Καινοτομία και Σιωνισμός. (Εμείς το έχουμε γραψει αλλιώς: ας αντιγράψουμε τους Εβραίους)

Εδώ και ενάμισι χρόνο το κύριο κομμάτι της δουλειάς μου είναι να έρχομαι σε επαφή με εταιρείες που αναπτύσσουν καινοτόμες τεχνολογίες στους τομείς των φωτοβολταϊκών, της μετατροπής ισχύος, της αποθήκευσης ενέργειας και του ευφυούς ηλεκτρικού δικτύου (smart grid), με στόχο να κρίνω το δυναμικό του προϊόντος αλλά και του ίδιου του προμηθευτή.

Χάρη στις δομές που έχουν αναπτυχθεί στις ΗΠΑ ώστε να γίνει εμπορικά εκμεταλλεύσιμη η καινοτομία

(συνεργασία πανεπιστημίων και βιομηχανίας, μεγάλη διαθεσιμότητα και ιστορική παράδοση venture capital, χαμηλά εμπόδια στην επιχειρηματικότητα, κουλτούρα που δε στιγματίζει την εμπορική αποτυχία), η συντριπτική πλειοψηφία των εταρείων αυτών έχει τη βάση της στην Αμερική και η πλειονότητά τους στη Silicon Valley. Η δεύτερη πολυπληθέστερη — ως προς τη γεωγραφική κατανομή — ομάδα από startups όμως έχει τη βάση της στο Ισραήλ.

Με την καινοτομία ισραηλινής προέλευσης είχα πρωτοέρθει σε επαφή στην αρχή της δεκαετίας όταν η Applied Materials όπου δούλευα τότε απορρόφησε μια σειρά από ισραηλινά startups με τεχνολογία αιχμής στη μετρολογία με εφαρμογή στην παραγωγή ημιαγωγικών κυκλωμάτων. Με αυτή την κίνηση η Applied κατάφερε να εισχωρήσει με σοβαρές αξιώσεις _και_ στον τομέα της μετρολογίας, ενώ με παρόμοιες κινήσεις που ακολούθησαν (απορρόφηση ισραηλινού startup) κυριάρχισε και στην αγορά του chemical mechanical planarization.

Βέβαια, το γεγονός που επιβεβαίωσε το Ισραήλ ως κοιτίδα καινοτομίας με παγκόσμια ακτινοβολία ήταν οι μικροεπεξεργαστές Centrino (Pentium M) της Intel, που σχεδιάστηκαν κυρίως στο εγχώριο κέντρο σχεδιασμού και ανάπτυξης, το οποίο ήταν και το πρώτο που άνοιξε η εταιρεία εκτός αμερικανικού εδάφους, το 1974. Τα Ισραηλινά τοπωνύμια Banias, Dothan, Yonah και Merom “αποθανατίστηκαν” στις εκδόσεις Centrino που κυκλοφόρησαν στα μέσα της δεκαετίας.

Η πρώτη ευθεία σύγκριση με την “ελληνική εμπειρία” έγινε σε μια ημερίδα που οργάνωσε στο Σικάγο το ΣΑΕ το 2005 με στόχο να ενημερωθεί το επιστημονικό και επιχειρηματικό δυναμικό της Διασποράς για την προσπάθεια να τονωθεί η ελλαδική ανάπτυξη με επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής καινοτομίας. Αν και δεν έχει πια σημασία, ούτε η υπουργός Παιδείας ούτε ο γενικός γραμματέας Έρευνας κ Τεχνολογίας παρέστησαν παρά τις διαβεβαιώσεις του ΣΑΕ στο προσκλητήριο.

Σ’αυτή την ημερίδα έδωσαν ομιλίες και εκπρόσωποι δυο άλλων μικρών κρατών (της Νοτίου Κορέας και του Ισραήλ) που χάρη στην αναπτυξιακή τους στρατηγική πέρασαν μέσα σε λίγες δεκαετίες στην αιχμή της τεχνολογικής ισχύος. Περισσότερο συγκράτησα το παράδειγμα του Ισραήλ όπου έγινε ευθεία αναφορά στο χαρακτήρα των εξαγωγών στη δεκαετία του 60 (κυρίως πορτοκάλια) και στην τρέχουσα δεκαετία (κυρίως τεχνολογία και τεχνογνωσία).

Φέτος, χάρη σε πρωτοβουλία ελλήνων μεταπτυχιακών φοιτητών του Stanford διοργανώθηκε άλλη μια ημερίδα — συνοδευόμενη από την εκκωφαντική αδιαφορία του προξενείου του San Francisco — όπου μίλησαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης (γραμματείς υπουργείων αν θυμάμαι καλά), του ελληνικού venture capital, και της ελληνικής βιομηχανίας ημιαγωγών. Κάποιος από τους συμμετέχοντες αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην πολιτική του Ισραήλ που αφορά το μοντέλο της τεχνολογικής ανάπτυξης και το φορολογικό και νομοθετικό πλαίσιο: το Ισραήλ, σύμφωνα με τον ομιλητή, επέλεξε να αντιγράψει όσο το δυνατόν πιστότερα το αμερικανικό πλαίσιο ώστε να ελαχιστοποιήσει τα εμπόδια σε αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας και venture capital να συνεργαστούν και να επενδύσουν σε ισραηλινά startups. Αντίστοιχη αναφορά έγινε και στο Technion, το σημαντικότερο τεχνολογικό ίδρυμα της ΝΑ Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.

Υπάρχει ένα ακόμη στοιχείο της ισραηλινής εμπειρίας στο οποίο δεν έγινε αναφορά στις ημερίδες και εδώ έγκειται η «προσφορά» του post με την «εκ των έσω» οπτική: στη συντριπτική πλειοψηφία τους τα ισραηλινά startup (τουλάχιστο τον τομέα της «πράσινης τεχνολογίας» έχουν ιδρυτικά στελέχη που κατείχαν σημαίνουσες θέσεις στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) με επιχειρησιακό ρόλο.

Την πιθανή ηθική προέκταση αυτού του στοιχείου — αν είναι ηθικό για μια εταιρεία να συναλάσσεται με πρώην αξιωματούχους δυνάμεων κατοχής — δε θα την εξετάσω γιατί τη θεωρώ άσχετη με το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγω.

Υπάρχουν όμως χαρακτηριστικά που προκαλούν τον παραλληλισμό — έστω και φαινομενολογικό — με την ελληνική εμπειρία. Ως κράτος διατηρούμε και εμείς πολυάριθμο στρατό με υποχρεωτική θητεία αν και δεν αντιμετωπίζουμε το είδος της απειλής που αντιμετωπίζει (ή έστω αντιμετώπιζε το Ισραήλ). Παρόλα αυτά η σχέση του Ε.Σ. ως θεσμού με την εγχώρια τεχνολογική ανάπτυξη και των στελεχών του — έστω και χαμηλόβαθμων — με την επιχειρηματικότητα αιχμής είναι απλώς πολύ σύντομα ανέκδοτα.

Το επιφανειακό μου παράπονο μπορεί να διατυπωθεί και ως εξής: διατηρούμε που διατηρούμε τόσο στρατό με τόσο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, γιατί να μην μπορούμε να διαμορφώσουμε μια κουλτούρα όπου η θητεία να αποβαίνει πραγματικά χρήσιμη και στους στρατευμένους και στην κοινωνία μετά την απόλυσή τους;

Οι αντιρρήσεις, ως προς την ορθότητα του παραλληλισμού, πιθανόν να είναι πολλές. Για παράδειγμα, το πραγματικό «μάχιμον» της IDF είναι σίγουρα τάξεις μεγέθους ανώτερο από αυτό του Ε.Σ. για λόγους που έχουν να κάνουν με τη γεωπολιτική πραγματικότητα στις δύο χώρες. Βεβαια, αν η συνεχής απειλή, οι επιχειρήσεις σε εχθρικό έδαφος και ο μιλιταρισμός είναι οι μόνες συνθήκες που μπορούν να «ξυπνήσουν» την επιχειρηματικότητα π.χ. στους εφέδρους, ίσως να είναι καλύτερα για την Ελλάδα να μείνουν τα πράγματα όπως έχουν. Παρόλα αυτά, νομίζω ότι οι διοικητικές ικανότητες που μπορεί να παρέχει η στράτευση σε συνδυασμό με την εκτίμηση και — κυρίως — την ανάληψη του ρίσκου είναι προσόντα ανεκτίμητης αξίας για ένα νέο επιχειρηματία.

Μια άλλη αντίρρηση αφορά το μέγεθος και το είδος της στρατιωτικής βοήθειας που λαμβάνει το Ισραήλ από τις ΗΠΑ. Δεν μπορώ όμως να υποστηρίξω ότι η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια έδωσε την κύρια ώθηση στην ανάπτυξη της ειρηνικής τεχνογνωσίας στο Ισραήλ. Πλουσιοπάροχη στρατιωτική βοήθεια λαμβάνει και η Αίγυπτος χωρίς όμως ανάλογα αποτελέσματα.

Στα καθ’ημάς είναι γνωστό ότι εδώ και δεκαετίες συμμετέχουμε σε εξοπλιστικά προγράμματα για την ανάπτυξη ή συντήρηση οπλικών συστημάτων. Παρόλα αυτά οι λίγες εταιρείες του χώρου (πέρα από το κομμάτι της Intrakom που ασχολείται με αμυντικής φύσης έργα) έχουν μάλλον φτάσει σε ένα μέγεθος κορεσμού ενώ δε φαίνεται να έχει σχηματιστεί ούτε το οικοσύστημα από εταιρείες εξειδικευμένου μηχανολογικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού που βοηθάει στη φάση της ανάπτυξης βιομηχανικών πρωτοτύπων για προϊόντα υψηλής τεχνολογίας.

Η σχέση της στρατιωτικής τεχνολογίας αιχμής με εκείνη για ειρηνικές εφαρμογές είναι καλά μελετημένη και έχει αποδειχθεί πολλαπλά ωφέλιμη για τις χώρες που την αναγνώρισαν και την εκμεταλλεύτηκαν, με πρώτες φυσικά τις ΗΠΑ. Και πάλι θέλω να διευκρινίσω ότι δεν εννοώ πως ο μόνος τρόπος να αναπτυχθεί πρωτοπόρα ειρηνική τεχνολογία είναι η επένδυση στην ανάπτυξη στρατιωτικής τεχνολογίας. Απλά όταν για τον ένα ή τον άλλο λόγο μια χώρα επιλέγει να κάνει μεγάλες δαπάνες στρατιωτικής φύσης, είναι πολύ πιο συμφέρον να ενεργήσει με τρόπο που δημιουργεί μακροπρόθεσμα κέρδη και πλεονεκτήματα σε και σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Επανερχόμενος στον τομέα των «πράσινων» ενεργειακών τεχνολογιών, θέλω να υπογραμμίσω ότι η φράση «η Ελλάδα μπορεί να γίνει η Σαουδική Αραβία της πράσινης ενέργειας» είναι διπλά ατυχής – αφενός μεν γιατί το δυναμικό των ΑΠΕ στην Ελλάδα ως ποσοστό του παγκόσμιου (ή έστω Ευρωπαϊκού) δυναμικού δεν είναι καθόλου αντίστοιχο με το δυναμικό των κοιτασμάτων πετρελαίου της Σ. Αραβίας ως ποσοστό του παγκόσμιου δυναμικού, αφετέρου γιατί ενώ η Σ. Αραβία της ηλιακής ενέργειας είναι η… Σ. Αραβία, τα Ισραηλινά startups είναι αυτά που κυνηγούν με αξιώσεις σημαντική παρουσία στην αυριανή αγορά της ενεργειακής τεχνολογίας. Θα ήταν λοιπόν πολύ προτιμότερο να προσπαθήσουμε «να γίνουμε το Ισραήλ της πράσινης ενέργειας».

Υ.Γ.: Θέλω να διευκρινίσω ότι μεταχειρίζομαι τον όρο Σιωνισμός με την αυστηρά ιστορική του σημασία: τον αγώνα για να υπάρξει ένα κράτος στην Παλαιστίνη όπου οι Εβραίοι μπορούν να ορίζουν την τύχη τους. Είναι νομίζω προφανές ότι ο Ισραηλινός στρατός έχει παίξει σημαίνοντα ρόλο στη δικαίωση του αγώνα αυτού και την προστασία των Ισραηλινών συνόρων οπότε μπορεί να θεωρηθεί ένας από τους φύλακες της Σιωνιστικής ιδέας.
http://www.reality-tape.com/neu/?p=1101

cohen.gr

ΣΧΟΛΙΟ: Τι κι αν το λέει ο διακεκριμένος αυτός Έλληνας του εξωτερικού, τι κι αν το έχουμε γράψει εμείς εδώ αρκετές φορές.
ΤΙΠΟΤΑ.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΠΟΥ ΝΑ ΒΑΖΟΥΝ ΤΟ ΕΜΕΙΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟΨΥΧΟ ΕΓΩ ΤΟΥΣ...