Ήταν 23 Αυγούστου του 1973 στη Στοκχόλμη, όταν δύο πρώην κατάδικοι , οπλισμένοι, όρμησαν μέσα στην τράπεζα Sveriges Kreditbank, φωνάζοντας (προφητικά ίσως;) «Το πάρτι έχει μόλις ξεκινήσει». Κράτησαν σε αιχμαλωσία τέσσερις ομήρους, τρείς άνδρες και μία γυναίκα, σε ένα σκοτεινό υπόγειο για 131 ολόκληρες ώρες – δηλαδή γύρω στις πεντέμισι ημέρες – μέχρι να επέμβει η αστυνομία. Το δεδομένο που τράβηξε όμως το διεθνές επιστημονικό -και όχι μόνο- ενδιαφέρον σ’ αυτή την υπόθεση ήταν αυτό που αποκαλύφθηκε μετά τη σύλληψη των δραστών,
από τις συνεντεύξεις και τις πράξεις των θυμάτων της απαγωγής. Οι τελευταίοι δήλωναν ότι χωρίς να μπορούν να εξηγήσουν το γιατί, ένοιωθαν μία βαθιά έλξη και ταύτιση με τους απαγωγείς τους, ενώ ταυτόχρονα φοβόντουσαν αυτούς που προσπαθούσαν να τους σώσουν. Κατ’ ακρίβεια μάλιστα, βοήθησαν τους δράστες να αντισταθούν στη σύλληψη, ενώ αργότερα δεν δίστασαν να ενισχύσουν οικονομικά τον δικαστικό αγώνα τους (!). Οι επιστήμονες έδωσαν «προς τιμήν» αυτού του περιστατικού, την ονομασία «σύνδρομο της Στοκχόλμης» στην ψυχολογική εκείνη διαταραχή, η οποία διαμορφώνεται υπό κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες, κυρίως σε θύματα απαγωγής τα οποία αναπτύσσουν συναισθηματικούς δεσμούς και δείχνουν αφοσίωση στους θύτες τους, παρά τον κίνδυνο στον οποίο είναι εκτεθειμένοι εξαιτίας τους.
Με αφορμή το ψηφισθέν, λοιπόν, ασφαλιστικό νομοσχέδιο , θα επιχειρήσω έναν παραλληλισμό της σχέσης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ κυβέρνησης- ΔΝΤ, με το ψυχολογικό «σύνδρομο της Στοκχόλμης», το οποίο, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, εμφανίζεται και σε άλλες ομάδες ανθρώπων, όταν υπάρχει σχέση θύτη-θύματος, εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου, όπως είναι η κακοποίηση γυναικών ή παιδιών, τα θύματα αιμομιξίας, οι φυλακισμένοι πολέμου, τα μέλη σεκτών και οι σχέσεις που βασίζονται στην άσκηση εξουσίας και το φόβο.
Οφείλω, βεβαίως, να διευκρινίσω, προς άρση παρεξηγήσεων, ότι ο παραλληλισμός δεν υπονοεί την ύπαρξη ψυχολογικής διαταραχής από την κυβέρνηση ή τους κυβερνώντες. Ωστόσο, κάθε καλόπιστος κριτής θα αναγνωρίσει ότι η ελληνική κυβέρνηση, ειδικά αυτές τις μέρες της ψήφισης του ασφαλιστικού νομοσχεδίου, πορεύεται ψυχολογικά δέσμια του «διώκτη» της.
Έχοντας εκχωρήσει, με βάση το Μνημόνιο, τη βασική άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής στο ΔΝΤ, διακατέχεται από μια διαρκή και εντεινόμενη αγωνία ότι δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει τους όρους του. Ευρισκόμενη λοιπόν, σε μια σχέση εξουσίας και φόβου, παρουσιάζει συμπτώματα δημιουργίας «παρά φύσιν» συναισθηματικών δεσμών με το ΔΝΤ, όπως συμβαίνει με το σύνδρομο, δηλαδή:
-θετικά συναισθήματα από το θύμα προς το άτομο που το κακοποιεί ή το ελέγχει,
-αρνητική στάση του θύματος προς την οικογένειά του, τους φίλους ή τις Αρχές που προσπαθούν να το «σώσουν»,
-αισθήματα «δικαίωσης» του θύτη, για τους λόγους που τον οδηγούν στη συγκεκριμένη συμπεριφορά και υποστηρικτική στάση προς αυτόν (τον βοηθάει και τον
στηρίζει),
-ανικανότητα του θύματος να φερθεί με τρόπο που να διαλύσει το δεσμό του με τον θύτη.
Μάλιστα, για να προχωρήσω ακόμη παραπέρα, πάντα με κάποια ελευθερία στην έκφραση, θα μπορούσα να εντάξω στους διαφόρους ρόλους που αναφέρονται στο σύνδρομο και πρόσωπα ή κόμματα πέρα από την κυβέρνηση και το ΔΝΤ. Για παράδειγμα, στη θέση της οικογένειας, ή των ανθρώπων που προσπαθούν να σώσουν το θύμα, θα μπορούσε κανείς να βάλει τη Νέα Δημοκρατία. Ή τις αντίθετες φωνές μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Κυρίως, όμως, θα είχε κάθε λόγο να βάλει την ίδια την ελληνική κοινωνία, που κραυγάζει στην κυβέρνηση να απαλλαγεί από την ολέθρια σχέση απόλυτης εξάρτησης που έχει αναπτύξει με το ΔΝΤ.
Τέλος, δεν θα ήταν παράλογη η σκέψη ότι η κυβέρνηση, γνωρίζοντας τη λειτουργία του «συνδρόμου της Στοκχόλμης», ενεργεί, συνεπικουρούμενη από τα ΜΜΕ, με βάση ένα σχέδιο, το οποίο τελικό στόχο έχει να περάσει στον έλληνα πολίτη αυτή την ψυχολογία και να νιώθει συμπαθητικά προς τον θύτη (βλέπε ΔΝΤ).
Δημοσίευση: Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (11-07-2010)
http://www.efsimopoulos.gr/?p=658
