Εμίρ Κουστουρίτσα: "Η Ευρώπη αδικεί την Ελλάδα"

Ο Εμίρ Κουστουρίτσα δε χρειάζεται συστάσεις. Με αφορμή την παράσταση που θα δώσει με τη μπάντα του («The No Smoking Orchestra») στις 4 Απριλίου στο Μέγαρο Μουσικής της Θεσσαλονίκης, μίλησε στον Γιάννη Κεσσόπουλο και στην εφημερίδα "Karfitsa" ως  καλλιτέχνης αλλά και ως άκρως πολιτικό ον. Υποστηρίζει ότι η Ευρώπη αδικεί με τη στάση της την Ελλάδα, ενώ έχει ενδιαφέρον και το πως βλέπει το αύριο των Βαλκανίων.

Eμίρ, είσαι ο εθνικός πρεσβευτής της Σερβίας στη UNICEF. Mπορούν οι διεθνείς οργανισμοί να επιβάλλουν τις κοινά αποδεκτές αξίες στα κράτη και στις κυβερνήσεις;
"Oι διεθνείς θεσμοί, θα έπρεπε να μπορούν να επιβάλουν τις κοινά αποδεκτές αξίες. Φοβάμαι όμως πως συνήθως επιβάλουν κάποιες λύσεις που βολεύουν μόνο κάποιους, συνήθως τους ίδιους. Από την άλλη δεν μπορείς για αυτό το λόγο να απέχεις, πρέπει να ακούγεται η φωνή σου. Αν αφήσεις να δημιουργηθεί κενό, αυτό θα καλυφθεί τάχιστα, μάλλον πάλι από τους συνήθεις ύποπτους".


Στην Τυνησία, στην Αίγυπτο, στην Λιβύη αποδεικνύεται ότι οι λαοί έχουν πάντα την δύναμη. Συμφωνείς με αυτήν την άποψη;
"Φυσικά και οι λαοί έχουν πάντα την δύναμη. Μακάρι να την έδειχναν συχνότερα. Αυτό που δεν είμαι καθόλου σίγουρος, είναι το άλλο. Εάν δηλαδή οι όποιες λαϊκές εξεγέρσεις οδηγούν σε ένα καλύτερο αύριο. Στην Αίγυπτο για παράδειγμα είδατε να έρχεται μια σωστή δημοκρατία την επόμενη μέρα; Ποιο είναι το αύριο σε αυτή την χώρα; Οι ξένες παρεμβάσεις, τα διάφορα συμφέροντα, παίζουν τον δικό τους ρόλο. Καθοδηγούν την κοινή γνώμη, ωθούν σε λύσεις που τους βολεύει. Δεν μπορούμε σε εποχές σαν την σημερινή να είμαστε ανυποψίαστοι ή πολιτικά αφελείς. Πάντως, όταν οι κοινωνίες αφυπνίζονται, τουλάχιστον η ιστορία κινείται".


Πως αντιλαμβάνεσαι τον ρόλο σου ως καλλιτέχνης σκηνοθέτης αλλά και μουσικός, μέσα σε αυτήν την κατάσταση της γενικής αναστάτωσης που επικρατεί στην νοτιοανατολική πλευρά της Μεσογείου;
"Η νοτιανατολική Μεσόγειος, η Βόρεια Αφρική τα βαλκάνια, είναι ένα μέρος μόνον. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά κομματάκια από το παζλ που λέγεται παγκοσμιοποιημένη αγορά, πολιτισμός, κοινωνία. Επιμέρους στοιχεία, όπως η οικονομική κρίση και η ύφεση, που από κοινού συνθέτουν την νέα κατάσταση πραγμάτων που θέλουν να επιβάλουν στους ανθρώπους διεθνώς. Οι καλλιτέχνες θα έπρεπε να μιλούν σήμερα για αυτά. Δυστυχώς όμως επικρατεί μια σιωπή. Η σιωπή της αδυναμίας και της ανοχής που τείνει να αναδειχθεί σε συνενοχή".


Για σένα η μουσική είναι στοιχείο που ενώνει τους λαούς των Βαλκανίων;
"Πάντα τους ένωνε. Η Βαλκανική μουσική ήταν και είναι νομαδική, ταξιδιάρικη και μέσα από το πέρασμα της σε διαφορετικούς τόπους και σε διαφορετικές φυλές, πήρε κάτι από όλους. Έγινε πολυσυλλεκτική και αντιπροσωπευτική. Γιατί πάντα αφηγούνταν τους καημούς και τις χαρές αυτών των ανθρώπων. Αυτός λοιπόν ο μελωδικός, εκρηκτικός βαλκανικός ήχος αγαπήθηκε απ’ όλους μας, για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Όλοι αναγνωρίζουμε σε αυτόν ένα δικό μας πράγμα μια μνήμη, μια ιστορία, ένα βίωμα. Γι’ αυτό είναι αυθεντική και λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος".


Είχες πάντα ενεργό ανάμιξη στα πολιτικά, στα ποιο δύσκολα ταραγμένα χρόνια από την δεκαετία του ’90. Πιστεύεις ότι η Ευρώπη αδίκησε τη Σερβία;
"Η Ευρώπη με την συμπεριφορά της στην Σερβία αδίκησε πρωτίστως τον εαυτό της και την ιστορία της. Όπως τον αδικεί πάλι με την τωρινή συμπεριφορά της απέναντι στην Ελλάδα".


Φοβάσαι ακόμα για την ειρήνη στα βαλκάνια; Κόσσοβο; Θράκη;
"Η ειρήνη, για να μην είναι ένα διάλειμμα ανάμεσα σε πολέμους, πρέπει να στηρίζεται σε αληθινά ιστορικά πλαίσια. Την ειρήνη την φέρνουν οι ίδιοι οι λαοί δεν επιβάλλεται διοικητικά έξωθεν. Δεν βλέπω, όχι μόνον στα Βαλκάνια, αλλά πουθενά στον κόσμο, κανένα μέρος που δεν υπάρχουν διενέξεις και αλληλοδιεκδικήσεις. Επίσης δεν βλέπω ότι κάποιοι έχουν μάθει από τα λάθη τους, ώστε να είναι ποιο προσεχτικοί στις παρεμβάσεις τους. Όσο υπάρχει έγκλημα χωρίς τιμωρία, αυτό το καταστροφικό κομφούζιο θα επικρατεί. Και βεβαίως το ίδιο ισχύει και για την κοινωνική ειρήνη, αυτούς τους πονηρούς καιρούς της οικονομικής κρίσης και της ανθρώπινης εξαθλίωσης".


Εδώ στην Ελλάδα έχουμε πάντα το πρόβλημα με τα Σκόπια που θέλουν να πάρουν το όνομα Μακεδονία. Πιστεύεις ότι είναι μια αξίωση των εθνικιστών ή κάπου πρέπει όλοι να υποχωρούμε για να βρίσκουμε λύσεις και να ζούμε ειρηνικά;
"Μακάρι να πίστευα ότι οι άνθρωποι μπορούν να βρουν λύσεις και να ζουν ειρηνικά, ξεπερνώντας τις διαφορές τους. Τότε πραγματικά δεν θα είχε κανένα λόγο κανένας εθνικισμός, από όπου και αν προερχόταν, που ούτως η άλλως προσωπικά είμαι εναντίον. Άλλο πράγμα ο εθνικισμός, και άλλο το δικαίωμα διατήρησης της ιδιαιτερότητας".