Ακολουθούν αποσπάσματα από τον «λόγο μνήμης και τιμής στον Γρηγόρη Αυξεντίου»
που εκφώνησε στον Ακρίτα του Δήμου Δοϊράνης, την Κυριακή 28 Μαρτίου 2010, ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Ηλίας Κουσκουβέλης. Τίτλος της ομιλίας:
Από το «δεν ξεχνώ» στο όραμα του μέλλοντος:
'Ο «Ζήδρος» ή «Ρήγας» ή «Αίας» ή «Άρης» ή «Μάστρος» ή «Ανταίος» ή Γρηγόρης Αυξεντίου, του Πιερή και της Αντωνούς, ο «αετός του Μαχαιρά» γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1928 στην κατεχόμενη σήμερα Λύση της επαρχίας Αμμοχώστου.
Στα 21 του, βρίσκεται στην Αθήνα. Μπαίνει στη σχολή εφέδρων αξιωματικών, αποφοιτεί και υπηρετεί ως ανθυπολοχαγός, στον 1° λόχο του 613ου τάγματος, εδώ, στον Ακρίτα. Από εδώ έστελνε γράμματα, αναφέροντας ότι εδώ αισθανόταν περήφανος γιατί έκανε το καθήκον του. Τελείωσε τη θητεία του στις 15.11.1952
Επιστρέφοντας στο νησί μυείται στην ΕΟΚΑ και, την 1η Απριλίου 1955, επιτίθεται στη βάση της Δεκέλειας. Συνεχίζει την ένοπλη δράση του και γίνεται ο υπ’αριθμόν 2 καταζητούμενος. Επικηρύσσεται από τους Άγγλους για 5.000 λίρες, κρύβεται σε βουνά και μοναστήρια. Χτυπά διαρκώς αγγλικούς στόχους … Οι μάχες διαδέχονται η μια την άλλη: Αγύρτα, Λάπηθος, Πεδουλάς, Δευτερά, Σπηλιά, Χανδριά, Ζωοοπηγή,
Την 1η Μαρτίου 1957, οι Άγγλοι … εντοπίζουν το κρησφύγετό του και το περικυκλώνουν. …. Αμύνεται ηρωικά εναντίον ενός σχεδόν συντάγματος πεζικού με βαρύ οπλισμό. Οι Άγγλοι ρίχνουν χειροβομβίδες και τον τραυματίζουν. … Στο κάλεσμα των Άγγλων να παραδοθεί, ο Αυξεντίου αρνείται. Η μάχη συνεχίζεται για δέκα ώρες. Πάνω από 40 οι νεκροί Άγγλοι. Βρέχουν την περιοχή του σπηλαίου με βενζίνη και βάζουν φωτιά. Έτσι, καιόμενος σαν λαμπάδα, πέφτει ο Γρηγόρης Αυξεντίου, … πυροβολώντας ως το τέλος, Κυριακή 3 Μαρτίου 1957. Ήταν 29 χρονών…
Τον αναγνώρισε πρώτος ο πατέρας του στο στρατιωτικό νοσοκομείο Λευκωσίας. «Απ’ τις χοντρές ελληνικές κοκκάλες του», όπως είπε, «κι από κείνο το χρυσό κωσταντινάτο που άχνιζε στον κόρφο του». Βγήκε από το νεκροτομείο χαμογελώντας… Κι όταν ρωτήθηκε από τους οικείους του γιατί γελούσε, κι αν τελικά δεν είναι ο Γρηγόρης, αυτός απάντησε με περηφάνια: «Ναι, ο Γρηγόρης είναι, αλλά να μην μας δούνε αυτά τα σκυλιά να κλαίμε»… Η μάνα του όταν το πληροφορήθηκε είπε: «Είμαι περήφανη για τον γιο μου. Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου».
………..
Βρισκόμαστε σήμερα εδώ σε αυτήν την τελετή μνήμης, προφανώς διότι δεν ξεχνούμε τα ιδανικά και τις αξίες που ο Γρηγόρης Αυξεντίου τίμησε με τον αγώνα και τη θυσία του. Δεν ξεχνούμε όσα οι μάχες των ηρώων μας στην Ελλάδα και την Κύπρο δεν μας επιτρέπουν να ξεχάσουμε. Οι ήρωές μας, και ανάμεσα τους ο Γρηγόρης Αυξεντίου, μας υπενθυμίζουν την αξία, αλλά και τη σχετικότητα του χρόνου.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου έζησε κουβαλώντας ένα μακρύ και ιστορικό παρελθόν, το παρελθόν του Ελληνισμού, έζησε ένα σύντομο παρόν και διασφάλισε ένα διαχρονικό μέλλον, αφού … αποτελεί και θα αποτελεί σύμβολο αγώνα, θυσίας, αυταπάρνησης.
Τιμώντας λοιπόν το παρελθόν και ζώντας το παρόν, προετοιμάζουμε το μέλλον. Αυτό είναι το μήνυμα της σημερινής μου ομιλίας.
Ο Ελληνισμός της Κύπρου, μετά από πολλούς αιώνες σκλαβιάς, κατόρθωσε, αφού δεν του επετράπη να ενωθεί με την Ελλάδα, να αποτινάξει τον αποικιοκρατικό ζυγό και να ολοκληρωθεί σε κράτος, σε μία ώριμη πλέον Δημοκρατία.
Στον αγώνα για την ελευθερία, η θυσία υπήρξε ανυπολόγιστη. Όμως, για τη νεότευκτη Κυπριακή Δημοκρατία προκαθορίστηκαν από τη διεθνή πολιτική πολλές και ταυτόχρονες πορείες προς την τραγωδία: η εμφυτευμένη στο σύστημά της πολιτική τού «διαίρει και βασίλευε», η εγγύτητα ενός ιμπεριαλιστικού γείτονα, η πόλωση του διεθνούς συστήματος, αλλά και η απόσταση, η αδυναμία… της Ελλάδας. Το αποτέλεσμα δεν άργησε στις 20 Ιουλίου 1974.
Δεν ξεχνάμε την 20ή Ιουλίου, ημέρα ήττας και σκλαβιάς για ένα μεγάλο μέρος του νησιού. Δεν ξεχνάμε εκείνους που μας θεώρησαν και μας θεωρούν ένα πιόνι της σκακιέρας... Και, φυσικά, δεν ξεχνάμε, και, μαζί με το Γρηγόρη Αυξεντίου, σ’ αυτούς αφιερώνουμε τούτη την τελετή, όλους εκείνους που πέρασαν το ποτάμι της μάχης, το σμήναρχο Συμεωνίδη, τους Ελδυκάριους, όλους εκείνους που ακόμη τους ψάχνουμε ζωντανούς ή νεκρούς και, πολύ περισσότερο, εκείνους που έπεσαν, εκείνους που για την ελευθερία πήγαν στην κρεμάλα κοιτώντας τον κουκουλοφόρο δήμιο στα μάτια.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εισβολή και κατοχή συνεχίζεται και σήμερα
και δεν είναι, όπως κάποιοι το αποκαλούν, «πρόβλημα».
…………………..
Ας μην εγκαταλείπουμε τη φυσική μας αίσθηση της Ιστορίας. Ιστορικά είναι εκείνα τα γεγονότα που οδήγησαν την ανθρωπότητα ή τα έθνη να αλλάξουν τη μοίρα τους. Και η «λύση» Ανάν δεν ήταν ούτε ιστορική, ούτε μοναδική.
………………….
Ας μην απαρνιόμαστε τη φυσική μας αίσθηση του χρόνου και την άποψη – που επιβεβαιώνεται - ότι η λύση αυτή δεν θα ήταν η τελευταία. Διότι, τίποτε δεν είναι τελικό στο αέναο του χρόνου γύρισμα. …
Να θυμόμαστε πάντα ότι στη ζωή των λαών, των κρατών ή των πολιτισμών ο χρόνος είναι διαφορετικός και σαφώς δεν καταγράφεται με βάση τα δεδομένα της προσωπικής ζωής εκάστου ανθρωπίνου όντος. Ήταν μεγάλη ή μικρή η διάρκεια της Ρωμαϊκής ή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας; Ήταν άραγε πολλά τα 400 ή τα 700 χρόνια που κατά περιοχές κράτησε ο οθωμανικός ζυγός στην Ελλάδα ή τα 800 που κράτησε η σκλαβιά της Κύπρου;
Η αντοχή στο χρόνο είναι το πρώτο μυστικό για τη δικαίωση κάθε αγώνα για την ελευθερία. Το δεύτερο μυστικό είναι η αγάπη, το όνειρο για το μέλλον.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ως νέος και ως ήρωας, αντιμετώπιζε το μέλλον με αισιοδοξία και θάρρος. Ίσως γιατί ήξερε ότι θα μείνει αθάνατος. Ίσως γιατί είχε μεθύσει από την αγάπη για την πατρίδα και το όνειρο της ελευθερίας.
Σήμερα, η προετοιμασία του μέλλοντος απαιτεί να σκεπτόμαστε νηφάλια, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκυρίες και τους παράγοντες του διεθνούς περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με την προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων.
Τι μέλλον, λοιπόν, θέλουμε σήμερα στην Κύπρο; Ένα μέλλον με ασφάλεια, στο οποίο θα επέλθει η ανατροπή των συνεπειών τής εισβολής και κατοχής, και θα φύγουν τα στρατεύματα του κατακτητή. Ένα μέλλον με μία λύση, πιθανώς οδυνηρή, αλλά υποφερτή και αξιοπρεπή, που θα είναι δίκαιη για τις επόμενες γενιές των δύο κοινοτήτων. Ένα μέλλον με μία λύση που δεν θα καταργεί τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ένα μέλλον με λύση που θα είναι πραγματικά βιώσιμη και λειτουργική, αφού δεν θα οδηγεί τους πολίτες της Δημοκρατίας σε συγκρούσεις και σε ένα νέο γύρο εφαρμογής του βρετανικού «διαίρει και βασίλευε» πριν στεγνώσουν οι υπογραφές. Ένα μέλλον δημιουργικό, που οι νέοι θα προκόψουν και θα μετατρέψουν τη μεγαλόνησο σε επιστημονικό και τεχνολογικό κέντρο της Μεσογείου.
……………….
Στο μέλλον θα πρέπει να αξιολογήσουμε τη θέση της χώρας μας, … και να αναπτύξουμε νέους συντελεστές ισχύος. Ελλάδα και Κύπρος μπορεί να αποτελούν μικρά κράτη, αλλά διαθέτουν, παρά τα προβλήματα, πολλά πλεονεκτήματα και έχουν δυνατότητες να αποκτήσουν ακόμη περισσότερα.
Προσπαθώ να πω ότι το μέλλον είναι πιο ευοίωνο από ό,τι φαίνεται και μπορεί να γίνει ακόμη περισσότερο. Αρκεί να αντιληφθούμε ότι η «Ένωση» με την Ευρωπαϊκή Ένωση συνέβη. Αρκεί να αντιληφθούμε ότι ένα μικρό κράτος, όπως η Ελλάδα, και ένα πολύ μικρό κράτος, η Κύπρος, μπορούν να έχουν στρατηγική για το μέλλον. ...
Κυρίες και κύριοι, ο συνδυασμός του παρελθόντος και του μέλλοντος, με ένα πολύ σύντομο, συμπυκνωμένο, παρόν, πιστεύω ότι ήταν/είναι ο πυρήνας της κοσμοθεωρίας των αγωνιστών που θυσιάστηκαν στους αγώνες για την ελευθερία. … Το να θυσιάσει τη ζωή του στο βωμό της πατρίδας, πιστεύω ότι ο Γρηγόρης Αυξεντίου το έκανε για δύο λόγους: από τη μια, γιατί … δεν ξεχνούσε από ποια βάθη του χρόνου έφθανε στο σήμερα, και, από την άλλη, γιατί είχε ένα όραμα για το μέλλον.
Αυτό πιστεύω είναι που θα ήθελε από εμάς, αυτός που σήμερα τιμούμε. Για αυτό επέλεξα να αναφερθώ στο παρελθόν και, κυρίως, στο μέλλον.
Να θυμόμαστε το Γρηγόρη Αυξεντίου, … κι ακόμη περισσότερο να σχεδιάζουμε το μέλλον και να αγωνιζόμαστε…
Ας είναι αιωνία η μνήμη του!
