Ευαγόρας Παλληκαρίδης

13 MAΡΤΙΟΥ 1957
Στο προσκλητήριο των ΕΛΛΗΝΩΝ ΗΡΩΩΝ που κάνει η ψυχή μας το μυαλό και η..

καρδία μας εσύ πάντα θα υπάρχεις Βαγόρι.

Γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1938 στο χωριό Τσάδα, της επαρχίας Πάφου. Μπήκε νωρίς στον αγώνα, από τα μαθητικά του χρόνια κιόλας. Το 1953, σε ηλικία 15 ετών, κατεβάζει και τεμαχίζει την αγγλική σημαία στο κολλέγιο της Πάφου, κατά την ημέρα της στέψης της Βασίλισσας Ελισάβετ στο Λονδίνο. Δύο χρόνια αργότερα, συλλαμβάνεται ως μέλος της νεολαίας ΕΟΚΑ, επειδή συμμετείχε σε παράνομη πορεία.

Στις 18 Δεκεμβρίου 1956 συλλαμβάνεται εκ νέου και κατηγορείται για κατοχή και διακίνηση παράνομου οπλισμού, Η δίκη του ορίζεται για τον Μάρτιο του 1957. Στη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας δεν αφήνει περιθώρια στους δικηγόρους του να τον υπερασπιστούν. Παραδέχεται την ενοχή του με αξιοθαύμαστο τρόπο. «Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο»

Την επομένη της καταδίκης του σε θάνατο, ο κόσμος ξεσηκώνεται για να σώσει τον νεαρό μαθητή. Οι εκκλήσεις για την απονομή χάριτος απορρίπτονται από τον άγγλο κυβερνήτη Τζον Χάρντινγκ και την αγγλική διπλωματία.

Ο Βαγορής, όπως ήταν το χαϊδευτικό του, δεν πτοείται. Στο τελευταίο γράμμα του δηλώνει: «Θ’ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ‘ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα, τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7.30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί»

Τα μεσάνυχτα της 13ης Μαρτίου 1957 οδηγείται στην αγχόνη. Τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο. Δύο λεπτά αργότερα η καταπακτή ανοίγει και ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης περνά στην αιωνιότητα.

Ο τάφος του βρίσκεται στα "φυλακισμένα μνήματα" στη Λευκωσία.

Φυλακισμένα Μνήματα είναι η ονομασία ενός κοιμητηρίου το οποίο βρίσκεται στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας όπου οι Βρετανοί έθαβαν τους απαγχονιζόμενους κατά την διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959 για την απελευθέρωση της Κύπρου από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το κοιμητήριο κατασκευάστηκε στις από τους Βρετανούς επί Κυβερνήτη Τζων Χάρντιγκ. Σχεδιάστηκε σαν ένας περιτοιχισμένος μικρός χώρος δίπλα από τα κελιά των μελλοθανάτων και την αγχόνη. Έμεινε στην ιστορία με την ονομασία "Φυλακισμένα Μνήματα".

Οι Βρετανοί αποφάσισαν να θάβουν εκεί όσους εκτελούνταν για την δράση τους στον απελευθερωτικό αγώνα όπως και ηγετικές μορφές της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.) που σκοτώνονταν σε μάχες για να μη μετατρέπονται οι κηδείες τους σε μαζικά συλλαλητήρια και μαχητικές διαδηλώσεις.

Στα Φυλακισμένα Μνήματα είναι θαμμένοι δεκατρείς αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., από τους οποίους οι εννιά εκτελέστηκαν με απαγχονισμό στις φυλακές, τρεις έπεσαν στο πεδίο της μάχης και ένας πέθανε σε στρατιωτικό νοσοκομείο, μετά τον τραυματισμό του σε μάχη.

Η κηδεία γινόταν αμέσως μετά τον απαγχονισμό. Μοναδική παρουσία ήταν εκείνη του ιερέα των φυλακών που έψαλε τη νεκρώσιμη ακολουθία έξω από την κλειστή είσοδο του κοιμητηρίου. Ύστερα οι Βρετανοί τους έθαβαν, χωρίς να παρευρίσκεται κανένας συγγενής των νεκρών ή άλλος Ελληνοκύπριος. Οι συγγενείς των νεκρών μπόρεσαν να επισκεφθούν τους τάφους μόνο μετά το τέλος του αγώνα.

Οι εννέα απαγχονισθέντες, όλοι τους νέοι ηλικίας 19-24 ετών, είναι με τη σειρά που εκτελέστηκαν:

• Απαγχονίστηκαν μαζί στις 10 Μαΐου 1956:

o Μιχαήλ Καραολής

o Ανδρέας Δημητρίου

• Απαγχονίστηκαν μαζί στις 9 Αυγούστου 1956:

o Ανδρέας Ζάκος

o Ιάκωβος Πατάτσος

o Χαρίλαος Μιχαήλ

• Απαγχονίστηκαν μαζί στις 21 Σεπτεμβρίου 1956:

o Μιχαήλ Κουτσόφτας

o Στέλιος Μαυρομάτης (Δεύτερος ξάδερφος του Ευαγόρα Παλληκαρίδη)

o Ανδρέας Παναγίδης

• Απαγχονίστηκε στις 14 Μαρτίου 1957:

o Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Στα Φυλακισμένα Μνήματα αναπαύονται ακόμα τέσσερις αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι. Οι Άγγλοι αρνήθηκαν να δώσουν τις σωρούς των ηρώων στις οικογένειές τους, φοβούμενοι τις λαϊκές εκδηλώσεις κατά την κηδεία τους. Τους έθαψαν στο κοιμητήριο των φυλακών, όπως τους απαγχονισθέντες. Οι τέσσερις αγωνιστές που όλοι έπεσαν στο πεδίο της μάχης είναι οι ακόλουθοι:

• Μάρκος Δράκος

• Γρηγόρης Αυξεντίου

• Στυλιανός Λένας

• Κυριάκος Μάτσης



Σε τέσσερις τάφους του κοιμητηρίου των Κεντρικών Φυλακών οι Άγγλοι έθαψαν οκτώ νεκρούς για εξοικονόμηση χώρου. Στον ίδιο τάφο βρίσκονται ανά δύο οι:



• Ανδρέας Δημητρίου και Στυλιανός Λένας

• Ανδρέας Ζάκος και Κυριάκος Μάτσης

• Ανδρέας Παναγίδης και Μιχαήλ Κουτσόφτας

• Γρηγόρης Αυξεντίου και Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Στον τοίχο του κοιμητηρίου υπάρχει η επιγραφή: "Τ' αντρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται"

Η μανία του για τους στίχους ήταν μεγάλη. Δεν άφηνε τετράδιο ή περιθώριο βιβλίου που να μη το γεμίσει με στίχους. Συνολικά μας άφησε γύρω στα 500 ποιήματα και πολλές δεκάδες σελίδες πεζών και επιστολών.

Αυτό είναι το αποχαιρετιστήριο γράμμα-ποίημα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη στους συμμαθητές του, το οποίο άφησε στην έδρα της τάξης του μια μέρα πριν φύγει για το βουνό και ενταχθεί στις ένοπλες δυνάμεις της Ε.Ο.Κ.Α.

ΕΓΕΡΤΗΡΙΟΝ ΣΑΛΠΙΣΜΑ

του Ευαγόρα Παλληκαρίδη

Παλιοί συμμαθηταί,

Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ

Θα πάρω μιαν ανηφοριά

θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια

που παν στη Λευτεριά.



Θ’ αφήσω αδέλφια συγγενείς,

τη μάνα, τον πατέρα

μεσ’ τα λαγκάδια πέρα

και στις βουνοπλαγιές.



Ψάχνοντας για τη Λευτεριά

θα’ χω παρέα μόνη

κατάλευκο το χιόνι,

βουνά και ρεματιές.



Τώρα κι αν είναι χειμωνιά,

θα’ ρθει το καλοκαίρι

Τη Λευτεριά να φέρει

σε πόλεις και χωριά.



Μα δεν μπορώ να καρτερώ



Θα πάρω μιαν ανηφοριά

θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια

που παν στη Λευτεριά.



Τα σκαλοπάτια θ’ ανεβώ,

θα μπω σ’ ενα παλάτι,

το ξέρω θαν απάτη,

δεν θαν αληθινό.



Μεσ’ το παλάτι θα γυρνώ

ώσπου να βρω τον θρόνο,

βασίλισσα μια μόνο

να κάθεται σ’ αυτό.


Κόρη πανώρια θα της πω,

άνοιξε τα φτερά σου

και πάρε με κοντά σου,

μονάχα αυτό ζητώ.



Γειά σας παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει ένα χαμένο αδελφό, ένα παλιό του φίλο,



Ας πάρει μιαν ανηφοριά

ας πάρει μονοπάτια

να βρει τα σκαλοπάτια

που παν στη Λευτεριά.

Με την ελευθερία μαζί,

μπορεί να βρει και μένα.

Αν ζω, θα με ’βρει εκεί.

ΕΥΑΓΟΡΑΣ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗΣ ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ.

Οι σημερινοί αλητορεμπεσκέδες καρπαζοεισπράχτορες και φοροεισπράχτορες του νέου κεφαλικού φόρου των αφεντικών τους δεν υπάρχει περίπτωση να καταλάβουν ποτέ. Τα έχουν ξεπούλησει πλέον όλα.

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ