Ρίχνουν φως στο «μαύρο ταμείο»

Με μια καλή «προίκα» 262 εκατ. ευρώ και αρκετά αδιευκρίνιστα θέματα, ξεκινά το υπό σύσταση «πράσινο ταμείο» του υπουργείου Περιβάλλοντος που θα χρηματοδοτεί έργα περιβαλλοντικών αναπλάσεων. Πρόκειται για τα κονδύλια του Ειδικού Ταμείου Εφαρμογής Ρυμοτομικών και Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΤΕΡΠΣ), που βρίσκονται κατατεθειμένα σε έντοκο λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδος και είχαν μείνει αναξιοποίητα τουλάχιστον την τελευταία πενταετία. «Ευλογήθηκαν» πάντως... ναοί, δήμοι και περιβαλλοντικοί φορείς.Το ΕΤΕΡΠΣ είναι από χρόνια στο στόχαστρο των περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και των τοπικών φορέων, ενώ και ο Συνήγορος του Πολίτη είχε κάνει λόγο για αδιαφανείς διαδικασίες διάθεσης των κονδυλίων αλλά και εισροοής των πόρων. Υπενθυμίζεται ότι στο ταμείο αυτό, που έχει θεσμοθετηθεί από το 1972, κατατίθενται τα έσοδα από πρόστιμα αυθαιρέτων, την έκδοση οικοδομικών αδειών, αλλά και μέρος από το «τάλιρο» στη βενζίνη, τον περιβαλλοντικό φόρο που έχει θεσπιστεί από το 1991, αλλά κατά κανόνα πηγαίνει στις «τρύπες» του κρατικού προϋπολογισμού.

Η Τίνα Μπιρμπίλη προανήγγειλε χθες την κατάθεση νομοσχεδίου για το «πράσινο ταμείο» και δεσμεύτηκε ότι όλα τα κονδύλια που θα διατίθενται θα αναρτώνται στο Διαδίκτυο. Εδωσε επίσης στη δημοσιότητα ορισμένα στοιχεία της έρευνας για την περίοδο 2005-09 που διενήργησε η εταιρεία Price Water House για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος, χωρίς όμως να δίνει κατάλογο φορέων που χρηματοδοτήθηκαν. Σημειώνεται μόνον «η ανάγκη διερεύνησης συνταγματικής διάστασης σε ορισμένες υποχρεώσεις διάθεσης πόρων», καθώς και «η έλλειψη εξαντλητικής αποτύπωσης και παρακολούθησης των θεσμοθετημένων πόρων», ενώ αμφισβητείται η περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα των χρηματοδοτούμενων παρεμβάσεων. Ερωτήματα προκαλεί πάντως το γεγονός ότι το καθήκον ανατέθηκε σε ένα διεθνούς βεληνεκούς μελετητικό όμιλο και όχι στους ελεγκτές δημόσιας διοίκησης, όπως έχει γίνει σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. στο κτηματολόγιο.

80 εκατ. ευρώ

Την περίοδο 2005-09 το τότε υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ διέθεσε μέσω του ΕΤΕΡΠΣ περίπου 80 εκατ. ευρώ, που ήταν αυξημένα σε προεκλογικές χρονιές, κυρίως το 2009 που σημειώθηκε ρεκόρ πενταετίας.

Από την περίληψη της έκθεσης που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο προκύπτουν τα εξής:

* Το 54% των υπουργικών αποφάσεων για διάθεση κονδυλίων αφορούν έργα που δεν έχουν ολοκληρωθεί, ενώ το 49% των δράσεων δεν έχουν καν ξεκινήσει. Οι χρηματοδοτήσεις για τη δεύτερη κατηγορία διακόπτονται με απόφαση της υπουργού Περιβάλλοντος. Οι φορείς που έχουν δράσεις σε εξέλιξη υποχρεώνονται να καταθέσουν όλα τα δικαιολογητικά μέσα σε 15 ημέρες για να λάβουν τα οφειλόμενα ποσά.

* Στη συντριπτική τους πλειονότητα, ποσοστό 70%, τα κονδύλια έχουν διατεθεί σε περιφέρειες, δήμους και αναπτυξιακές εταιρείες. Μικρότερα ποσά έχουν δοθεί σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, περιβαλλοντικά σωματεία, εκπαιδευτικούς φορείς και ινστιτούτα.

* Εχει ενδιαφέρον ότι το 4% των κονδυλίων έχουν δοθεί σε εκκλησίες, με διευκρίνιση ότι αφορούν χρηματοδοτήσεις για αναστηλώσεις ναών και διαμόρφωση προαυλίων.

* Μικρότερα ποσά έχουν διατεθεί σε δράσεις και τοπικές ενώσεις, για τις οποίες η έκθεση σημειώνει ότι δεν μπορούν να υπαχθούν σε δράσεις που αφορούν το περιβάλλον.

* Δεν υπάρχει αναλυτική πληροφόρηση για την προέλευση των πόρων που προέρχονται από το υπουργείο Οικονομίας, ενώ η καθυστέρηση καταβολής των εσόδων κυμαίνεται από 1,5 έως και 2 χρόνια.

* Δεν εφαρμόζεται προϋπολογισμός προγραμμάτων και δεν υπάρχει συσχέτιση εσόδων με δαπάνες.

* Τα μέσα ετήσια έσοδα κυμαίνονταν από 28 έως 71 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ενώ διαπιστώνεται αδυναμία ταυτοποίησης των εσόδων μέσω των κωδικών, τόσο από το υπουργείο Οικονομικών όσο και από άλλες πηγές.

* Δεν μπορεί να ελεγχθεί η απώλεια πόρων από πηγές εσόδων που δεν αποδίδονται σταθερά σε ετήσια βάση, όπως αυθαίρετα, πρόστιμα, ανταποδοτικά τέλη κ.λπ. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι οι νομαρχίες, που κατά κανόνα έχουν την ευθύνη των πολεοδομικών γραφείων, δεν αποστέλλουν συγκεντρωτικό πίνακα στο ΕΤΕΡΠΣ.

Καύσιμα

Το μεγάλο «αγκάθι» είναι το περιβαλλοντικό τέλος που εισπράττεται από τα καύσιμα. Με απόφαση του 1994 θα έπρεπε να κατατίθεται μέσω των εντελλομένων εσόδων, κάτι που δεν τηρείται. Επίσης ανά τρίμηνο υπάρχει υποχρέωση να εκδίδεται έκθεση για τις ποσότητες των καυσίμων που καταναλώνονται σε όλη την επικράτεια. Ειδικά για το 2007 η έκθεση αναφέρει ότι το υπουργείο θα έπρεπε να έχει εισπράξει 50 εκατ. ευρώ, από τα οποία το 50% θα έπρεπε να καταλήξει στο ΕΤΕΡΠΣ.

http://www.enet.gr/