνηση Σημίτη, δεχόταν από την τότε αντιπολίτευση του κ. Καραμανλή μια εξαιρετικά έντονη ρητορική που αφορούσε στην ηθική της διακυβέρνησης. Παράλληλα, το ΠΑΣΟΚ της εποχής κινείτο σε δύο κατευθύνσεις: προέβαλλε το κυβερνητικό έργο που προωθούσε την περίφημη "ισχυρή Ελλάδα" με το αντίστοιχο εύρημα του "εκσυγχρονισμού" ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσε να αξιοποιήσει την υπέρτερη "καταλληλότητα" του κ. Σημίτη έναντι του κ. Καραμανλή όπως εμφανιζόταν στις δημοσκοπίσεις της εποχής. Ο κ. Σημίτης είχε ήδη κερδίσει την επανεκλογή του το 2000 με "βραχεία κεφαλή" και περιφερόταν στα καταστήματα του ΙΚΑ για να τονίσει πόσο ενδιαφερόταν η Κυβέρνησή του για την καθημερινότητα του πολίτη. Και βέβαια το ΠΑΣΟΚ έχασε τις εκλογές του 2007 αφού ούτε το κλίμα μπορούσε να αντιστραφεί ούτε καμία άλλη επικοινωνιακή κίνηση απέδωσε ώστε να οδηγήσει στα φληναφήματα που παρόμοια ακούμε και σήμερα περί διαχειρίσιμης ήττας ή "γαλάζιας παρένθεσης". Ας έρθουμε στο σήμερα. Ο κ. Καραμανλής έχασε τις Ευρωεκλογές, μολονότι επικοινωνιακά τις διαχειρίσθηκε ο ίδιος. Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας υπολείπεται σε όλες τις δημοσκοπίσεις, με τον Πρωθυπουργό να προηγείται στην "καταλληλότητα" ενώ παράλληλα οι απανωτές επισκέψεις σε ΚΕΠ, ΙΚΑ και άλλα δημόσια καταστήματα εν μέσω θέρους υπογραμμίζουν και πάλι την αγωνία της Κυβέρνησης να αναδείξει την αγωνία της για την καθημερινότητα και βεβαίως δι'΄αυτής, για την αντιστροφή του δυσμενούς γι' αυτήν κλίμα. Το σύνθημα των ημερών μας δεν είναι ο "εκσυγχρονισμός" αλλά οι "μεταρρυθμίσεις", το ΠΑΣΟΚ κατηγορεί την Κυβέρνηση για πλείστα όσα "σκάνδαλα" ή σκάνδαλα και το εκλογικό σώμα ζει και πάλι μια ανεστραμμένη εικόνα της επικοινωνιακής πραγματικότητας. Ο κατάλογος των αναλογιών δεν τελειώνει εδώ αλλά νομίζω ότι έγινε κατανοητή η θέση μας. Η Νέα Δημοκρατία βιώνει μια κατάσταση "πολιτικής ωρίμανσης" στην εξουσία και νομοτελειακά οδηγείται στα έδρανα της αντιπολίτευσης. Πρόκειται για ιστορική "ειρωνεία", για ενδογενές χαρακτηριστικό της ελληνικής πολιτικής, για συνειδητή πολιτική επιλογή των κομματικών ηγετών ή πηγάζει από την ένδεια πολιτικών ιδεών και κατά συνέπεια όλοι και όλα δείχνουν να αλληλοεπαναλαμβάνονται;
Απάντηση δεν μπορεί να δωθεί παρά μόνο αν επιμείνουμε στην περαιτέρω εξέταση των πραγμάτων. Είχαμε σημειώσει και σε προηγούμενα άρθρα μας ένα είδος εσωτερικής "αντιπολίτευσης" που άσκησε στη Νέα Δημοκρατία (!) ο κ. Καραμανλής από τον ανασχηματισμό του Ιανουαρίου και μετά. Απομακρύνθηκε - δημόσια μάλιστα - από διακηρυγμένες θέσεις του ίδιου και του κόμματός του και θυμίζω μόνον τη δήλωση περί "μιας κουβέντας παραπάνω" κατά την άσκηση αντιπολίτευσης στον κ. Σημίτη, σε προεκλογική του συνέντευξη. Εκτενέστερα είχαμε αναφερθεί σε αυτό το θέμα εδώ. Σε αυτό το κλίμα προστέθηκαν στη συνέχεια - ως φυσική συνέπεια των εξελίξεων- κι άλλες δηλώσεις και τοποθετήσεις στελεχών και βουλευτών του κόμματος καθώς και η "επιστολή των 16", όπου συνολικά ο Πρωθυπουργός παροτρύνεται να προβεί σε αλλαγές και κινήσεις προκειμένου να αναστραφεί η αρνητική πορεία που επιβεβαιώθηκε στις Ευρωεκλογές. Η διάσπαση της ενότητας αρχηγού και κομματικής - προσέξτε όχι ακόμη εκλογικής - βάσης τίθεται σε δοκιμασία.
Τα σενάρια που μπορεί να διατυπώσει κανείς συνεξετάζοντας τα παραπάνω είναι αρκετά. Θα προχωρήσει ο Πρωθυπουργός σε πρόωρες εκλογές το Φθινόπωρο, χωρίς αλλαγή πολιτικής με μοναδικά επιχειρήματα την "αδύναμη" θέση του ΠΑΣΟΚ για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, τη δυσμενή οικονομική συγκυρία και ως τακτικό πλεονέκτημα τον -ανύπαρκτο πλέον - αιφνιδιασμό; Θα επιδιώξει να κρατήσει το πολιτικό σκηνικό σε εκλογική ετοιμότητα μέχρι το Μάρτιο ελπίζοντας είτε σε αλλαγή στάσης του ΠΑΣΟΚ είτε σε φθορά του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, λόγω και της "ευθύνης" που αναμένεται να του αποδώσει η Κυβέρνηση; Έχει εντάξει στο σχεδιασμό του την αξιοποίηση "απρόβλεπτων" εξελίξεων είτε στο ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον είτε στην πολιτική σκηνή προκειμένου να προσφύγει σε πρόωρες κάλπες όταν και όποτε εκτιμήσει ότι η συγκυρία θα είναι ευνοϊκή; Καμία από τις μέχρι τώρα εξελίξεις δεν προκρίνει το ένα ή το άλλο σενάριο. Από την άλλη δεν είναι καθόλου απίθανο η Νέα Δημοκρατία να πάσχει από τη συνήθη ασθένεια του "κυβερνητισμού" και όντως να έχει απωλέσει ή να αδυνατεί να έλθει σε επαφή με τις εξελίξεις. Δηλαδή να έχει πεισθεί ότι η ήττα στις Ευρωεκλογές, τα μηνύματα της κοινωνίας και του δικού της κομματικού μηχανισμού να αποτελούν μέρος μιας εικονικής πραγματικότητας, η οποία θα ανατραπεί είτε από μια "θεαματική" και απρόσμενη κίνηση από την πλευρά του Πρωθυπουργού είτε με την "κλασσική" μέθοδο του παραδοσιακού προεκλογικού αγώνα: Υποσχέσεις, επισκέψεις σε Νοσοκομεία-Σχολεία-Γηροκομεία-Λαϊκές, λίγο δράμα για τη χώρα που "διέρχεται κρίση", λίγο επίδειξη πολιτικής "μαγκιάς" προκυρήσσοντας πρόωρες εκλογές σε ανύποπτο χρόνο και "κερδίσαμε!". Αστεία πράγματα. Βέβαια δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο το κυβερνών κόμμα απλώς να βρίσκεται σε φάση εύσχημης αποχώρησης από την εξουσία. Υλοποιεί το κυβερνητικό έργο, έως ότου οι συνθήκες επιτρέψουν την προσφυγή στις κάλπες - το Φθινόπωρο ή αργότερα - το ΠΑΣΟΚ βρεθεί στην εξουσία και επί τέλους δεν θα έλθει και το τέλος του κόσμου! Η αναζήτηση πολιτικής υστεροφημίας ίσως αποτελεί τον τρέχοντα στόχο της ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας έτσι όπως έχουν διαμορφθεί οι συσχετισμοί ισχύος.
Ποιο από τα παραπάνω θα επικρατήσει τελικά; Δεν γνωρίζουμε ακόμη. Τα μηνύματα από τη Νέα Δημοκρατία είναι αντιφατικά σε ό,τι αφορά στην προκήρυξη ή μη πρόωρων εκλογών. Από τη μια η προσφυγή στις κάλπες, υπό τις παρούσες συνθήκες και επιλογές, φαίνεται "αυτοκτονική" από την άλλη το πολιτικό σύστημα δείχνει ότι αρχίζει να προετοιμάζεται για μια εκλογική αναμέτρηση. Οπωσδήποτε αναμένουμε μια κίνηση επικοινωνιακού χαρακτήρα από την πλευρά Καραμανλή. Αυτή θα στιγματίσει και θα καθορίσει τις επόμενες εξελίξεις. Μέχρι στιγμής τα φώτα συγκεντρώνει η ΔΕΘ, για συμβολικούς και ουσιαστικούς λόγους. Μηνύματα σχετικά με τη διαμόρφωση του επικοινωνιακού περιβάλλοντος υπό το οποίο πρόκειται να εμφανισθούν οι πολιτικοί αρχηγοί στη Θεσαλλονίκη δεν έχουν ακόμη σχηματοποιηθεί. Αναμένουμε.
Αν γυρίσουμε λίγο πίσω στην εποχή Σημίτη, θα διαπιστώσουμε σημαντικές αναλογίες με την σημερινή επικοινωνιακή πολιτική επικαιρότητα. Η Κυβέρνηση Σημίτη, δεχόταν από την τότε αντιπολίτευση του κ. Καραμανλή μια εξαιρετικά έντονη ρητορική που αφορούσε στην ηθική της διακυβέρνησης. Παράλληλα, το ΠΑΣΟΚ της εποχής κινείτο σε δύο κατευθύνσεις: προέβαλλε το κυβερνητικό έργο που προωθούσε την περίφημη "ισχυρή Ελλάδα" με το αντίστοιχο εύρημα του "εκσυγχρονισμού" ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσε να αξιοποιήσει την υπέρτερη "καταλληλότητα" του κ. Σημίτη έναντι του κ. Καραμανλή όπως εμφανιζόταν στις δημοσκοπίσεις της εποχής. Ο κ. Σημίτης είχε ήδη κερδίσει την επανεκλογή του το 2000 με "βραχεία κεφαλή" και περιφερόταν στα καταστήματα του ΙΚΑ για να τονίσει πόσο ενδιαφερόταν η Κυβέρνησή του για την καθημερινότητα του πολίτη. Και βέβαια το ΠΑΣΟΚ έχασε τις εκλογές του 2007 αφού ούτε το κλίμα μπορούσε να αντιστραφεί ούτε καμία άλλη επικοινωνιακή κίνηση απέδωσε ώστε να οδηγήσει στα φληναφήματα που παρόμοια ακούμε και σήμερα περί διαχειρίσιμης ήττας ή "γαλάζιας παρένθεσης". Ας έρθουμε στο σήμερα. Ο κ. Καραμανλής έχασε τις Ευρωεκλογές, μολονότι επικοινωνιακά τις διαχειρίσθηκε ο ίδιος. Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας υπολείπεται σε όλες τις δημοσκοπίσεις, με τον Πρωθυπουργό να προηγείται στην "καταλληλότητα" ενώ παράλληλα οι απανωτές επισκέψεις σε ΚΕΠ, ΙΚΑ και άλλα δημόσια καταστήματα εν μέσω θέρους υπογραμμίζουν και πάλι την αγωνία της Κυβέρνησης να αναδείξει την αγωνία της για την καθημερινότητα και βεβαίως δι'΄αυτής, για την αντιστροφή του δυσμενούς γι' αυτήν κλίμα. Το σύνθημα των ημερών μας δεν είναι ο "εκσυγχρονισμός" αλλά οι "μεταρρυθμίσεις", το ΠΑΣΟΚ κατηγορεί την Κυβέρνηση για πλείστα όσα "σκάνδαλα" ή σκάνδαλα και το εκλογικό σώμα ζει και πάλι μια ανεστραμμένη εικόνα της επικοινωνιακής πραγματικότητας. Ο κατάλογος των αναλογιών δεν τελειώνει εδώ αλλά νομίζω ότι έγινε κατανοητή η θέση μας. Η Νέα Δημοκρατία βιώνει μια κατάσταση "πολιτικής ωρίμανσης" στην εξουσία και νομοτελειακά οδηγείται στα έδρανα της αντιπολίτευσης. Πρόκειται για ιστορική "ειρωνεία", για ενδογενές χαρακτηριστικό της ελληνικής πολιτικής, για συνειδητή πολιτική επιλογή των κομματικών ηγετών ή πηγάζει από την ένδεια πολιτικών ιδεών και κατά συνέπεια όλοι και όλα δείχνουν να αλληλοεπαναλαμβάνονται;
Απάντηση δεν μπορεί να δωθεί παρά μόνο αν επιμείνουμε στην περαιτέρω εξέταση των πραγμάτων. Είχαμε σημειώσει και σε προηγούμενα άρθρα μας ένα είδος εσωτερικής "αντιπολίτευσης" που άσκησε στη Νέα Δημοκρατία (!) ο κ. Καραμανλής από τον ανασχηματισμό του Ιανουαρίου και μετά. Απομακρύνθηκε - δημόσια μάλιστα - από διακηρυγμένες θέσεις του ίδιου και του κόμματός του και θυμίζω μόνον τη δήλωση περί "μιας κουβέντας παραπάνω" κατά την άσκηση αντιπολίτευσης στον κ. Σημίτη, σε προεκλογική του συνέντευξη. Εκτενέστερα είχαμε αναφερθεί σε αυτό το θέμα εδώ. Σε αυτό το κλίμα προστέθηκαν στη συνέχεια - ως φυσική συνέπεια των εξελίξεων- κι άλλες δηλώσεις και τοποθετήσεις στελεχών και βουλευτών του κόμματος καθώς και η "επιστολή των 16", όπου συνολικά ο Πρωθυπουργός παροτρύνεται να προβεί σε αλλαγές και κινήσεις προκειμένου να αναστραφεί η αρνητική πορεία που επιβεβαιώθηκε στις Ευρωεκλογές. Η διάσπαση της ενότητας αρχηγού και κομματικής - προσέξτε όχι ακόμη εκλογικής - βάσης τίθεται σε δοκιμασία.
Τα σενάρια που μπορεί να διατυπώσει κανείς συνεξετάζοντας τα παραπάνω είναι αρκετά. Θα προχωρήσει ο Πρωθυπουργός σε πρόωρες εκλογές το Φθινόπωρο, χωρίς αλλαγή πολιτικής με μοναδικά επιχειρήματα την "αδύναμη" θέση του ΠΑΣΟΚ για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, τη δυσμενή οικονομική συγκυρία και ως τακτικό πλεονέκτημα τον -ανύπαρκτο πλέον - αιφνιδιασμό; Θα επιδιώξει να κρατήσει το πολιτικό σκηνικό σε εκλογική ετοιμότητα μέχρι το Μάρτιο ελπίζοντας είτε σε αλλαγή στάσης του ΠΑΣΟΚ είτε σε φθορά του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, λόγω και της "ευθύνης" που αναμένεται να του αποδώσει η Κυβέρνηση; Έχει εντάξει στο σχεδιασμό του την αξιοποίηση "απρόβλεπτων" εξελίξεων είτε στο ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον είτε στην πολιτική σκηνή προκειμένου να προσφύγει σε πρόωρες κάλπες όταν και όποτε εκτιμήσει ότι η συγκυρία θα είναι ευνοϊκή; Καμία από τις μέχρι τώρα εξελίξεις δεν προκρίνει το ένα ή το άλλο σενάριο. Από την άλλη δεν είναι καθόλου απίθανο η Νέα Δημοκρατία να πάσχει από τη συνήθη ασθένεια του "κυβερνητισμού" και όντως να έχει απωλέσει ή να αδυνατεί να έλθει σε επαφή με τις εξελίξεις. Δηλαδή να έχει πεισθεί ότι η ήττα στις Ευρωεκλογές, τα μηνύματα της κοινωνίας και του δικού της κομματικού μηχανισμού να αποτελούν μέρος μιας εικονικής πραγματικότητας, η οποία θα ανατραπεί είτε από μια "θεαματική" και απρόσμενη κίνηση από την πλευρά του Πρωθυπουργού είτε με την "κλασσική" μέθοδο του παραδοσιακού προεκλογικού αγώνα: Υποσχέσεις, επισκέψεις σε Νοσοκομεία-Σχολεία-Γηροκομεία-Λαϊκές, λίγο δράμα για τη χώρα που "διέρχεται κρίση", λίγο επίδειξη πολιτικής "μαγκιάς" προκυρήσσοντας πρόωρες εκλογές σε ανύποπτο χρόνο και "κερδίσαμε!". Αστεία πράγματα. Βέβαια δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο το κυβερνών κόμμα απλώς να βρίσκεται σε φάση εύσχημης αποχώρησης από την εξουσία. Υλοποιεί το κυβερνητικό έργο, έως ότου οι συνθήκες επιτρέψουν την προσφυγή στις κάλπες - το Φθινόπωρο ή αργότερα - το ΠΑΣΟΚ βρεθεί στην εξουσία και επί τέλους δεν θα έλθει και το τέλος του κόσμου! Η αναζήτηση πολιτικής υστεροφημίας ίσως αποτελεί τον τρέχοντα στόχο της ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας έτσι όπως έχουν διαμορφθεί οι συσχετισμοί ισχύος.
Ποιο από τα παραπάνω θα επικρατήσει τελικά; Δεν γνωρίζουμε ακόμη. Τα μηνύματα από τη Νέα Δημοκρατία είναι αντιφατικά σε ό,τι αφορά στην προκήρυξη ή μη πρόωρων εκλογών. Από τη μια η προσφυγή στις κάλπες, υπό τις παρούσες συνθήκες και επιλογές, φαίνεται "αυτοκτονική" από την άλλη το πολιτικό σύστημα δείχνει ότι αρχίζει να προετοιμάζεται για μια εκλογική αναμέτρηση. Οπωσδήποτε αναμένουμε μια κίνηση επικοινωνιακού χαρακτήρα από την πλευρά Καραμανλή. Αυτή θα στιγματίσει και θα καθορίσει τις επόμενες εξελίξεις. Μέχρι στιγμής τα φώτα συγκεντρώνει η ΔΕΘ, για συμβολικούς και ουσιαστικούς λόγους. Μηνύματα σχετικά με τη διαμόρφωση του επικοινωνιακού περιβάλλοντος υπό το οποίο πρόκειται να εμφανισθούν οι πολιτικοί αρχηγοί στη Θεσαλλονίκη δεν έχουν ακόμη σχηματοποιηθεί. Αναμένουμε.
