Η γενοκτονία του Ελληνισμού της Ανατολικής Μακεδονίας

Του Δημήτρη Γαρούφα*

Στη χώρα μας ο μέσος πολίτης αγνοεί πολλά από την σύγχρονη ιστορία του κι΄ επειδή σε σημαντικό βαθμό η σύγχρονη ιστοριογραφία επί δεκαετίες αναδείκνυε γεγονότα και καταστάσεις που εξυπηρετούσαν συγκεκριμένη ιδεολογική κατεύθυνση αποσιωπήθηκαν η δεν ερευνήθηκαν...
 συνταρακτικά γεγονότα της σχετικά πρόσφατης ιστορίας μας γιατί πιθανώς θα δημιουργούνταν άσχημη εικόνα για γειτονικές χώρες που είχαν ενταχθεί στο λεγόμενο μπλοκ του υπαρκτού σοσιαλισμού…

΄Ετσι λίγα πράγματα έγιναν γνωστά από όσα υπέστη ο Ελληνισμός στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας που γνώρισε δυστυχώς τον προηγούμενο αιώνα τρεις φορές την Βουλγαρική κατοχή:μία μετά την απελευθέρωση του 1912, δεύτερη την περίοδο του εθνικού διχασμού από το 1916 μέχρι το 1918 και η τρίτη την περίοδο της Γερμανικής κατοχής από το 1941 μέχρι το 1944.

Είναι γνωστό ότι η Βουλγαρία διακαώς ήθελε να συμπεριλάβει στα εδάφη της την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη για να έχει διέξοδο στο Αιγαίο και πιθανώς θα τα κατάφερνε μετά την απελευθέρωση του 1912 γιατί σχεδόν μέχρι τον Λαγκαδά υπήρχαν Βουλγαρικά στρατεύματα αλλά μη αντέχοντας την απώλεια της Θεσσαλονίκης προκάλεσε τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο με αποτέλεσμα να κριθεί ευτυχώς υπέρ της Ελλάδας η τύχη της Ανατολικής Μακεδονίας.

Το γεγονός αυτό δεν το συγχώρησαν οι Βούλγαροι και με κάθε ευκαιρία επεδίωξαν όχι μόνο την κατοχή της συγκεκριμένης περιοχής αλλά κυρίως την δημογραφική αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης της περιοχής ώστε να εκβουλγαρισθεί. Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πάμπολλα και αβίαστα μπορώ να πω ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν συνιστούσαν σαφώς παραβιάσεις των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου και θα μπορούσε να πει κάποιος ότι αποτελούσαν μέρος σχεδίου γενοκτονίας του Ελληνικού πληθυσμού της περιοχής. Υπήρξε αναγκαστική στρατολόγηση σχεδόν όλων των ανδρών με Ελληνική καταγωγή και συνείδηση που τους έστελναν «ντουρντουβάκια» στην Βουλγαρία όπου υπό φρικτές συνθήκες χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή δημοσίων έργων(σιδηροδρομικών γραμμών, λατομείων κλπ.) και όπου από τις κακουχίες σύμφωνα με επίσημα στοιχεία πέθαινε περίπου το 1/3 όσων επιστρατεύονταν. Παράλληλα ο εδώ Ελληνικός πληθυσμός της Ανατολικής Μακεδονίας υπέφερε από πείνα, αρρώστιες κλπ. ενώ υπήρχε καταναγκασμός για εκμάθηση της Βουλγαρικής γλώσσας και συστηματική τρομοκρατία του πληθυσμού για να φεύγουν δυτικά του Στρυμώνα σε με Βουλγαροκρατούμενες περιοχές κι΄ έτσι με αυτές τις μεθόδους ενδεικτικά αναφέρω ότι από το 1916 μέχρι το 1918 η πόλη των Σερρών έχασε τα 4/5 του πληθυσμού της

Η Θεσσαλονίκη είναι γνωστό ότι έχει μέγιστη Σερραϊκή παροικία, και δεν είναι υπερβολή αν πούμε ότι το 20% του πληθυσμού της έχει Σερραϊκή καταγωγή κι΄ αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι με τους διωγμούς των Βουλγάρων στην πόλη και τα χωριά των Σερρών έφευγαν πολλοί για να διασωθούν και έρχονταν για προσωρινή στην αρχή, που γίνονταν μόνιμη μετά, εγκατάσταση στη Θεσσαλονίκη…και φυσικά αυτή η τάση συνεχίστηκε και στα μετεμφυλιακά χρόνια μετά τι 1950 λόγω εσωτερικής μετανάστευσης προς αναζήτηση καλύτερης τύχης. Ενδεικτικά για τις μετακινήσεις αυτές μέχρι και τη σημερινή εποχή αναφέρω ότι στον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης του οποίου διετέλεσα πρόεδρος την περίοδο 2005-2008 υπήρχαν περίπου 350 μέλη του δικηγόροι με καταγωγή πρώτης γενιάς από τον Ν.Σερρών ενώ οι δικηγόροι στις Σέρρες ήταν λιγότεροι, κάπου 330 την ίδια περίοδο.

Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα του Βασίλη Κάρτσιου με τίτλο «Η γενοκτονία του Ελληνισμού της ανατολικής Μακεδονίας κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή 1916-1918» αναφέρεται από ότι λέει και ο τίτλος του στα δεινά των κατοίκων των Νομών Σερρών, Δράμας και Καβάλας αυτή την περίοδο.

Το βιβλίο στηρίζεται σε επίσημα κείμενα ,παρουσιάζει ακριβή στοιχεία απωλειών σε συγκεκριμένα χωριά της Ανατολικής Μακεδονίας και δίνει ανάγλυφα την εικόνα της καταστροφής που έφερε η Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία την περίοδο 1916-1918 και περιέχει και κατάλογο επίσης των κειμηλίων που πήραν μαζί τους φεύγοντας οι Βούλγαροι και από τις Μονές Εικοσιφοίνισσας και Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Είναι βιβλίο ντοκουμέντο ,γραμμένο με πόνο από τον συγγραφέα του οποίοι οι πρόγονοι δεινοπάθησαν αυτή την περίοδο και ζητά δικαίωση των θυσιών .Είναι βιβλίο που συμβάλλει στην εθνική αυτογνωσία ,χρήσιμο για κάθε ΄Έλληνα που θέλει και πρέπει να μάθει την πραγματική ιστορία του τόπου μας.

Είναι αυταπόδεικτη η αξία του βιβλίου και θα έλεγα ότι ο συγγραφέας πρέπει να συνεχίσει και με την Βουλγαρική κατοχή του 1941-1944 για να αναδειχθεί συνολικά το μαρτύριο της περιοχής που έμεινε Ελληνική γιατί οι κάτοικοί της δεν λύγισαν…Ο συγγραφέας περιγράφει ακόμα πόσο καταστρεπτικός ήταν ο διχασμός για τα εθνικά μας θέματα και για την περιοχή αυτή που ουσιαστικά παραδόθηκε τότε, το 1916, στους Βούλγαρους ενώ περιγράφει πως ο Ε.Βενιζέλος ,με βάση επίσημα έγγραφα που περιέχονται στο βιβλίο, το 1915 σχεδίαζε να διαπραγματευθεί παράδοση της Ανατολικής Μακεδονίας στους Βουλγάρους με αντάλλαγμα συναίνεσή τους να πάρει η Ελλάδα την Ιωνία…Από απόσταση χρόνου διαβάζοντας κάποιος το κείμενο ανατριχιάζει όταν βλέπει ότι γίνονταν σχέδια επί χάρτου με το σκεπτικό π.χ. ότι δίνουμε στους Βούλγαρους την Ανατολική Μακεδονία, δηλαδή 15.000-20.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα για να πάρουμε 125.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα από την Μικρασία.

΄Ήταν μεγάλος πολιτικός, ίσως ο μεγαλύτερος πολιτικός της νεώτερης Ελλάδας, και οραματιστής ο Βενιζέλος αλλά κάποιες στιγμές έδινε την εντύπωση ότι στην εξωτερική πολιτική λειτουργούσε τόσο ριψοκίνδυνα ως «χαρτοπαίκτης που μπλοφάρει…»΄Όταν γι΄ αυτό κατηγορήθηκε στην Ελληνική Βουλή,δηλαδή για το θέμα της Ανατολικής Μακεδονίας, απαντώντας στις κατηγορίες στις 13 Αυγούστου 1917 στη Βουλή , όπως διασώζεται η αγόρευσή του στην πολιτική ιστορία του Σπύρου Μαρκεζίνη στον 3ο τόμο στη σελ.209 απαντά: «επίστευα λοιπόν ότι ηδυνάμεθα να αρκεσθώμεν εις εκείνα τα οποία εθεώρουν αναγκαία δια να φθάσωμεν εις ειρηνικήν διευθέτησιν μετά της Βουλγαρίας. ΄Ότι ηδυνάμεθα εν τω παρόντι να αρκεσθώμεν εις ταύτα επιτυγχάνοντες μίαν ουσιωδεστάτην μεγέθυνσιν της Ελλάδος και αποβλέποντες εις τούτο, ότι η ιδέα της συμπήξεως μιάς Βαλκανικής Ομοσπονδίας θα ήδύνατο να αποδειχθεί κατορθωτή, οπότε ηδυνάμεθα να αδιαφορήσομεν αν η έκτασις του εδάφους μας ήταν κατά 8 η 10 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα μεγαλυτέρα η μικροτέρα εφ΄όσον θα κατωρθούτο δια της συμπήξεως της Ομοσπονδίας να δημιουργηθεί εκ των Βαλκανικών κρατών μία μεγάλη δύναμις η οποία να δύναται να προστατεύει τα συμφέροντα αυτών…».Αυτή τη Βαλκανική Ομοσπονδία προσπάθησε να την κάνει και την περίοδο 1928-1932 ως πρωθυπουργός αναθέτοντας στον Αλ.Παπαναστασίου να διοργανώσει τις Βαλκανικές διασκέψεις και μάλιστα η τέταρτη και τελευταία έγινε στην Θεσσαλονίκη το Νοέμβριο του 1933.Νομίζω ότι χρήσιμο θα ήταν σε επόμενη έκδοση του βιβλίου να αναφερθεί αυτή η παράμετρος, η άποψη δηλαδή του Ε.Βενιζέλου, για να μπορεί ο αναγνώστης να σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα για τα όσα έγιναν εκείνη την ταραγμένη εποχή και κυρίως για τα κίνητρα των πράξεων των πρωταγωνιστών…

Επιπρόσθετα αναφέρω ότι γι΄ αυτούς τους διωγμούς των Ελλήνων της Ανατολικής Μακεδονίας μιλούν και υπηρεσίες ξένων χωρών επιβεβαιώνοντας το γεγονός ενώ η σχετική έκθεση αναφέρεται στο βιβλίο και μάλιστα κάποια από τα δημοσιεύματα η εκθέσεις ξένων υπηρεσιών έχει δημοσιεύσει ο Χάρης Τσιρκινίδης στο βιβλίο του «Σύννεφα στη Μακεδονία» που μιλά κυρίως για την Βουλγαρική επιβολή στην περιοχή αυτή.

Με την ευκαιρία αυτή θα μου επιτρέψετε να αναφέρω ότι το 2006 συζήτησα γι΄ αυτό το θέμα με τον αρμόδιο γι΄ αυτά τα θέματα του Βουλγαρικού Προξενείου Θεσσαλονίκης στον οποίο με αφορμή εκδήλωση μνήμης για τα θύματα της Βουλγαρικής κατοχής σε λατομείο της Βουλγαρίας στο Ν.Σούλι, αν θυμάμαι καλά, μετέφερα ως σκέψη πρόταση να επιτρέψουν να γίνει κάποιο μνημείο στα λατομεία του Κάρναμπατ όπου από τις κακουχίες πέθαναν εκατοντάδες κάτοικοι από τα Νταρνακοχώρια και χωριά της επαρχίας Φυλλίδας του Ν.Σερρών.…Μετέφερε την πρόταση στο Βουλγαρικό Υπουργείο Εξωτερικών όπως μου ανέφερε και μετά δίμηνο μου μετέφερε την αρνητική προφορική απάντηση με το αιτιολογικό ότι δεν ωρίμασαν ακόμη οι συνθήκες για τέτοιες ενέργειες.

Νομίζω ότι οι φορείς της Τ.Α της περιοχής, τα πολιτιστικά σωματεία κλπ. και κυρίως οι δευτεροβάθμιες ενώσεις τους να συμφωνήσουν σε από κοινού ανάδειξη του θέματος με καθιέρωση κάποιας συγκεκριμένης ημερομηνίας απόδοσης τιμής στη μνήμη αυτών που θανατώθηκαν στις τρεις Βουλγαρικές κατοχές, γεγονός που ήδη έχει συζητηθεί σε πρόσφατο συνέδριο αλλά επιβάλλεται να γίνει οργανωμένη προσπάθεια.. .Θα μπορούσε π.χ. να υποβληθεί πρόταση στην Ελληνική Βουλή από τους Δημάρχους της περιοχής, την Ομοσπονδία πολιτιστικών σωματείων Ν.Σερρών η πολιτιστικά σωματεία των χωριών που είχαν τα περισσότερα θύματα που θα την υποστηρίξουν όλοι οι Βουλευτές από αυτή την περιοχή από κοινού για καθιέρωση συγκεκριμένης ημερομηνίας και εν συνεχεία να υποβληθεί επίσημο αίτημα στη Βουλγαρία να επιτρέψει στις περιοχές θανάτωσης των χιλιάδων Ελλήνων της Ανατολικής Μακεδονίας να γίνονται κάποιες τελετές. Ομάδα ειδικών επιστημόνων, συγγραφέων και νομικών(περιττό να αναφέρω ότι προσωπικά θα προσέφερα αν μου ζητηθεί) να αναλάβουν την τεκμηρίωση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για το θέμα αυτό ενώ στην πρώτη εκδήλωση απόδοσης τιμής στα θύματα των Βουλγαρικών κατοχών θα έπρεπε να προσκληθεί το Βουλγαρικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, η Βουλγαρική Πρεσβεία στην Αθήνα αλλά και Δήμαρχοι πόλεων της Βουλγαρίας όπου εργάστηκαν κατασκευάζοντας δημόσια έργα και πέθαναν από κακουχίες δεκάδες χιλιάδες ΄Έλληνες από την Ανατολική Μακεδονία.

Με την Βουλγαρία έχουμε φιλικότατες σχέσεις πλέον, δεν υπάρχουν εκατέρωθεν γεωγραφικές διεκδικήσεις και είμαστε μέλη της Ε.Ε ενώ μας ενώνει η κοινή Ευρωπαϊκή προοπτική. Η επιστροφή των κειμηλίων που κλάπηκαν από Ελληνικά Μοναστήρια την περίοδο της Βουλγαρικής κατοχής αλλά και η συμμετοχή Βουλγαρικών αρχών σε τελετές απόδοσης τιμής στα θύματα των Βουλγαρικών κατοχών θα αποφορτίσει πλήρως το κλίμα, θα αποενοχοποιήσει την σύγχρονη δημοκρατική Βουλγαρία και θα συμβάλλει στην ενδυνάμωση των φιλικών σχέσεων, γιατί οι εκδηλώσεις μνήμης δεν είναι σοβινιστικές, ούτε αναζωπυρώνουν πάθη, αλλά μεταξύ άλλων αποφορτίζουν τους επίγονους από την ενοχή της λήθης και το άγος της εκδίκησης. Κάτι ανάλογο έγινε με την Γερμανία με άριστα αποτελέσματα κι΄ έτσι π.χ .κάθε χρόνο στις 17 Οκτωβρίου ο Πρόξενος της Γερμανίας από Θεσσαλονίκη συμμετέχει στην τελετή και καταθέτει στεφάνι, τιμώντας την μνήμη των κατοίκων των Κερδυλλίων που εκτέλεσαν οι Γερμανοί στις 17 Οκτωβρίου του 1941.Η αναγνώριση του γεγονότος και η απόδοση τιμής από το Κράτος-θύτη θα αποφορτίσει το κλίμα, θα αποενοχοποιήσει την σημερινή δημοκρατική Βουλγαρία και θα συμβάλλει στην περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων ανάμεσα σε Ελλάδα και Βουλγαρία.

* Εισήγηση του Δημήτρη Γαρούφα, δικηγόρου-συγγραφέα, πρώην προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ,στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Β.Κάρτσιου «Η γενοκτονία του Ελληνισμού της ανατολικής Μακεδονίας κατά τη 2η Βουλγαρική κατοχή 1916-1918» που έγινε στις 17-12-10 σε αίθουσα του νέου Δημαρχείου Θεσσαλονίκης.