Παραμονή της εθνεγερσίας ας ξεχάσουμε λίγο την οικονομική κρίση, την κακή λειτουργία των θεσμών και τη μιζέρια της καθημερινότητας μας και όπως έλεγε ο Κ.Παλαμάς «ας μεθύσουμε με το αθάνατο κρασί του 21» για να χαράξουμε την πορεία για το μέλλον.
Η εθνεγερσία του 21 δεν ήταν απλά ένα κίνημα ανεξαρτησίας, ούτε έγινε ξαφνικά αλλά ήρθε σαν αποτέλεσμα μακράς διεργασίας και αναβάπτισης του υπόδουλου λαού στις εθνικές ρίζες. Σίγουρα οι λόγιοι του υπόδουλου ΄Εθνους επηρεάστηκαν και από τα μηνύματα της Γαλλικής επανάστασης αλλά στην σκλαβωμένη Ελλάδα χρειάστηκε κυρίως να προηγηθεί ο Πατροκοσμάς που περπάτησε τα ματωμένα χώματα βήμα-βήμα μιλώντας για την ανάγκη παιδείας και ζητώντας να γκρεμίζουν εκκλησιές και να κτίζουν σχολειά γιατί κατανοούσε αυτό που επιγραμματικά έλεγε αργότερα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος σε γράμμα του στον Α.Κοραή: «αφ΄ης στιγμής σύ ήρχισας να περιγράφεις εις την γλώσσαν μας τα καλά, όσα η παιδεία προξενεί εις τον κόσμον, ήρχισαν και οι ομογενείς να υψώνωσι τον νουν των εις μαθήματα υψηλότερα».
Το υπόδουλο γένος μέσω της παιδείας άρχισε να έχει συναίσθηση της ιστορίας και της κληρονομιάς γι΄ αυτό στις 23 Μαρτίου του 1821 ο φλογερός Παπαφλέσσας γράφει σ΄ ένα γράμμα του στους πατριώτες του: «Μην καταδεχθείτε να σας κατηγορήσει ο κόσμος και η ιστορία…»
Σε ένα άλλο γράμμα του ο Ανδρούτσος προς τους Γαλαξιδιώτες στις 22 Μαρτίου 1821 γράφει μεταξύ άλλων, καλώντας τους να επαναστατήσουν: «Ο θεός μας έδωκε χέρια, νού και γνώση. Ας ρωτήσουμε την καρδιά μας κι΄ ότι μας απαντυχαίνει ας το βάλωμεν σε πράξη γλήγορα… Στά άρματα αδέλφια η να ξεσκλαβωθούμε η όλοι να πεθάνουμε».
Στην θρυλική Μάνη ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης μόλις έμαθε το θάνατο του γιού του σε μάχη έστειλε στις 25 Μαρτίου 1825 από την Τριπολιτσά ένα γράμμα στο οποίο ανάμεσα στα άλλα γράφει: «ευχαρίστως έπιον και το πικρόν τούτο ποτήριον. Εθυσιάσθη ενδόξως μαχόμενος υπέρ πατρίδος και έτερος φίλτατος μου υιός Ιωάννης Μαυρομιχάλης όστις ετραυματίσθη εις την εν Νεοκάστρω μάχην εις τας 14 του παρόντος ανδρείως πολεμών τον βάρβαρον εχθρόν και μετά 8 ημέρας παρέδωκε το πνεύμα του εις τον θεόν…Γαίαν έχοις ελαφράν τέκνον γλυκύτατον των αθανάτων προπατόρων σου άξιον και των μαχιμωτάτων αδελφού σου και θείου σου Ηλιού και Κυριακούλη εφάμιλλον…»Το διαβάζει κάποιος σήμερα και αισθάνεται ρίγος γιατί με την συμπεριφορά τους αυτοί οι αγωνιστές ξαναζωντάνευαν ασυναίσθητα το πνεύμα και εικόνες της αρχαίας Σπάρτης.
Κάποιοι σήμερα προσπαθούν για κάποιες σκοπιμότητες να αναθεωρήσουν την ιστορία και να δώσουν μια άλλη εικόνα για τα γεγονότα της εποχής μιλώντας για Οθωμανική αυτοκρατορία που τάχα έδειχνε ανοχή κι΄ επέτρεπε στους υπόδουλους να προοδεύουν. Σ΄ αυτούς δίνει απάντηση με ένα γράμμα του που έστειλε στους Γαλαξιδιώτες στις 22 Μαρτίου 1821 Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Γράφει σ΄ αυτό το γράμμα με το οποίο τους καλούσε να επαναστατήσουν: «Αγαπημένοι μου Γαλαξιδιώτες. ΄Ητανε φαίνεται γραφτό ν΄ αδράξουμε τα΄ άρματα και να χυθούμε καταπάνω στους τυράννους μας που τόσα χρόνια ανελεήμονα μας τυραγνεύουν. Τι τη θέλουμε βρε αδέλφια αυτή την πολυπικραμένη ζωή να ζούμε κάτω από τη σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων ν΄ ακονιέται στα κεφάλια μας; Δεν τηράτε που τίποτα δεν μας απόμεινε; Οι εκκλησιές μας γινήκανε αχούρια των Τούρκων. Κανένας δεν μπορεί να πει πως τάχα έχει κάτι δικό του γιατί το ταχιά βρίσκεται φτωχός, σα διακονιάρης στη στράτα. Οι φαμελιές μας και τα παιδιά μας είναι στα χέρια και την διάκριση των Τούρκων. Τίποτα αδέρφια δεν μας έμεινε…»
Αυτή είναι η αλήθεια και μ΄ αυτό το πνεύμα έγινε η επανάσταση του 1821 και πέτυχε. Δεν μέτρησαν τους συσχετισμούς ούτε τη διεθνή κατάσταση, ούτε ζήτησαν το εφικτό. Ρώτησαν την καρδιά τους και αγωνίστηκαν για το όλον, για το ιδανικό, κι΄ έτσι σε μερικά χρόνια πέτυχαν το εφικτό…
Δεν έχει νόημα να πούμε περισσότερα. Η πατρίδα μας διανύει σήμερα περίοδο βαθιάς οικονομικής και πολιτικής κρίσης κι΄ έχει αρκετά μέτωπα ανοικτά στα εθνικά θέματα... Όλα μπορούν να διορθωθούν, μπορούμε να ξεφύγουμε από την κρίση και να διώξουμε τα σύννεφα από τον ορίζοντα της χώρας, αρκεί να ξεφύγουμε από τη μιζέρια της νεοελληνικής σκέψης, αρκεί να ξεδιψάσουμε από τις πηγές μας και να μπολιάσουμε την ψυχή μας με το πνεύμα του 21.
Ας θυμηθούμε τον Μακρυγιάννη και τα οράματα των αγωνιστών του 21 και με ανάταση ψυχής ας κοιταχθούμε στον καθρέφτη των ονείρων μας. Ας αγωνιστούμε όλοι μαζί για να διώξουμε τα σύννεφα από τον ορίζοντα της χώρας γιατί, όπως έλεγε κι΄ ο Μακρυγιάννης, «ετούτη την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί…»
*Δικηγόρος-Συγγραφέας, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης.
