Περί κουρέματος του χρέους στις αρχές του 2010

Περί «συναινετικής αναδιάρθρωσης» του χρέους (εντός της Ευρωζώνης ή με δική μας πρωτοβουλία)

\Του Δημήτρη Μάρδα
Αν. καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ

http://www.mardas.gr/

Στις ημέρες μας, τον Οκτώβριο του 2011, συζητάμε το κούρεμα μέρους του χρέους των 365,6 δις ευρώ. Στις 2 Φεβρουαρίου του 2011 θέταμε το ακόλουθο ερώτημα αναφορικά με το σενάριο της πτώχευσης της χώρας μας τον Ιανουάριο του 2010!. Καθώς το ερώτημα που τέθηκε μήνες πριν φαίνεται ιδιαίτερα επίκαιρο επαναδημοσιοποιείται. (Έπεται το σχετικό κείμενο).

Πριν από λίγους μήνες η αναφορά στις λέξεις πτώχευση ή χρεοκοπία ή αναδιάρθρωση του χρέους θεωρούταν μια απαγορευμένη σκέψη!. Οι λίβελοι των κυβερνώντων κατά όσων πρότειναν λύσεις με ανάλογο περιεχόμενο, θύμιζαν αφορισμούς της Ιεράς Εξέτασης.

Σήμερα με το αίσιον τέλος του προϋπολογισμού του 2010, οι ψίθυροι για την πολιτική εκείνη που θα οδηγούσε έγκαιρα στην πτώχευση, με οποιαδήποτε μορφή της, υποχωρούν ενόψει των νέων λύσεων που προτείνονται.

Τέτοιες είναι, η «συναινετική επαναδιαπραγμάτευση» του χρέους με τη βοήθεια των προτεινόμενων μηχανισμών στήριξης του ταμείου EFSF, μέσω της επαναγοράς των ελληνικών ομολόγων στο 70% περίπου της ονομαστική τους τιμής. Επίσης η επιμήκυνση αποπληρωμής του δανείου των 110 δις ευρώ σε 30 χρόνια είναι ante portas.

Το ελληνικό μαρτύριο λοιπόν τραβά σε βάθος χρόνου, ενώ νέοι σκληροί μηχανισμοί λιτότητας και εποπτείας των υποχρεωμένων κρατών μεθοδεύονται μαζί με το εν λόγω πακέτο σωτηρίας!. Επανέρχεται λοιπόν δριμύτερη η δεύτερη (ξεχασμένη) ενότητα της απόφασης της Συνόδου Κορυφής της 25ης Μαρτίου 2010, έμπνευσης Μέρκελ. Τα υπερχρεωμένα κράτη (πιο χρεωμένα σήμερα από ότι πέρυσι), ως ιδιαίτερα ευάλωτα, δεν έχουν πια άλλη επιλογή παρά να την αποδεχθούν. Διαφορετικά τα όσα ακούγονται για ευνοϊκές ρυθμίσεις εκ μέρους του EFSF, με σκοπό την επαναδιαπραγμέυση του χρέους τους δεν πρόκειται να τεθούν σε εφαρμογή. Από την άλλη, το όλο χρονοβόρο εγχείρημα θέτει πολλές προϋποθέσεις και εισάγει κινδύνους αποτυχίας (π.χ. μη απαναγορά ελληνικών ομολόγων στο 70% της τιμής τους, λόγω απροθυμίας των αγορών ή λόγω της απώλειας του πλεονεκτήματος του αιφνιδιασμού των αγορών κ.ά.)

Οι εδώ και ένα έτος μακρόσυρτες συζητήσεις περί στήριξης ή μη της υπερχρεωμένης Ελλάδας, οδηγώντας στην ξέφρενη κούρσα των spreads των ελληνικών δεκαετών ομολόγων, χρέωσαν την επόμενη γενιά με κάτι δις ευρώ τόκους, μέσα σε λίγους μόνο μήνες. Η όλη κατάσταση λοιπόν ‘έθρεψε’ για τα καλά τις αγορές!!!. Από την άλλη βέβαια χάθηκαν ‘φθηνές’ λύσεις δανεισμού της χώρας.

Οι ατέρμονες συζητήσεις λοιπόν με σκοπό την ‘σωτηρία’ της Ελλάδας από τις 25 Μαρτίου του 2010, εξυπηρέτησαν εσκεμμένα ή μη τα συμφέροντα των αγορών. Γιατί τα όσα συζητούνται σήμερα δεν αποφασίσθηκαν πιο νωρίς; Ποιο είναι σε τελική ανάλυση το κόστος για την Ελλάδα και την ΕΕ – και το κέρδος αντίστοιχα των αγορών – του δήθεν χρόνου ωρίμανσης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης ή της ίδιας της ηγεσίας της;

Υπενθυμίζεται ότι οι λύσεις που προτείνονται μέσω του EFSF σήμερα για την επαναγορά του χρέους μας κ.λπ ήταν γνωστές από το 1989, ως παραλλαγή του Σχεδίου Μπρέιντλι, που εισήγαγε την ονομαζόμενη «συναινετική αναδιάρθρωση».

Δεδομένης της τόσο ρευστής κατάστασης, τίθεται ακολούθως υπό μορφή άσκησης ή συζήτησης ορθότερα, το ερώτημα αναφορικά με το σενάριο της πτώχευσης της χώρας μας όχι σήμερα, αλλά τον Ιανουάριο του 2010!. Μήπως μια τέτοια επιλογή θα μας στοίχιζε λιγότερο;

Η τελευταία θα μπορούσε να μεθοδευτεί ως εξής: Αναλυτικότερα, η τότε νέα κυβέρνηση με τη λήξη του 2009 και ενόψει της επερχόμενης πτώχευσης, μπορούσε να επιδιώξει τη λήψη ενός δανείου του υψηλότερου δυνατού, με τα επιτόκια φυσικά εκείνης της περιόδου. Η κίνηση αυτή θα μπορούσε να συνδυαστεί με την επιλογή ενός νέου στρατηγικού εταίρου εκτός της ΕΕ, εφόσον οι εταίροι μας στην ευρωζώνη ολιγωρούσαν. Οπότε τη θέση του EFSF θα έπαιρνε ο εν λόγω στρατηγικός εταίρος. Υπενθυμίζεται ότι η Κίνα δάνεισε τη Σερβία με επιτόκιο 3,5%.

Με την έλευση του 2010, η (προς πτώχευση) χώρα, θα μεθόδευε ένα δικό της σχέδιο «συναινετικής αναδιάρθρωσης» του χρέους. Με το ανωτέρω δάνειο, θα μεριμνούσε αρχικά για την ύπαρξη κάποιων ποσών ικανών να καλύψουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα της τρέχουσας χρονιάς. Κατόπιν, με το πλεόνασμα που θα εξασφάλιζε από το δάνειο αυτό, θα εξυπηρετούσε άμεσα και χωρίς χρονοτριβές, μέρος των πιο πιεστικών πιστωτών μας με την επαναγορά στο 65-70% του χρέους, όπως ακριβώς προτείνεται στις ημέρες μας. Την επόμενη βέβαια χρονιά το αργότερο, η κυβέρνηση έπρεπε να μεριμνούσε για ένα ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Η κα Μέρκελ εφέτος το Μάρτιο του 2011 θα επιβάλλει στην ουσία αυτό που θα κάναμε εμείς μόνοι μας!

Τα ανωτέρω (εκτός Μνημονίου φυσικά) δεν προϋποθέτουν έξοδο από το ευρώ. Απλά προβλέπουν ‘κούρεμα’ του παλαιού χρέους, με δική μας πρωτοβουλία, οδηγώντας στη μετάθεση αποπληρωμής στο απώτερο μέλλον των παλαιότερων υποχρεώσεων ή εξαναγκάζοντας τις αγορές να ακολουθήσουν μια πολιτική ήπιας αναδιάρθρωσης του χρέους, όμοιας αυτής που προτείνεται σήμερα.

Η πρόταση αυτή, αν και ενέχει ένα υψηλό ρίσκο θα οδηγούσε, εκτός των άλλων, στο ακόλουθο αποτέλεσμα:

Δε θα σερνόταν η Ελλάδα για περισσότερο από μια χρονιά στις πανάκριβες αγορές. Επιπλέον, η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης στις συγκεκριμένες επιλογές, θα ασκούσε ισχυρότατες πιέσεις για άμεση σύσταση μηχανισμών στήριξης των προς πτώχευση κρατών στην ΕΕ, περιορίζοντας στο έπακρο τα παιγνίδια των αγορών. Επίσης, όλοι οι εταίροι μας θα επιδίωκαν με τα όσα θα πρότειναν – δηλαδή τα όσα σήμερα προτείνουν μετά από μια ολόκληρη χρονιά– την επιστροφή της Ελλάδας στην ‘ομαλότητα’.

Κύριες προϋποθέσεις επιτυχίας μιας τέτοιας στρατηγικής:

1- Βαθιά γνώση των σχετικών πολιτικών και των όσων συνεπάγονται, εκ μέρους των υπουργών των εμπλεκομένων με τους εν λόγω χειρισμούς. Το γεγονός ότι κάποιος είναι οικονομολόγος ή πετυχημένος επιχειρηματίας ή απόφοιτος ονομαστού πανεπιστήμιου ή τέλος στέλεχος ενός διεθνούς οργανισμού δεν αποτελεί εχέγγυο επιτυχίας. Το ζήσαμε κατ’ επανάληψη!

2- Υψηλές ταχύτητες που θα ‘ξεσκούριαζαν’ το σκέλος της ανάπτυξης και το ΕΣΠΑ, δε θα καθυστερούσαν το συμμάζεμα εκείνο της οικονομίας σε χώρους όπου κυριαρχούν οι κομματικοί στρατοί (βλ. ΔΕΚΟ) ή στους Δήμους ή στο χώρο της Υγείας.

3- Ο αρχηγός της κυβέρνησης έπρεπε να έχει γερά νεύρα που θα τον βοηθούσαν να αντιμετωπίσει την κατακραυγή –αν όχι τις απειλές– όλων όσων θα ζημιώνονταν πρόσκαιρα. Το πολιτικό πόκερ από την άλλη θα ήταν ιδιαίτερα σκληρό, λόγω της συμμετοχής της χώρας στην ευρωζώνη, που εκ των πραγμάτων εισάγει μια μορφή συνεννόησης με τους υπολοίπους εταίρους.

4- Οι υπουργοί, υφυπουργοί και διοικητές οργανισμών θα ήταν αναγκαστικά οι άριστοι. Θα πολεμούσαμε πια με τους καλύτερους ‘στρατηγούς’ και όχι με τους ‘αυλικούς του κάθε παλατιού’ ή των ‘κολλητών’ των βαρόνων υπουργών της χώρας.

5- Η συνεννόηση της κυβέρνησης με τα πολιτικά κόμματα της χώρας στην εμπόλεμη αυτή κατάσταση, ως προαπαιτούμενο, θα τερμάτιζε την πολιτική υποκρισία και τον αριβισμό.

«Θα πτωχεύαμε τον Ιανουάριο του 2010 με τις τσέπες γεμάτες και με το μαύρο χρήμα στα σεντούκια μας. Αντίθετα τώρα, ως έρμαιο των αγορών και των επιλογών τρίτων, είμαστε περισσότερο αδύναμοι από ότι πέρυσι και πιο ευάλωτοι σε κάθε σκοπιμότητα, με τρύπιες τις τσέπες και τα σεντούκια αδειανά, βλέποντας να κλείνει η μία επιχείρηση μετά την άλλη λόγω των χωρίς τελειωμό φορολογικών βαρών», ισχυρίζονται πολλοί έμπειροι παίχτες της αγοράς.