Υπάρχουν στη Μυρτίσκη κάποια έθιμα που τα είχαμε από παλιά αλλά σήμερα έχουν σταματήσει και κινδυνεύουν να ξεχαστούν για πάντα.
Το πιο σημαντικό ήταν τα τραγούδια και οι χοροί μας που σταμάτησαν γύρω στο 1975. Πριν από εκείνη τη χρονιά, οι Πομάκισσες κάθε χρόνο πήγαιναν στην τοποθεσία Μουλό Φαρμάν που βρίσκεται έξω από το χωριό. Εκεί φτιάχνανε δύο ομάδες που ηκαθεμιά είχε από τέσσερις γυναίκες. Ο χορός ξεκινούσε, η μία ομάδα τραγουδούσε πρώτη και ξεκινούσε με τα εξής λόγια «πλιούστιτε μόμτσε τα πλιούστιτε, μπαρούτα τιε μπέζμπι» που σημαίνει «ρίξτε (με το πιστόλι) αγόρια, με το μπαρούτι» και η άλλη ομάδα γυναικών απαντούσε και συνεχιζόταν η γιορτή.
Ένα άλλο έθιμο που είχαμε ήταν το καρναβάλι. Κάθε χρόνο, όταν τέλειωναν οιγεωργικές εργασίες (σιτάρια, καλαμπόκιακτλ), Νοέμβριο με Δεκέμβριο, κάποιανύχτα, γύρω στις 11, τα αγόρια ντύνονταν μασκαράδες. Έφτιαχναν διάφορες ομάδες: άλλοι ήταν οι άσπροι (από τα άσπρα ρούχα που φορούσαν), άλλοι οι μαύροι, άλλοι ντύνονταν αστυνομικοί, γυναίκες, στρατιώτες κτλ. και φορούσαν στο κεφάλι καπέλο από χαρτόνι για να μην φαίνονται τα μαλλιά και τους καταλαβαίνεις. Ενώ τρία παιδιά μαζί φτιάχνανε την καμήλα. Φορούσαν ένα σκέπασμα κάτω από το οποίο έβαζαν μία σκάλα, ένας ήταν στην αρχή της σκάλας, άλλος στο τέλος και ένας τρίτος στη μέση και πάνω στη σκάλα για να κάνει την καμπούρα. Η καμήλα ήταν φορτωμένη κουδούνια και χόρευε μπρος πίσω. Ένα στόμα ήταν φτιαγμένο από ξύλο και ο μπροστινός είχε μοχλό με τον οποίο ανοιγόκλεινε το στόμα. Η καμήλα πήγαινε δίπλα στους ανθρώπους και εκείνοι έβαζαν στο στόμα της καλαμπόκια και άλλα πράγματα.
Στην ομάδα των άσπρων υπήρχε το κορίτσι που προσπαθούσε να το κλέψει οαράπης ενώ τα άλλα παιδιά για να την προστατέψουν τον χτυπούσαν. Ο αράπης είχε βάψει το πρόσωπό του μαύρο με κάρβουνο, φορούσε κουδούνια, ενώ είχε σακί στη ράχη του με άχυρο μέσα.
Τα παιδιά που συμμετείχαν στο καρναβάλι πήγαιναν πόρτα – πόρτα και μάζευαν φασόλια, αυγά, βούτυρο. Η γιορτή μας τελείωνε στις 4 το ξημέρωμα. Τα φαγώσιμα που μάζεψαν τα παιδιά μαζί με αυτά που είχε μαζέψει η«καμήλα», τα έβγαζαν σε πλειστηριασμό την Παρασκευή. Με τα λεφτά που μάζευαν αγόραζαν κατσίκι και το έτρωγαν. Τελευταία φορά που το γιορτάσαμε το καρναβάλι ήταν το 1997.
Και φυσικά υπήρχε το παραδοσιακό πομακικό πανηγύρι του Αλανάτ στο οποίο όλοι οι παλαιστές ήταν από τα πομακικά χωριά μας. Ο κόσμος ενθουσιαζόταν με το να βλέπει τους αγώνες και περίμενε να δει ποιος Πομάκος θα έβγαινε νικητής και από ποιο χωριό. Αυτό το πανηγύρι μας που είναι καθαρά πομακικό και όχι τουρκικό, μας το άρπαξαν από εμάς τους Πομάκους και το έκαναν τουρκοπανήγυρη. Σήμερα φέρνουν παλαιστές από την Τουρκία και τη Βουλγαρία και το έχουν βαφτίσει Αλάν Τεπέ.
(τεύχος 49, Ιανουάριος 2011)
