του Γρηγόρη Ζαρωτιάδη
Μια ακόμη «ιστορική» Σύνοδος Κορυφής χωρίς αποτέλεσμα; Μια ακόμη απόφαση ετεροχρονισμένη και άστοχη; Μια ακόμη επανάληψη της φιλολογίας περί ηγετών που «δεν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων». Μια ακόμη επικράτηση του στυγνού νεοφιλελεύθερου ορθολογισμού, της..
ιδεολογίας που ενώ διατυμπανίζει την απόλυτη επιστημονική ορθότητά της, διεκδικεί την αδιαπραγμάτευτη, εν είδει θρησκείας, επιβολή της.
Τι συμβαίνει τελικά στην Ευρώπη;
Γιατί αυτή η αδυναμία αντίδρασης στην χρηματοπιστωτική κρίση που ταλανίζει το σύστημα διεθνώς; Η εξήγηση ξεκινά από τη διαπίστωση ότι τίθεται λάθος το ερώτημα: δεν πρόκειται για αδυναμία, ούτε για λανθασμένες επιλογές και δήθεν ανίκανους πολιτικούς ηγέτες. Μια τέτοια υπεραπλουστευτική, επιφανειακή ανάλυση αγνοεί αυτό που πλέον έχει γίνει αποδεκτό στο σύνολο σχεδόν της επιστημονικής κοινότητας: η κρίση που βιώνουμε είναι συστημική και στην εξέλιξή της, δεδομένης της απόλυτης διεθνοποίησης του κεφαλαίου, καταλήγει σε μια βαθιά ενδοταξική σύγκρουση. Η αδηφάγος χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία απέναντι στην παραπέουσα απόδοση του παραγωγικά επενδυμένου κεφαλαίου.
Ο νεοφιλελευθερισμός προσδιορίζεται ακριβώς σε αυτήν την αντίθεση και βλέπει την διέξοδο μέσα από την «ανακουφιστική» αυτοκαταστροφή των μέσων παραγωγής. Όχι βεβαίως με πολεμικές συγκρούσεις – οι πρόσφατες ιστορικές εμπειρίες και η ραγδαία ανάπτυξη των εξοπλισμών καθιστούν απαγορευτική μια τετοια εξέλιξη για την επιβίωση του συστήματος. Η επιδιωκόμενη εκκαθάριση θα προκύψει μέσα από την καταστροφή του μεσοαστικού παραγωγικού ιστού και την υποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων του αστικού κράτους. Στο κενό που προκύπτει θα βρει χώρο επανεπένδυσης το διεθνώς υπερσυσσωρευμένο, νομίμως και παρανόμως, κεφάλαιο.
Βεβαίως τα «θύματα» αυτού του ταξικού εξαγνισμού δεν αποδέχονται μοιραία την θυσία τους.
Η μικρομεσαία αστική τάξη, ακόμη και οι μεγάλες παραγωγικές συγκεντρώσεις του κεφαλαίου, δεν είναι διατεθειμένες να παραδοθούν αμαχητή στον κυνισμό της νεοφιλελεύθερης πρότασης. Εξ’ ου και οι φαινομενικά παράδοξες αντιδράσεις στη διεθνή πολιτική σκηνή. Οι ίδιοι οι σύμβουλοι της γερμανικής κυβέρνησης, μέλη της λεγόμενης «Επιτροπής των Σοφών», υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές αποφάσεις είναι αναχρονιστικές, καθώς ξεκινούν από λάθος διαπίστωση: «η κρίση στην €-ζώνη δεν είναι κρίση χρέους αλλά κρίση που προκαλείται από τις επιθέσεις των νευρικά κλονισμένων χρηματαγορών στα κράτη μέλη» (sic).
Ενώ ο Σαρκοζύ αντιμετωπίζει στο εσωτερικό του την κριτική για έλλειψη πυγμής απέναντι στις ορέξεις της γερμανικής χρηματοπιστωτικής μπουρζουαζίας, ο Κάμερον από την άλλη αμφισβητείται από τους νεοφιλελεύθερους κυβερνητικούς εταίρους του γιατί υποσκάπτει την θέση της Βρετανίας στην ενωμένη Ευρώπη και γιατί αντιδρά στον ορθολογισμό του οικοδομήματος του €.
Το αδιέξοδο του αστικού πολιτικού φάσματος δεν προκύπτει μόνο μέσα από τις εσωτερικές του αντιπαλότητες, αλλά κυρίως από το γεγονός ότι ο κυνισμός του νεοφιλελευθερισμού, αν και κατάφερε να παρατείνει την εξέλιξη της κρίσης, αποδεικνύεται εντέλει απελπιστικά αναποτελεσματικός. Οι προχθεσινές αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής είναι αποκαλυπτικές: Ελλείψει δυνατότητας παράθεσης ουσιαστικών προτάσεων, καθιστούν το στόχο μέσο: αποφασίζουν την θεσμική επιβολή ισορροπημένων κρατικών προϋπολογισμών, ελπίζοντας ότι έτσι, δια μαγείας, θα λυθεί το πρόβλημα που προκαλεί τα ελλείμματα. Όμως ο στενός κορσές μπορεί να κρύβει την παχυσαρκία, αλλά δεν προστατεύει από την καρδιακή συμφόρηση. Τουναντίον...
Ουσιαστικά αυτή η ανικανότητα ανταπόκρισης στις απαιτήσεις των καιρών ανάγκασε τις ηγεσίες της Ε.Ε. σε δύο σημαντικά πισωγυρίσματα: 1ον οι αποφάσεις αυτές παίρνονται με διακυβερνητική συμφωνία των προθύμων και των εξαναγκασμένων και όχι με νέα Συνθήκη που θα βασίζεται στην συμφωνία όλων των μελών, γεγονός που επισημοποιεί την διακρατική ρήξη, απόρροια όπως προανέφερα της εσωτερικής αντιπαράθεσης σε πολιτικό και ταξικό, ενδοκεφαλαιακό επίπεδο. 2ον διαφαίνεται μια αποδημοκρατικοποίηση, καθώς η έγκριση των προϋπολογισμών των κρατών μελών επαφίεται στις διαδικασίες της Κομισιόν και όχι στη δικαιοδοσία του Ευρωκοινοβουλίου. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται αυτή η πρωτόγνωρη για το ευρωπαϊκό κεκτημένο σύλληψη ως προς την λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), όπου οι αποφάσεις θα παίρνονται με πλειοψηφία 85% των κεφαλαίων! Αλήθεια, αυτό δεν απέχει πολύ από μια «δημοκρατία», όπου οι ψήφοι των πολιτών θα αντιστοιχούν στο ύψος της φορολογικής τους δήλωσης...
Αυτός ο συνδυασμός της ενδοσυντηρητικής αντιπαράθεσης και του αντίστοιχού της, της ενδοκαπιταλιστικής σύγκρουσης, με το αδιέξοδο της νεοφιλελεύθερης συνταγής, δημιουργεί μια πρώτης τάξεως ιστορική ευκαιρία για την ρεβάνς των αντισυστημικών, αριστερών, ριζοσπαστικών πολιτικών δυνάμεων. Για μια ακόμη φορά στην ιστορία τους δίνεται η δυνατότητα να στρατεύσουν τη δημιουργικότητα, την φαντασία και τον κοινωνικό ορθολογισμό τους, ώστε να δώσουν πραγματικές διεξόδους, συνδυάζοντας το ρεαλισμό των τρεχουσών απαιτήσεων με τον οραματισμό της τελικής ανατροπής. Για μια ακόμη φορά, σε αυτήν την προοπτική προσβλέπει ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης κοινωνίας. Ίσως αυτήν την φορά να μην αργήσουμε στο ραντεβού μας.
