Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Φαίνεται ότι βρισκόμαστε, σαν έθνος, λαός και κοινωνικό σύστημα στο μάτι ενός κυκλώνα. Και εδώ, μέσα στη δίνη πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών εξελίξεων και προβληματισμών και την εμφανή κατάρρευση παραδοσιακών προτύπων συμπεριφοράς και πλαισίων αναφοράς αναμφίβολα προβάλλει επιτακτική η ανάγκη για ..κάποια κοινωνιολογική ψυχολογική αξιολόγηση των δεδομένων δίχως φόβο και πάθος.
Άτομα και ομάδες, αντιμετωπίζουμε μια χωρίς προηγούμενο πτώση συστημάτων αξιών, κατανόησης και ερμηνείας της πραγματικότητας, ορθής αξιολόγησης του χθες και έλλειψης επιθυμίας και ικανότητας για προγραμματισμό του αύριο.. Μήπως θα έπρεπε να μιλάμε για το τέλος της ιδεολογίας, για τη βάναυση κατακρεούργηση της ουτοπίας; Η μήπως τα παραπάνω αποτελούν πικρόχολες διαπιστώσεις πίσω από τις οποίες κρύβονται κάποιες μικροπολιτικές σκοπιμότητες;
Κατηγορηματικά, Όχι!
Η ελλαδική εμπειρία πιστοποιεί ότι υπάρχει καταστροφικό χάσμα ανάμεσα στη σύλληψη και δόμηση μιας ΟΥΤΟΠΙΑΣ και στην ειλικρινή και τίμια προσπάθεια εφαρμογής της στην πράξη ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά σχήματα. Και το χάσμα γίνεται ακόμη πιο καταστροφικό και οδηγεί ακόμη πιο γοργά στη θανάτωση της ουτοπίας όταν η απόπειρα πραγμάτωσής της γίνεται χωρίς ειλικρίνεια, χωρίς εντιμότητα, χωρίς πίστη στην πιθανή επιτυχία της! Και με τον τρόπο αυτό πέρα από την πίκρα της καθολικής απογοήτευσης φαίνεται να δημιουργείται ένα πολύ πιο επικίνδυνο ψυχοκοινωνικό και πολιτικά συλλογικό συναίσθημα των Ελλήνων που είναι ο ΚΥΝΙΣΜΟΣ...
Μέσα σε αυτόν τον διάχυτο πλέον κυνισμό, που εκφράζεται μέσα από τις διαδικασίες της απώλειας ιδεολογίας, της απάθειας και της άρνησης πίστης και αφοσίωσης σε υψηλά ιδεώδη και συλλογική εθνική ανάταση, κρύβεται - κατά την προσωπική μου γνώμη - συγκεκριμένος φόβος. Ο φόβος ότι οι ΗΓΕΤΕΣ και οι παρατρεχάμενοί τους δεν φαίνεται να έχουν την πρόθεση, το σθένος, ούτε την έφεση, ούτε την δυναμική να προχωρήσουν στην πραγμάτωση του οράματος, στην υλοποίηση του μύθου της «ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ» και της ΚΑΘΑΡΣΗΣ της ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ.
Στην ψυχοκοινωνική και πολιτική θεωρία είναι δεδομένο ότι κάθε ηγέτης, κάθε δημιουργός, κάθε άτομο που προσφέρει ένα νέο όραμα, μια καινοτομία, ένα νέο μύθο, μια πρωτότυπη ιδέα σίγουρα προσκρούει στις αντιστάσεις εκείνων που περιχαρακωμένοι στην αδράνεια της «αυτό-ικανοποίησής» τους θα του αντισταθούν καθώς τους τρομάζει η συλλογική κίνηση από το οικείο στο όραμα, από την γνωστή πραγματικότητα στην άγνωστη πραγμάτωση του μύθου.
Στην ιστορία της ανθρωπότητας και στην κοινωνική ψυχολογία της γνώσης, όμως, τέτοιες οι αντιστάσεις ποτέ δεν σταμάτησαν τον ΑΥΘΕΝΤΙΚΟ ηγέτη να ηγηθεί, το δημιουργικό άτομο να δημιουργήσει, τον καινοτόμο να εισαγάγει τις νεωτεριστικές του αντιλήψεις. Συχνά, μάλιστα, τέτοια προικισμένα άτομα επιζητούν την κριτική έστω και σαν επιβεβαίωση της αντικειμενικής πραγματικότητας ότι οι άλλοι έτσι ομολογούν και την ύπαρξή του και την κατανόηση των προθέσεών του.
Μύθους είχαν οι άνθρωποι πάντοτε και ανέκαθεν κάθε μύθος είχε την καλή και την κακή του πλευρά, τις θετικές και τις αρνητικές ιδιομορφίες και χαρακτηριστικά. Ίσως ο κυνισμός της εποχής μας να προχώρησε σε τέτοιο σημείο ώστε να αρνούμεθα πλέον κάθε μύθο, θετικό ή αρνητικό, σαν κάτι άχρηστο, ανεφάρμοστο και ολότελα παιδαριώδες!
Ο Albert Camus είχε παρατηρήσει ότι κάθε πράξη επανάστασης προϋποθέτει και την σιωπηρή αποδοχή εκείνου στο όνομα του οποίου γίνεται η επανάσταση. Η αίσθηση του Νεοέλληνα ότι είναι πλέον αλλοτριωμένος από την εξουσία, ότι απομακρύνθηκαν απ' αυτόν οι πολιτικοί του ηγέτες και τα Κόμματα επιβαρύνει με σημαντικό κόστος την προγενέστερη αίσθηση της ψυχοκοινωνικής και πολιτικής μας αλλοτρίωσης (το 70% θεωρεί ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΥΣ τους ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ!...) Η θανάτωση του "μύθου" καθώς ζούμε πια στον 21ο αιώνα δημιουργεί την απελπισία η οποία αποδεικνύεται, δυστυχώς, ακόμη χειρότερη και από τον διαπιστωμένο κυνισμό καθώς οδηγεί στον καταστροφικό νιχιλισμό.
Σαν κοινωνία, σαν Έθνος και λαός αλλά και σαν άτομα αυτό που τώρα χρειαζόμαστε - όπως νομίζω το χρειάζεται ολάκερη η ανθρωπότητα - έστω και εάν κατηγορηθώ θα το πω, είναι ένας νέος «μύθος»!...Φρονώ ότι ως ΛΑΟΣ έχουμε στο ελληνικό συλλογικό και ατομικό μας υποσυνείδητο όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για να δημιουργήσουμε το «νέο μύθο» για να πραγματώσουμε καινοτομικά, χρήσιμα οράματα.
Χρειαζόμαστε ως ΛΑΟΣ νέα οράματα που θα μας καθοδηγήσουν όχι με εξορκισμούς του χθες, αλλά καθώς θα ζούμε το ΣΗΜΕΡΑ, διδασκόμενοι από το ΧΘΕΣ να είμαστε σε θέση να προγραμματίσουμε με ελπίδα για το ΑΥΡΙΟ, ξεπερνώντας τα ρεκόρ που σημειώνουμε ως Έλληνες στην απαισιοδοξία και την απελπισία!...Χρειαζόμαστε διοικητική οργάνωση εμπλουτισμένη με ανθρωπιστικά συναισθήματα και όπως ο Πρόεδρος Παπούλιας πρόσφατα δήλωσε και νομίζω ότι ΟΛΟΙ συμφωνούμε μαζί του, απαιτείται να θυμηθούμε τις ατομικές και συλλογικές μας ευθύνες απέναντι στην ιστορία μας.
Χρειάζεται να ξαναβρούμε την ανθρωπιά μας, να ενεργοποιήσουμε το ξεχασμένο μας φιλότιμο, την αγάπη για τον συνάνθρωπό μας, και το ρωμαίικο κυμπαριλίκι μας...Και τότε, ίσως κατορθώσουμε ως ιστορικός λαός, να προσφέρουμε στους λαούς της Δύσης και της Ανατολής οράματα και μύθους που και αυτοί – όπως και εμείς πλέον – τα χρειάζονται επιτακτικά καθώς η διαπιστωμένα διογκούμενη καθημερινά αλλοτρίωση έφερε την ανθρωπότητα στο έσχατο σημείο της υποβάθμισής της, με την κατάρρευση πατροπαράδοτων συστημάτων αξιών και τον εκμηδενισμό της ελπίδας...
Κλείνω διαπιστώνοντας ότι όχι μόνο εμείς οι Έλληνες αλλά η ανθρωπότητα ολάκερη χρειάζεται ένα «νέο μύθο» ως πυξίδα, ως ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΟΝ ΚΥΝΙΣΜΟ καθώς κλείνει η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα..
Κατηγορηματικά όμως ΟΧΙ, δεν χρειαζόμαστε άλλα… παραμύθια!...
Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Φαίνεται ότι βρισκόμαστε, σαν έθνος, λαός και κοινωνικό σύστημα στο μάτι ενός κυκλώνα. Και εδώ, μέσα στη δίνη πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών εξελίξεων και προβληματισμών και την εμφανή κατάρρευση παραδοσιακών προτύπων συμπεριφοράς και πλαισίων αναφοράς αναμφίβολα προβάλλει επιτακτική η ανάγκη για ..κάποια κοινωνιολογική ψυχολογική αξιολόγηση των δεδομένων δίχως φόβο και πάθος.
Άτομα και ομάδες, αντιμετωπίζουμε μια χωρίς προηγούμενο πτώση συστημάτων αξιών, κατανόησης και ερμηνείας της πραγματικότητας, ορθής αξιολόγησης του χθες και έλλειψης επιθυμίας και ικανότητας για προγραμματισμό του αύριο.. Μήπως θα έπρεπε να μιλάμε για το τέλος της ιδεολογίας, για τη βάναυση κατακρεούργηση της ουτοπίας; Η μήπως τα παραπάνω αποτελούν πικρόχολες διαπιστώσεις πίσω από τις οποίες κρύβονται κάποιες μικροπολιτικές σκοπιμότητες;
Κατηγορηματικά, Όχι!
Η ελλαδική εμπειρία πιστοποιεί ότι υπάρχει καταστροφικό χάσμα ανάμεσα στη σύλληψη και δόμηση μιας ΟΥΤΟΠΙΑΣ και στην ειλικρινή και τίμια προσπάθεια εφαρμογής της στην πράξη ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά σχήματα. Και το χάσμα γίνεται ακόμη πιο καταστροφικό και οδηγεί ακόμη πιο γοργά στη θανάτωση της ουτοπίας όταν η απόπειρα πραγμάτωσής της γίνεται χωρίς ειλικρίνεια, χωρίς εντιμότητα, χωρίς πίστη στην πιθανή επιτυχία της! Και με τον τρόπο αυτό πέρα από την πίκρα της καθολικής απογοήτευσης φαίνεται να δημιουργείται ένα πολύ πιο επικίνδυνο ψυχοκοινωνικό και πολιτικά συλλογικό συναίσθημα των Ελλήνων που είναι ο ΚΥΝΙΣΜΟΣ...
Μέσα σε αυτόν τον διάχυτο πλέον κυνισμό, που εκφράζεται μέσα από τις διαδικασίες της απώλειας ιδεολογίας, της απάθειας και της άρνησης πίστης και αφοσίωσης σε υψηλά ιδεώδη και συλλογική εθνική ανάταση, κρύβεται - κατά την προσωπική μου γνώμη - συγκεκριμένος φόβος. Ο φόβος ότι οι ΗΓΕΤΕΣ και οι παρατρεχάμενοί τους δεν φαίνεται να έχουν την πρόθεση, το σθένος, ούτε την έφεση, ούτε την δυναμική να προχωρήσουν στην πραγμάτωση του οράματος, στην υλοποίηση του μύθου της «ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ» και της ΚΑΘΑΡΣΗΣ της ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ.
Στην ψυχοκοινωνική και πολιτική θεωρία είναι δεδομένο ότι κάθε ηγέτης, κάθε δημιουργός, κάθε άτομο που προσφέρει ένα νέο όραμα, μια καινοτομία, ένα νέο μύθο, μια πρωτότυπη ιδέα σίγουρα προσκρούει στις αντιστάσεις εκείνων που περιχαρακωμένοι στην αδράνεια της «αυτό-ικανοποίησής» τους θα του αντισταθούν καθώς τους τρομάζει η συλλογική κίνηση από το οικείο στο όραμα, από την γνωστή πραγματικότητα στην άγνωστη πραγμάτωση του μύθου.
Στην ιστορία της ανθρωπότητας και στην κοινωνική ψυχολογία της γνώσης, όμως, τέτοιες οι αντιστάσεις ποτέ δεν σταμάτησαν τον ΑΥΘΕΝΤΙΚΟ ηγέτη να ηγηθεί, το δημιουργικό άτομο να δημιουργήσει, τον καινοτόμο να εισαγάγει τις νεωτεριστικές του αντιλήψεις. Συχνά, μάλιστα, τέτοια προικισμένα άτομα επιζητούν την κριτική έστω και σαν επιβεβαίωση της αντικειμενικής πραγματικότητας ότι οι άλλοι έτσι ομολογούν και την ύπαρξή του και την κατανόηση των προθέσεών του.
Μύθους είχαν οι άνθρωποι πάντοτε και ανέκαθεν κάθε μύθος είχε την καλή και την κακή του πλευρά, τις θετικές και τις αρνητικές ιδιομορφίες και χαρακτηριστικά. Ίσως ο κυνισμός της εποχής μας να προχώρησε σε τέτοιο σημείο ώστε να αρνούμεθα πλέον κάθε μύθο, θετικό ή αρνητικό, σαν κάτι άχρηστο, ανεφάρμοστο και ολότελα παιδαριώδες!
Ο Albert Camus είχε παρατηρήσει ότι κάθε πράξη επανάστασης προϋποθέτει και την σιωπηρή αποδοχή εκείνου στο όνομα του οποίου γίνεται η επανάσταση. Η αίσθηση του Νεοέλληνα ότι είναι πλέον αλλοτριωμένος από την εξουσία, ότι απομακρύνθηκαν απ' αυτόν οι πολιτικοί του ηγέτες και τα Κόμματα επιβαρύνει με σημαντικό κόστος την προγενέστερη αίσθηση της ψυχοκοινωνικής και πολιτικής μας αλλοτρίωσης (το 70% θεωρεί ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΥΣ τους ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ!...) Η θανάτωση του "μύθου" καθώς ζούμε πια στον 21ο αιώνα δημιουργεί την απελπισία η οποία αποδεικνύεται, δυστυχώς, ακόμη χειρότερη και από τον διαπιστωμένο κυνισμό καθώς οδηγεί στον καταστροφικό νιχιλισμό.
Σαν κοινωνία, σαν Έθνος και λαός αλλά και σαν άτομα αυτό που τώρα χρειαζόμαστε - όπως νομίζω το χρειάζεται ολάκερη η ανθρωπότητα - έστω και εάν κατηγορηθώ θα το πω, είναι ένας νέος «μύθος»!...Φρονώ ότι ως ΛΑΟΣ έχουμε στο ελληνικό συλλογικό και ατομικό μας υποσυνείδητο όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για να δημιουργήσουμε το «νέο μύθο» για να πραγματώσουμε καινοτομικά, χρήσιμα οράματα.
Χρειαζόμαστε ως ΛΑΟΣ νέα οράματα που θα μας καθοδηγήσουν όχι με εξορκισμούς του χθες, αλλά καθώς θα ζούμε το ΣΗΜΕΡΑ, διδασκόμενοι από το ΧΘΕΣ να είμαστε σε θέση να προγραμματίσουμε με ελπίδα για το ΑΥΡΙΟ, ξεπερνώντας τα ρεκόρ που σημειώνουμε ως Έλληνες στην απαισιοδοξία και την απελπισία!...Χρειαζόμαστε διοικητική οργάνωση εμπλουτισμένη με ανθρωπιστικά συναισθήματα και όπως ο Πρόεδρος Παπούλιας πρόσφατα δήλωσε και νομίζω ότι ΟΛΟΙ συμφωνούμε μαζί του, απαιτείται να θυμηθούμε τις ατομικές και συλλογικές μας ευθύνες απέναντι στην ιστορία μας.
Χρειάζεται να ξαναβρούμε την ανθρωπιά μας, να ενεργοποιήσουμε το ξεχασμένο μας φιλότιμο, την αγάπη για τον συνάνθρωπό μας, και το ρωμαίικο κυμπαριλίκι μας...Και τότε, ίσως κατορθώσουμε ως ιστορικός λαός, να προσφέρουμε στους λαούς της Δύσης και της Ανατολής οράματα και μύθους που και αυτοί – όπως και εμείς πλέον – τα χρειάζονται επιτακτικά καθώς η διαπιστωμένα διογκούμενη καθημερινά αλλοτρίωση έφερε την ανθρωπότητα στο έσχατο σημείο της υποβάθμισής της, με την κατάρρευση πατροπαράδοτων συστημάτων αξιών και τον εκμηδενισμό της ελπίδας...
Κλείνω διαπιστώνοντας ότι όχι μόνο εμείς οι Έλληνες αλλά η ανθρωπότητα ολάκερη χρειάζεται ένα «νέο μύθο» ως πυξίδα, ως ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΟΝ ΚΥΝΙΣΜΟ καθώς κλείνει η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα..
Κατηγορηματικά όμως ΟΧΙ, δεν χρειαζόμαστε άλλα… παραμύθια!...
