ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΩΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

του Δημήτρη Καραμήτσα

Το ελληνικό πρόβλημα είναι σαφώς πρόβλημα πολυσύνθετο. Δεν μπορείς εύκολα να απομονώσεις κάποιον παράγοντα και να χρεώσεις σε αυτόν το πρόβλημα και τις συνέπειές του.
Υπάρχουν όμως κάποιοι βασικοί άξονες, οι οποίοι έπαιξαν και παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην δημιουργία της προβληματικής κατάστασης. Το μεγαλύτερο βεβαίως πρόβλημα, που δημιουργεί και όλα τα υπόλοιπα τόσο σε επίπεδο συλλογικό και συνολικό, όσο και σε ατομικό – προσωπικό επίπεδο, είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός. Θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά, να αναλογιστούμε και να συνειδητοποιήσουμε όλοι, ότι..το ίδιο το κυρίαρχο σύστημα παραγωγικής και συνακόλουθα και κοινωνικής οργάνωσης με τους θεσμούς και τους κανόνες που έχει επιβάλλει για την λειτουργία και την διαιώνισή του, καταστρέφει γενιές Ελλήνων και την ίδια την χώρα. Η ίδια η κρίση που βιώνουμε, αλλά και σειρά παράπλευρων και παράλληλων κρίσεων δεν θα είχαν ποτέ υπάρξει, εάν η χώρα δεν ακολουθούσε πιστά και τυφλά τον καπιταλισμό και δη στις πιο ακραίες και απόλυτες μορφές του.

Τα ίδια τα προβλήματα του κράτους, της κοινωνίας, των ανθρώπων, είναι αποκλειστικά προβλήματα που ανακύπτουν μόνο στον καπιταλισμό και εξαιτίας του. Η έλλειψη πραγματικής δημοκρατίας, η έλλειψη κοινωνικού ελέγχου, η διαπλοκή, οι κλοπές και οι απιστίες, η κερδοσκοπία, η υποτέλεια της χώρας και των κατοίκων της σε ξένα κέντρα, η παραγωγική εκμηδένιση, η ανυπόφορη ζωή και οι χίλιες-δυο καχεξίες και αδικίες σε ατομικό και συλλογικό – κοινωνικό επίπεδο είναι αποτελέσματα του ίδιου του καπιταλισμού ως συστήματος.

Μήπως το ίδιο σύστημα δεν δημιούργησε και ευνόησε την αστυφιλία; Μήπως το ίδιο σύστημα και οι εντολές του και ως εντολές του διευθυντηρίου των Ε.Ο.Κ. και Ε.Ε. δεν είναι αυτά που προκάλεσαν την παραγωγική καταστροφή της χώρας, την παραγωγική και κοινωνική υποτέλεια, τα ελλείμματα κλπ.;

Μήπως το ίδιο το σύστημα δεν είναι αυτό που προκαλεί όλα τα προβλήματα στην παιδεία, στην υγεία, στην πολιτική;

Οσα στρεβλά συμβαίνουν είναι αποτέλεσμα του καπιταλισμού που ακολουθούμε και κανενός άλλου συστήματος.

Σε ένα αμιγώς καπιταλιστικό σύστημα, που οδήγησε και οδηγεί την χώρα σε κατάρρευση με την λειτουργία και τις επιλογές του, κυρίαρχος και κεντρικός πυλώνας και ταυτόχρονα εξ υπαρχής υπαίτιος είναι ο τραπεζικός. Κυρίαρχος είναι συνακόλουθα και ο ρόλος του τραπεζικού τομέα στην συνολική και στην ειδική ελληνική κρίση.

Εχετε σκεφτεί ποτέ, έχετε αναρωτηθεί; γιατί να υπάρχει ο τραπεζικός τομέας που βιώνει εμπορευόμενος χρήμα; Μήπως το χρήμα σε εθνική αντανάκλαση δεν είναι το καπιταλιστικό παραγόμενο όλων; Μήπως η εμπορία χρήματος δεν είναι ταυτόχρονα και εκμετάλλευση των ανθρώπων; Μήπως τελικά τον ρόλο του διακινητή του χρήματος ή όποιου άλλου ανάλογου μέσου συναλλαγής, θα έπρεπε να τον διαδραματίζει η ίδια η κοινωνία, αφού για το δικό της παραγόμενο και για την δική της αξία πρόκειται; Και μήπως θα ήταν χρησιμότερο, αυτή την «αξία» να την αντιλαμβανόμαστε απλά ως ατόφιο και ανεπηρέαστο από οτιδήποτε μέσο ανταλλαγής και συναλλαγής;

Οι τράπεζες στην Ελλάδα διαδραμάτισαν από την δημιουργία του Ελληνικού Κράτους ένα εντελώς αρνητικό για τον λαό της ρόλο, όπως και ο καπιταλισμός. Αποτέλεσαν τα άντρα της συντήρησης, τις κορωνίδες της εκμετάλλευσης, τους κύριους μηχανισμούς σκοτεινής αντιδημοκρατικής επιρροής και λειτουργίας σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Μια ματιά στην πραγματική ιστορία του τόπου θα φέρει στην επιφάνεια σειρά περιστατικών που καταδεικνύουν τον σκοτεινό ρόλο που έπαιξαν οι τραπεζικές εταιρείες στην χώρα εις βάρος του ελληνικού λαού κατά τα προηγούμενα χρόνια.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, οι τράπεζες, πέραν και πλέον όλων των άλλων προβληματικών συμπεριφορών τους, έπαιξαν και τον ρόλο του ανασχέτη της παραγωγικής ανάπτυξης της χώρας. Τα υψηλά επιτόκια, με τα οποία δάνειζαν το χρήμα στους Ελληνες, όχι μόνο καθιστούσαν την εργασία και τον κόπο τους υπόδουλο του τραπεζικού συστήματος, αλλά και οδήγησαν τις «ανταγωνιστικές» δυνατότητες των Ελλήνων στο ναδίρ. Την ίδια ώρα που ο Αγγλος, ο Γάλλος, ο Γερμανός δανείζονταν με ελάχιστα επιτόκια για να ανανεώσουν π.χ. τον εξοπλισμό τους, ο Ελληνας δανειζόταν με υπερτριπλάσια επιτόκια και δεν μπορούσε να τους ανταγωνιστεί.

Η ίδια η διαχείριση του χρήματος, (αλλά και των οφειλών) από τις τράπεζες γινόταν με αδιαφανείς προτιμησιακούς όρους. Αλλοι ευνοούνταν γιατί μετείχαν σε συγκεκριμένες δομές (φανερές και κρυφές), ενώ ταυτόχρονα άλλοι καταστρέφονταν. Σε άλλους δινόταν πλουσιοπάροχα το χρήμα και με καλούς όρους και σε άλλους «ανταγωνιστές» τους όχι ή δίνονταν ψιχία. Αντίστοιχα, άλλοι οφειλέτες γίνονταν ανεκτοί και άλλοι καταστρέφονταν … . Ο «ανταγωνισμός» , αυτή η καταστροφική αρχή του καπιταλισμού, περνούσε και περνά μέσα από τα γραφεία των ανώτατων στελεχών των τραπεζών και στρεβλώθηκε ακόμα και αυτός από την συμπεριφορά τους.

Η λύση για τέτοια προβλήματα, που είναι εγγενή προβλήματα του καπιταλισμού δεν είναι απλή, δεν είναι η θέσπιση κανόνων «διαφάνειας» και ελεύθερης πρόσβασης στο «κεφάλαιο». Είναι σαφές ότι και στην περίπτωση αυτή ο «ισχυρός» θα έχει μεγαλύτερες δυνατότητες και μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις από τον αδύνατο, από αυτόν που ξεκινά τώρα. Ετσι η διαφορά θα αυξάνει με γεωμετρική πρόοδο και θα οδηγεί μαθηματικά, γρήγορα ή αργά, στην καταστροφή του αδυνάτου υπέρ του ισχυρού.

Αντίστοιχα, οι τράπεζες στο παιχνίδι τους αυτό φροντίζουν με την παραγωγή και διάθεση «προϊόντων» εξασφάλισής τους από τους κινδύνους να χρεώνουν και πάλι τις κοινωνίες και τους ανθρώπους. Στην λογική αυτή είναι ευρεία η συμμετοχή των τραπεζιτών στις υπόλοιπες δομές της καπιταλιστικής οικονομίας, όπως στις παραγωγικές επιχειρήσεις. Κάπως έτσι στην Ελλάδα, πουλήθηκε έναντι πινακίων φακής η τεράστια περιουσία της ΕΤΒΑ (περιουσία και ιδρώτας του ελληνικού λαού) σε ιδιωτική τράπεζα, Κάπως έτσι οι τράπεζες μετέχουν είτε ως μέτοχοι είτε ως δανειστές σε μεγάλες εταιρείες άλλων τομέων. Είναι συνεπώς ευνόητο ότι η τράπεζα του Χ θα ευνοήσει με κάθε τρόπο την επιχείρηση του ίδιου του Χ … . Η λύση λοιπόν δεν είναι η θέσπιση κανόνων λειτουργίας των τραπεζών ή η θέσπιση κανόνων διαφάνειας και ισοτιμίας στην διάθεση του χρήματος, γιατί οι έννοιες αυτές απουσιάζουν πλήρως από τον καπιταλισμό και την λειτουργία του και πάντοτε η «οικονομική ανάπτυξη» και ο «ανταγωνισμός» (όπως τις αντιλαμβάνεται ο καπιταλισμός) θα αποτελούν κύριες και κυρίαρχες αρχές του κοινωνικού και του νομικού συστήματος που επιβάλλει ο καπιταλισμός. Αλλωστε η πείρα δύο περίπου αιώνων καπιταλισμού έδειξε ότι πάντα υπάρχουν «λύσεις», που επιβάλουν οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί που τους υπηρετούν. Η λύση βρίσκεται σε μία άλλη, σε μία ανθρώπινη και κοινωνική αντίληψη της οικονομίας και του σκοπού της σε μία κοινωνία και σε ένα κράτος.

Οι «ανταγωνιστικές» καπιταλιστικές ανάγκες και η σύμφυτη με τον καπιταλισμό κερδοσκοπία έπαιξαν για τις ελληνικές τράπεζες ένα καταλυτικό ρόλο στην σύγχρονη κρίση. Οι επενδύσεις σε «κερδοφόρα» δευτερογενή και τριτογενή τραπεζικά προϊόντα π.χ. στα «δομημένα ομόλογα» ήταν ένα σπορ που άνθησε σε όλο τον πλανήτη. Εφευρέτες των προϊόντων αυτών ήταν οι γνωστές μεγάλες «παγκόσμιες» τράπεζες, που ουσιαστικά ανήκουν σε μία μειοψηφία ελαχίστων προσώπων. Με το δέλεαρ της υπέρ-απόδοσης και της χειραγώγησης κάθε μορφής χρηματιστηρίου και συναλλαγματικής ισοτιμίας, μετέφεραν τις καχεξίες ελλειμματικών οικονομιών (τις οποίες ελέγχουν απόλυτα) στις άλλες τράπεζες και στις κοινωνίες που αυτές απομυζούν. Επρόκειτο και πρόκειται περί σχεδίου χρηματικής επικυριαρχίας, διαμοίρασης του χρέους και «ανταπόδοσης» του παραγωγικού χάντικαπ μεγάλων δυτικών οικονομιών. Οι οικονομικές «φούσκες» έπρεπε να σκάσουν στα χέρια άλλων, ως βόμβες … . Το σχέδιο, όπως θα θυμάστε όσοι διαβάζατε άρθρα μου, το είχα αποκαλύψει το 2007. Πολλούς μήνες πριν ξεκινήσει η εφαρμογή του … .

Οι ελληνικές τράπεζες δεν ήταν αμέτοχες στο παιχνίδι αυτό που έστησαν οι παγκόσμιοι κερδοσκόποι. Οδηγήθηκαν σε κερδοσκοπικές επενδύσεις σε «αέρα», ο οποίος εξανεμίστηκε. Αυτές με την σειρά τους φόρτωσαν στους πελάτες τους το κόστος της διάθεσης των καταθέσεων των πολιτών σε επισφαλή προϊόντα «αέρα». Πέραν τούτου όμως, τα 28 δις που δόθηκαν στις τράπεζες από το υστέρημα του Ελληνα φορολογούμενου μέσα στο τελευταίο 1,5 έτος αποτελούν μία περίτρανη απόδειξη της εκ νέου καταχρέωσης της κοινωνίας υπέρ των τραπεζών. Το γεγονός ότι τίποτα δεν δόθηκε σε άλλους τομείς της οικονομίας, αποδεικνύει ότι το «πρόβλημα» το είχαν οι τράπεζες. Ο τρόπος που δόθηκαν τα χρήματα αποδεικνύει και την υποτέλεια των κυβερνήσεων στον τραπεζικό τομέα. Τα 28 δις βεβαίως είναι χρήματα των πολιτών, του λαού και αντίστοιχα του κρατικού προϋπολογισμού. Η απουσία των χρημάτων αυτών από τα ταμειακά διαθέσιμα του δημοσίου διόγκωσε το δημόσιο χρέος και οδήγησε κατ’ απόλυτη λογική ακολουθία και στην αδυναμία πληρωμής που έφερε τα αντιανθρώπινα μέτρα της κυβέρνησης. Ο λαός της χώρας καλείται και πάλι να πληρώσει τον λογαριασμό των τραπεζιτών με ανθρωποθυσίες. Ποιος προκάλεσε λοιπόν σε μεγάλο βαθμό το οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο;

Όμως παρά τα 28 δις, παρά τα επιπλέον 50 δις της χρηματοδότησης από την Ε.Κ.Τ. και τα 10 επόμενα δις Ευρώ του πακέτου Δ.Ν.Τ. και Ε.Ε., τα πράγματα δείχνουν αδιέξοδα για τις ελληνικές τράπεζες. Οι συζητήσεις για τις συγχωνεύσεις τραπεζών ή οι συνεχείς αναφορές στην εγγύηση των καταθέσεων σε όσες τράπεζες πιθανόν κλείσουν, καταδεικνύει τις σκέψεις της αβεβαιότητας για το μέλλον.

Ένα πιθανό σενάριο που θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς είναι αυτό των μεγάλων συγχωνεύσεων. Ποιο θα είναι όμως το αποτέλεσμα; Ούτως ή άλλως το πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών δεν είναι ο μεταξύ τους ανταγωνισμός. Η έλλειψή του αποτελεί πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας. Οι συγχωνεύσεις απλώς θα επιτείνουν την «αγωνία» και θα επιφέρουν μεγαλύτερα πλήγματα στην ελληνική κοινωνία, καθώς οι ελεγχόμενες κυβερνήσεις θα «σπεύσουν» να ενισχύσουν με νέο δημόσιο χρήμα τις τράπεζες με τα συγχωνευμένα προβλήματα.

Ένα άλλο σενάριο θα μπορούσε να είναι η πτώχευση μερικών τραπεζών από τον Σεπτέμβριο και μετά. Η ίδια η γενική καθίζηση της οικονομίας δημιουργεί εξαιρετικά δραματικές συνθήκες στην λειτουργία τους με μία σειρά από αδυναμίες που ξεκινούν από τις αναλήψεις ιδιωτών, την επενδυτική αδιαφορία, την αύξηση των καταγγελιών δανείων και των ακάλυπτων επιταγών στα πλαφόν και καταλήγει στις αθρόες μεταναστεύσεις κεφαλαίων. Οι τράπεζες στέγνωσαν την «αγορά» και τώρα στεγνώνουν και οι ίδιες … .

Ένα πιθανό σενάριο για το επόμενο στάδιο και σε μία πτωχευμένη χώρα είναι η μαζική εξαγορά του τραπεζικού τομέα, από ομίλους του εξωτερικού με διαγραμμένες τις οφειλές και υποχρεώσεις τους λόγω πτώχευσης ή ειδικής νομικής κατάστασης που θα εφευρεθεί για να μετονομαστεί η πτώχευση με ένα πιο εύηχο όρο.

Όπως δείχνουν τα πράγματα οι ανωτέρω λογικές είναι οι κυρίαρχες στην ελληνική κυβέρνηση. Οδηγούν όμως όλες στην διαιώνιση και επαύξηση των προσωπικών, κοινωνικών και εθνικών αδιεξόδων.

Οι λογικές του ξεπουλήματος της χώρας και των ανθρώπων της, οι λογικές της πλήρους κυριαρχίας ξένων συμφερόντων και της εκμετάλλευσης από τους ισχυρούς του καπιταλισμού, όχι μόνο προκάλεσαν τα σημερινά τεράστια προβλήματα, αλλά θα προκαλέσουν ακόμα χειρότερα στους Ελληνες. Η λογική της διαιώνισης του καπιταλισμού και της διαιώνισης της λειτουργίας των τραπεζών θα είναι περαιτέρω, ίσως ολοκληρωτικά καταστροφική για την Ελλάδα. Ούτε βέβαια είναι αρκετή η τιμωρία των «ενόχων». Αλλωστε, σε ένα δικαιικό σύστημα που παράγει κανόνες υπέρ των ισχυρών, ούτε αυτή είναι βέβαιη ή προδεδομένη σε οποιαδήποτε εξέλιξη. Η χώρα δεν χρειάζεται άλλες μαύρες τρύπες κερδοσκοπίας, που θα την καταπίνουν μαζί με τους κατοίκους της. Εάν η χώρα βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση είναι απότοκο της λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος και των κύριων πυλώνων του: των τραπεζών που είναι κύρια υπεύθυνες για το απάνθρωπο παρόν και χάος.

Η χώρα χρειάζεται άλλες θεσμικές λύσεις που θα κινούνται στην σφαίρα της αυτάρκειας χωρίς την μεσολάβηση κερδοσκοπιών.

Για όσους δεν μπορούν να το φανταστούν είναι δυνατή και η οικονομία χωρίς χρήμα και πολύ περισσότερο η οικονομία χωρίς τράπεζες. Γιατί δηλαδή πάνω σε ένα μέσο (χρήμα) που ανήκει σε όλους να υφίσταται η μεσολάβηση κερδοσκόπων και να μην αποτελεί αυτό ένα μέσο που ανήκει και διανέμεται μέσα από δημόσιους πραγματικά δημοκρατικά λειτουργούντες μηχανισμούς;

Ακόμα και σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον, η απουσία τόκων θα εκτόξευε την «ανταγωνιστικότητα» της ελληνικής οικονομίας.

Όμως το κυρίαρχο και τελικό ζητούμενο δεν είναι η διαιώνιση του φαύλου συστήματος. Καθώς το χρήμα αντιπροσωπεύει στην πραγματικότητα ανθρωποώρες, δηλαδή ανθρώπινη ζωή, δεν είναι δυνατόν να κινούμαστε σε αυτές τις σφαίρες και λογικές. Το χρήμα δεν είναι αγαθό προς ανάλωση, αλλά μια απλή αντιστοιχία που μπορεί να καταστεί άχρηστη, εάν η οικονομία των αγαθών, η οικονομία των βιοτικών αναγκών κυριαρχήσει. Σκεφτείτε μόνο πόσα εκατομμύρια άνθρωποι αναλώνονται σε όλο τον πλανήτη γύρω από το χρήμα και θα λάβετε ως αντίληψη και γνώση ένα ακόμα κομμάτι της ζοφερής απάνθρωπης πραγματικότητας του καπιταλισμού. Φανταστείτε πως θα ήταν η ζωή όλων, εάν αυτοί οι άνθρωποι αξιοποιούνταν παραγωγικά στις κοινωνίες τους. Το κτίσιμο μιας κοινωνίας των αγαθών, μιας κοινωνίας των αναγκών των ίσων ανθρώπων είναι η μοναδική πραγματική λύση.

Τα αδιέξοδα που προκάλεσε και προκαλεί στην ελληνική κοινωνία ο τραπεζικός τομέας και η πολιτική των κυβερνήσεων που οδηγεί στο ολοκληρωτικό ξεπούλημα της χώρας και των ανθρώπων της ξεπερνιούνται μόνο με ευρηματικές λύσεις, που θα δημιουργούν ένα πεδίο κοινωνικής οικονομίας. Είναι το μοναδικό στάδιο για να υπάρξει μέλλον.

Εάν δεν το καταλάβατε, η πρώτη πρόταση και διέξοδος για το άμεσο παρόν είναι η δημιουργία ειδικών χρηματοδοτικών ταμείων, πλήρως κοινωνικοποιημένων, τα οποία θα υποκαταστήσουν τις τράπεζες. Τα υπόλοιπα και τα μετέπειτα είναι κομμάτι της συλλογικής κοινωνικής πορείας της χώρας σε μία πορεία αυτάρκειας αγαθών για όλους.


Δημήτρης Καραμήτσας