Η αναβίωση του αλωνίσματος…

Ρεπορτάζ: Γιάννης Η. Κάκανος

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αρμένων Αποκορώνου στα πλαίσια των θερινών εκδηλώσεων πραγματοποίησε το βράδυ της Δευτέρας στην εξοχή, στο κτήμα «Διαδρομές» του κ. Μανώλη Χαιρετάκη, μέλους του Συλλόγου, την αναβίωση της περιόδου όπου στα χωριά οι περισσότεροι αγρότες είχαν αλώνια σε διάφορες τοποθεσίες και φούρνους στα σπίτια τους για να φτιάχνουν δικό τους ψωμί και παξιμάδι. Η εκδήλωση αφορούσε τα παιδιά γι’ αυτό συνδυάστηκε να γίνει με θεατρική παράσταση.
Μια αξέχαστη βραδιά για μικρούς και μεγάλους με πλούσια λαογραφικά στοιχεία από το παρελθόν είχαν την ευκαιρία να μάθουν τα μικρά παιδιά του χωριού, αλλά και να θυμηθούν οι ηλικιωμένοι τα βάσανα εκείνης της εποχής για τον αγώνα της επιβίωσης τους. Λίγο πριν από το χωριό υπάρχει μια δεξιά παράκαμψη μ’ ένα στενό γραφικό δρόμο μικρού μήκους μέσα στην πλούσια φύση της περιοχής που τερματίζει στις «Διαδρομές», ένα πολυτελέστατο κέντρο ή κτήμα όπως τ’ ονομάζει ο παραπάνω ιδιοκτήτης του. Στην τεράστια αυλή του λοιπόν, πλάι από το μικρό ποταμάκι είχε φτιαχτεί ένα αλώνι που είχαν γεμίσει στάχια με σκοπό να γίνει η αναπαράσταση αυτής της παλιάς εργασίας με τον μοναδικό γάιδαρο του χωριού να σέρνει το βολόσυρο. “Πάντα είχα γαϊδούρια γιατί το κύριο επάγγελμα μου είναι αγρότισσα” δήλωσε η κυρία Φανή Καλούδη ιδιοκτήτρια του γάιδαρου και συνέχισε επισημαίνοντας: “ Μέχρι σήμερα έχω αλλάξει καμιά δεκαριά και αισιοδοξώ ότι θα πάρω και άλλο γιατί αισθάνομαι νέα ακόμα και θέλω να συνεχίσω να δουλεύω στο χωριό όπως έμαθα από μικρή. Βέβαια δεν αλωνίζω σήμερα αφού μάθαμε στις ευκολίες, μα αυτό το ζώο είναι πολύ χρήσιμο για μένα αφού εκτός του ότι με μεταφέρει, το φορτώνω κιόλας και πηγαινοέρχομαι στα μονοπάτια για τα χωράφια μου σε διάφορες περιοχές. Είναι ο μοναδικός γάιδαρος του χωριού και τον αγόρασα πριν από τρία χρόνια σε ηλικία δέκα-πέντε ετών, 500 ευρώ. Για πιο μικρούς στην ηλικία, ζητούσαν 1500 ευρώ”.

Αμέσως μετά ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου κ. Γεώργιος Αβερκάκης δήλωσε τα εξής: “Το διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου από τότε που ανάλαβε τα καθήκοντα του, προγραμματίζει, μεταξύ άλλων εκδηλώσεων και εκδηλώσεις που αφορούν τα παιδιά. Φέτος, σκεφτήκαμε να κάνουμε κάτι για την αναβίωση του ψωμιού, πως γινόταν τα παλιά χρόνια. Αποφασίσαμε να κάνουμε αυτή τη διαδικασία με πολύ παραστατικό τρόπο συνοδευμένη με θεατρική παράσταση για να είναι ακόμα πιο ευχάριστη για τους μικρούς. Καλέσαμε από το Ρέθυμνο την Μαρία Τσουκνάκη και τον Άρη Πασχαλίδη, μέλη του Συλλόγου καλλιτεχνών για την προώθηση της τέχνης ώστε αυτή η βραδιά σε αυτόν εδώ τον θαυμάσιο χώρο με τον ιδιοκτήτη να είναι μέλος μας, να περάσουμε όλοι, μικροί και μεγάλοι μια όμορφη, αξέχαστη βραδιά. Σε λίγο θα ζεύσουμε στο αλώνι ένα γάιδαρο, το μοναδικό που έχουμε στο χωριό και πάνω στο βολόσυρο που υποτίθεται ότι σέρνει, θα κάθεται μια παλιά αγρότισσα, η μητέρα μου, από τις πιο ηλικιωμένες του χωριού 95 χρονών. Θ’ ακολουθήσει το ζύμωμα, το πλάσιμο και φυσικά το φούρνισμα του ψωμιού. Του χρόνου θα επαναλάβουμε τη διαδικασία σε αληθινό αλώνι όχι βέβαια ως εργασία, αλλά ως έθιμο που αναβιώνει…”

Εξάλλου, η γραμματέας του Συλλόγου κα Κατεριάννα Τσιχλάκη τόνισε: “Έχουμε πολλή όρεξη να κάνουμε πολλά πράγματα και το αποδεικνύομαι πολλές φορές το χρόνο, στην τριετή μέχρι σήμερα θητεία μας. Μελλοντικός μας στόχος είναι να φτιάξουμε θεατρική ομάδα από εφήβους”.

Λεπτομέρειες από αυτή την αγροτική εργασία που γινόταν τα παλιά χρόνια καταγράψαμε από την 95χρονη αγρότισσα, την κυρά Αγγελική Αβερκάκη γεννημένη το 1915 που με πολύ διάθεση και πνευματική διαύγεια, μας διηγήθηκε τα εξής: “Η αποψινή βραδιά με γυρίζει τουλάχιστον σαράντα χρόνια πίσω. Σε δεμάτια κουβαλούσαμε τα χερόβολα τα οποία απλώναμε στο αλώνι μας. Στο κέντρο του αλωνιού μπήγαμε βαθιά στο χώμα ένα χοντρό και γερό ξύλο και δέναμε πάνω του την τριχιά που κρατά το ζώο όταν γυρίζει πάνω στο αλώνι και σέρνει τον βολόσυρο, ένα σανίδι με λεπίδες. Υπήρχαν και άλλα είδη, σαν καρότσια με ρόδες από χοντρή λαμαρίνα που έκοβαν κατά την περιστροφή τα χερόβολα. Και στα δύο καθόταν πάνω ένας άνθρωπος που κρατούσε μια βέργα για εκφοβισμό του ζώου ώστε να τρέχει. Αφού κατακοβόταν τα χερόβολα και έβγαινε ο καρπός από τα στάχια βγάζαμε το ζώο από το αλώνι. Με τη βοήθεια του αέρα όπως πετούσαμε ψηλά τα στάχια με τα κρινάκια, έπεφτε ο καρπός κάτω τον οποίο μαζεύαμε και κοσκινίζαμε. Τα άχυρα αποτελούσαν τροφή για τα ζώα και με τον καρπό κάναμε εμείς ψωμί, παξιμάδι και χόντρο. Δύσκολες δουλειές μα έτσι ήταν η ζωή του αγρότη εκείνα τα χρόνια. Μετά βγήκανε οι αλωνιστικές μηχανές και ξεκουραστήκαμε γιατί οι περισσότεροι σταματήσαμε ν’ αλωνίζουμε. Το ψωμί που κάναμε μοσχομύριζε και κρατούσε φρέσκο πάνω από δέκα μέρες γιατί χρησιμοποιούσαμε προζύμι. Μα και τον χόντρο ή τον ξυνόχοντρο, με στάρι και γάλα τον φτιάχναμε και ήταν πολύ δυναμωτική και νόστιμη τροφή”.

Παραθέτουμε αρκετά φωτογραφικά στιγμιότυπα από την όμορφη βραδιά που χάρισε σε μικρούς και μεγάλους ο δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος Αρμένων στον Αποκόρωνα.

Σημείωση: Περισσότερες φωτογραφίες θα δείτε στην ιστοσελίδα : www.yanniskakanos.gr