Σε δύο προηγούμενα άρθρα μας, με κάπως αδρό λόγο είναι η αλήθεια, περιγράψαμε τον κοινωνικό καμβά πάνω στον οποίο ξετυλίγεται το σύγχρονο πολιτικό παιχνίδι. Είναι σαφές ότι και τα δύο μεγάλα κόμματα, υπό τις παρούσες συνθήκες, ως γενική στρατηγική τους έχουν επιλέξει την ελαχιστοποίηση, για το καθένα, του πολιτικού κόστους που τους χρεώνεται είτε για πράξεις και για παραλείψεις τους είτε για το πολιτικό τους παρελθόν.
Με τη θεωρία της ελαχιστοποίησης του πολιτικού κόστους θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε και την αδράνεια της Κυβέρνησης να... προχωρήσει σε ταχύτερες και ευρύτερες κινήσεις, φοβούμενη συνέπειες από τμήματα του εκλογικού σώματος που θα εθίγοντο από αυτές αλλά και το δισταγμό της αντιπολίτευσης να "ξανοιχτεί" περισσότερο και στην κριτική της αλλά και στην παρουσίαση πιο συγκεκριμένων θέσεων.
Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς ότι από την πλευρά της Κυβέρνησης υπήρξαν ορισμένες επιλογές, όπως η πώληση της Ολυμπιακής ή το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που κινούνταν στον άξονα της "χρήσιμης κι όχι ευχάριστης" πολιτικής. Διαπιστώνεται όμως ότι στην πλειονότητά τους οι εν λόγω πολιτικές είτε είχαν προεξοφληθεί από την κοινή γνώμη, είτε αποτελούσαν προϊόν πιέσεων από τις Βρυξέλλες, είτε συναντούσαν ελάσσονες αντιδράσεις από την αδυναμία συνδικαλιστικών οργάνων ή κομματικών μηχανισμών να κινητοποιήσουν ουσιαστικά κοινωνικές ομάδες ώστε να μεταβάλλουν τις κυβερνητικές αποφάσεις.
Στο χώρο της αντιπολίτευσης, ο δισταγμός στο χειρισμό μειζόνων ζητημάτων που απασχολούν την κοινή γνώμη -πέραν της "ασφαλούς" σκανδαλολογίας- αποδείχθηκε προβληματικός, αφού το ΠΑΣΟΚ σε μια σειρά από τέτοια θέματα (άρθρο 16, ασφαλιστικό κλπ) απέτυχε αφενός να διατυπώσει ενιαία θέση αφετέρου τείνει να επαναφέρει στο προσκήνιο τα ενεργά ρήγματα στο εσωτερικό του κόμματος. Ίσως για το ΠΑΣΟΚ - το οποίο καλείται να ανατρέψει αυτό το κλίμα στην επικείμενη ΔΕΘ - αποτελεί και τον κυριότερο λόγο που το κίνημα δεν "επιταχύνει" προς την εξουσία.
Κατόπιν και τον πρόσφατων εξελίξεων στον τομέα των φυσικών καταστροφών, στο εσωτερικό του εκλογικού σώματος είναι προφανές ότι ανακλαστικά θα λειτουργήσουν μηχανισμοί πολιτικής "κοστολόγησης". Για λόγους που άπτονται της κοινωνικής στατιστικής, το πολιτικό κόστος κατανέμεται από τους πολίτες στο σύνολο του πολιτικού συστήματος, όχι - και είναι αυτονόητο - ισομερώς, αλλά αναλογικά και μάλιστα με "συντελεστές" πολύ πιο ενισχυμένους από εκείνους της εκλογικής δύναμης του κάθε κόμματος. Το κυβερνών κόμμα θα επωμισθεί ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αλλά αναμφίβολα μέρος του πολιτικού κόστους θα διοχετευθεί και στα υπόλοιπα κόμματα.
Η Κυβέρνηση έχει επιλέξει -τουλάχιστον ιστορικά - να "ανταλλάσσει" το πολιτικό κόστος με την "ανάληψη της πολιτικής ευθύνης". Από τον ανασχηματισμό του Ιανουαρίου το είδαμε αυτό και μάλιστα σε άρθρο μας είχαμε επισημάνει την αναστροφή τάσης - αλλά όχι συσχετισμών - που θα επέρχετο. Στο πλαίσιο του ευρύτερου κυβερνητικού σχεδιασμού, είναι σαφές ότι ένας ανασχηματισμός ή ανάλογης εμβέλειας πολιτική κίνηση υπό τις παρούσες συνθήκες έχει "καεί". Επικοινωνιακά, θα ήταν εντελώς εσφαλμένη η χρονική σύμπτωση ανασχηματισμού και πυρκαγιών, στο βαθμό που με τον ανασχηματισμό επιδιώκεται αλλαγή της ατζέντας, αντιστροφή του κακού κλίματος, διαμόρφωση συνθηκών "νέας εκκίνησης" ιδίως δε μετά τις ευρωεκλογές, όπου το κυβερνών κόμμα πρέπει να επιδείξει και την περίφημη "λήψη του μηνύματος". Στην περίπτωση όμως που ο Πρωθυπουργός έχει επιλέξει να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, τότε ένας ανασχηματισμός "εξαγοράς του πολιτικού κόστους" θα είχε νόημα. Για να συγκεντρώνει όμως τέτοια χαρακτηριστικά θα πρέπει να κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση και μάλιστα με πολύ έντονο τρόπο. Θεωρούμε ότι η εμμονή στο τρίπτυχο "Περιβάλλον - Οικονομία - Κάθαρση" απαντά καλύτερα στα αιτήματα των καιρών. Η δημιουργία Υπουργείου Περιβάλλοντος και η απομάκρυνση των φθαρμένων προσώπων θα έδινε στη Νέα Δημοκρατία μια δημοσκοπική ανάσα. Δε θα σχολιάσω την οικονομία για τρεις λόγους: Πρώτον, όπως πάντα θα κρίνει το εκλογικό αποτέλεσμα, δεύτερον βρίσκεται σε εξαιρετικά κρίσιμη φάση, τρίτον αλλαγή του Υπουργού Οικονομίας σημαίνει είτε ομολογία αποτυχίας του πυρήνα της κυβερνητικής πολιτικής είτε ανάγκη για αλλαγή αυτής. Και τα δύο δεν είναι - για διαφορετικούς λόγους - δυνατό να συμβούν στην τρέχουσα περίοδο.
Αναμένεται να δούμε αν οι πολίτες θα δεχτούν ως νόμισμα εξαγοράς του πολιτικού κόστους - για άλλη μια φορά - την ανάληψη της πολιτικής ευθύνης ή αν σε καιρούς έλλειψης ρευστότητας θα ζητήσουν πιο "σκληρό" συνάλλαγμα!
Με τη θεωρία της ελαχιστοποίησης του πολιτικού κόστους θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε και την αδράνεια της Κυβέρνησης να... προχωρήσει σε ταχύτερες και ευρύτερες κινήσεις, φοβούμενη συνέπειες από τμήματα του εκλογικού σώματος που θα εθίγοντο από αυτές αλλά και το δισταγμό της αντιπολίτευσης να "ξανοιχτεί" περισσότερο και στην κριτική της αλλά και στην παρουσίαση πιο συγκεκριμένων θέσεων.
Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς ότι από την πλευρά της Κυβέρνησης υπήρξαν ορισμένες επιλογές, όπως η πώληση της Ολυμπιακής ή το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που κινούνταν στον άξονα της "χρήσιμης κι όχι ευχάριστης" πολιτικής. Διαπιστώνεται όμως ότι στην πλειονότητά τους οι εν λόγω πολιτικές είτε είχαν προεξοφληθεί από την κοινή γνώμη, είτε αποτελούσαν προϊόν πιέσεων από τις Βρυξέλλες, είτε συναντούσαν ελάσσονες αντιδράσεις από την αδυναμία συνδικαλιστικών οργάνων ή κομματικών μηχανισμών να κινητοποιήσουν ουσιαστικά κοινωνικές ομάδες ώστε να μεταβάλλουν τις κυβερνητικές αποφάσεις.
Στο χώρο της αντιπολίτευσης, ο δισταγμός στο χειρισμό μειζόνων ζητημάτων που απασχολούν την κοινή γνώμη -πέραν της "ασφαλούς" σκανδαλολογίας- αποδείχθηκε προβληματικός, αφού το ΠΑΣΟΚ σε μια σειρά από τέτοια θέματα (άρθρο 16, ασφαλιστικό κλπ) απέτυχε αφενός να διατυπώσει ενιαία θέση αφετέρου τείνει να επαναφέρει στο προσκήνιο τα ενεργά ρήγματα στο εσωτερικό του κόμματος. Ίσως για το ΠΑΣΟΚ - το οποίο καλείται να ανατρέψει αυτό το κλίμα στην επικείμενη ΔΕΘ - αποτελεί και τον κυριότερο λόγο που το κίνημα δεν "επιταχύνει" προς την εξουσία.
Κατόπιν και τον πρόσφατων εξελίξεων στον τομέα των φυσικών καταστροφών, στο εσωτερικό του εκλογικού σώματος είναι προφανές ότι ανακλαστικά θα λειτουργήσουν μηχανισμοί πολιτικής "κοστολόγησης". Για λόγους που άπτονται της κοινωνικής στατιστικής, το πολιτικό κόστος κατανέμεται από τους πολίτες στο σύνολο του πολιτικού συστήματος, όχι - και είναι αυτονόητο - ισομερώς, αλλά αναλογικά και μάλιστα με "συντελεστές" πολύ πιο ενισχυμένους από εκείνους της εκλογικής δύναμης του κάθε κόμματος. Το κυβερνών κόμμα θα επωμισθεί ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αλλά αναμφίβολα μέρος του πολιτικού κόστους θα διοχετευθεί και στα υπόλοιπα κόμματα.
Η Κυβέρνηση έχει επιλέξει -τουλάχιστον ιστορικά - να "ανταλλάσσει" το πολιτικό κόστος με την "ανάληψη της πολιτικής ευθύνης". Από τον ανασχηματισμό του Ιανουαρίου το είδαμε αυτό και μάλιστα σε άρθρο μας είχαμε επισημάνει την αναστροφή τάσης - αλλά όχι συσχετισμών - που θα επέρχετο. Στο πλαίσιο του ευρύτερου κυβερνητικού σχεδιασμού, είναι σαφές ότι ένας ανασχηματισμός ή ανάλογης εμβέλειας πολιτική κίνηση υπό τις παρούσες συνθήκες έχει "καεί". Επικοινωνιακά, θα ήταν εντελώς εσφαλμένη η χρονική σύμπτωση ανασχηματισμού και πυρκαγιών, στο βαθμό που με τον ανασχηματισμό επιδιώκεται αλλαγή της ατζέντας, αντιστροφή του κακού κλίματος, διαμόρφωση συνθηκών "νέας εκκίνησης" ιδίως δε μετά τις ευρωεκλογές, όπου το κυβερνών κόμμα πρέπει να επιδείξει και την περίφημη "λήψη του μηνύματος". Στην περίπτωση όμως που ο Πρωθυπουργός έχει επιλέξει να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, τότε ένας ανασχηματισμός "εξαγοράς του πολιτικού κόστους" θα είχε νόημα. Για να συγκεντρώνει όμως τέτοια χαρακτηριστικά θα πρέπει να κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση και μάλιστα με πολύ έντονο τρόπο. Θεωρούμε ότι η εμμονή στο τρίπτυχο "Περιβάλλον - Οικονομία - Κάθαρση" απαντά καλύτερα στα αιτήματα των καιρών. Η δημιουργία Υπουργείου Περιβάλλοντος και η απομάκρυνση των φθαρμένων προσώπων θα έδινε στη Νέα Δημοκρατία μια δημοσκοπική ανάσα. Δε θα σχολιάσω την οικονομία για τρεις λόγους: Πρώτον, όπως πάντα θα κρίνει το εκλογικό αποτέλεσμα, δεύτερον βρίσκεται σε εξαιρετικά κρίσιμη φάση, τρίτον αλλαγή του Υπουργού Οικονομίας σημαίνει είτε ομολογία αποτυχίας του πυρήνα της κυβερνητικής πολιτικής είτε ανάγκη για αλλαγή αυτής. Και τα δύο δεν είναι - για διαφορετικούς λόγους - δυνατό να συμβούν στην τρέχουσα περίοδο.
Αναμένεται να δούμε αν οι πολίτες θα δεχτούν ως νόμισμα εξαγοράς του πολιτικού κόστους - για άλλη μια φορά - την ανάληψη της πολιτικής ευθύνης ή αν σε καιρούς έλλειψης ρευστότητας θα ζητήσουν πιο "σκληρό" συνάλλαγμα!
