Ψυχολογία του χρήματος, ευρωλαγνεία και δραχμοφοβία

Ένα από τα ζητούμενα της εποχής είναι η επάνοδος στη δραχμή ή όχι. 

Η λαοπρόβλητη κυβέρνηση Παπαδήμου διακηρύσσει ότι επιθυμεί να παραμείνει η χώρα στην ευρωζώνη, εξ ου και εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ διάφοροι εκφράζονται υπέρ της μίας ή της άλλης άποψης. Διατυπώνονται και πολλές θεωρίες περί ευρώ δύο ταχυτήτων, περί καταστροφικής επιστροφής στη δραχμή, περί παιχνιδιών των κερδοσκόπων που..

θέλουν να αγοράσουν φθηνά την Ελλάδα με την επιστροφή στη δραχμή και άλλα πολλά.

Εγώ, επειδή, επαναλαμβάνω, δεν διαθέτω την ευφυΐα του 79ου στοχαστή της υφηλίου για το έτος 2010, είμαι πολύ μπερδεμένος και δεν έχω καταλάβει τίποτε, αφού ουδείς αναλυτής ή καθηγητής ή τηλεοπτικός παραθυροκουτσομπόλης εν γένει μου έχει δώσει να καταλάβω περί τίνος πρόκειται και ποιο κακό θα με βρει αν επανέλθουμε στη δραχμή. Με όπλο, λοιπόν, την απλή λογική του καστανά τής γωνίας διατυπώνω τους προβληματισμούς μου και με πολλή χαρά θα δεχθώ οποιαδήποτε εξήγηση που θα διασκεδάσει τους προβληματισμούς μου και θα καταρρίψει τις αμφιβολίες μου. 

Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι: τί σημαίνει ευρώ δύο ταχυτήτων; 

Θα υπάρχουν δύο ειδών ευρώ, ήτοι ένα ισχυρό και ένα ασθενές; Ποια θα είναι η ισοτιμία του ενός και ποία του άλλου έναντι των λοιπών νομισμάτων; Το ισχυρό ευρώ π.χ. θα είναι ίσο με 1,5 $, ενώ το ασθενές θα είναι ίσο με 1 $; Πώς θα διαμορφώνεται η ισοτιμία στις διατραπεζικές αγορές; Αν περί αυτών πρόκειται, γιατί θα πρέπει να έχουμε π.χ. το ευρώ1 και το ευρώ 2 και να μην έχουμε ένα νόμισμα που θα ονομάζεται «ευρώ» από τη μία και ένα άλλο νόμισμα που θα ονομάζεται π.χ. «καγκουρό» από την άλλη; 

Το δεύτερο και σημαντικότερο ερώτημα είναι: ευρώ ή δραχμή; 

Και γιατί η μία ή η άλλη απάντηση στο ερώτημα; Μία θεωρία που άκουσα [βουλευτής Κυριάκος Βελόπουλος] είναι πως επιστρέφοντας στη δραχμή δεν θα έχουμε να φάμε, αφού ουδέν παράγουμε και ουδείς θα μας δανείζει για να εισαγάγουμε τρόφιμα, ενδύματα κ.λπ. Η απάντησή μου στη θεωρία αυτή είναι μία ερώτηση: θεμέλιο του επιχειρήματος αποτελεί η παραδοχή ότι δεν παράγουμε τίποτε. Αφού, όμως, δεν παράγουμε τίποτε, γιατί θα είναι πρόθυμες οι τράπεζες να μας δανείζουν όταν θα έχουμε ευρώ, ενώ δεν θα μας δανείζουν όταν θα έχουμε δραχμή; Δεν βρίσκω διαφορά μεταξύ των δύο καταστάσεων. 

Άλλη άποψη που διάβασα είναι ότι με την επιστροφή στη δραχμή όσοι έχουν ευρώ στην Ελλάδα θα τα χάσουν, αφού η ισοτιμία θα είναι εξευτελιστική, ενώ όσοι έχουν φυγαδεύσει τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό θα διατηρήσουν την αξία των καταθέσεών τους και θα μπορούν, εισάγοντάς τες στην Ελλάδα, να αγοράσουν ό,τι θέλουν αντί πινακίου φακής. 

Για να δούμε, όμως, αν στέκει κάτι τέτοιο δίνοντας μερικά απλά παραδείγματα. Υποθέτουμε ότι αύριο επιστρέφουμε στη δραχμή και η ισοτιμία ευρώ/δραχμής ορίζεται σε 1/1000. Αύριο, λοιπόν, που θα βρεθώ με € 100 στην τσέπη, θα γνωρίζω ότι πηγαίνοντας στην τράπεζα θα δώσω τα € 100 και θα πάρω 100.000 δραχμές. Ακριβώς όπως έγινε την 01.01.2001. Βρέθηκα τότε με 340, 75 δραχμές στην τσέπη και πηγαίνοντας στην τράπεζα πήρα 1€. Είχα εκδώσει την 30.06.2000 μία μεταχρονολογημένη επιταγή ποσού 340.750 δραχμών με ημερομηνία εκδόσεως την 28.02.2001 και κλήθηκα την 28.02.2001 να πληρώσω € 1000, ήτοι το ισάξιο των 340.750 δραχμών σε ευρώ. Δεν υπήρξε διαταραχή στην ισοτιμία. Όλες οι αξίες ετράπησαν σε ευρώ και η ζωή συνεχίστηκε. Απλώς, αντί να οφείλουμε ή να έχουμε λαμβάνειν δραχμές, οφείλαμε ή μας όφειλαν ευρώ. 

Μέχρι εδώ τα πράγματα είναι απλά. Μετατρέπουμε, πληρώνουμε και τελειώνουμε, όπως μετατρέψαμε, πληρώσαμε και τελειώσαμε. 

Ας δούμε, όμως, μία άλλη παράμετρο του ζητήματος. 

Την 01.01.2001 ένα ματσάκι σέλινο στη λαϊκή αγορά κόστιζε 50 δραχμές. Λίγους μήνες μετά την αλλαγή νομίσματος αρχίσαμε να αγοράζουμε το ίδιο ματσάκι αντί 50 Λ. Δηλαδή, το σέλινο ανατιμήθηκε κατά 120 δραχμές, αφού 50 Λ = ½ € = 170 δραχμές. Από την άλλη, την 01.01.2001 ο μισθός των 340.750 δραχμών έγινε μισθός των € 1000 και άρχισε έκτοτε να παρακολουθεί τις αυξήσεις των συλλογικών συμβάσεων εργασίας κατά κανόνα. Το ίδιο έγινε και με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες ως προς τη μετατροπή. Η αξία των σε δραχμές εκφράσθηκε σε ευρώ. 

Παρακολούθησαν, όμως, οι τιμές τους τις αυξήσεις των μισθών; Όχι βέβαια. 

Οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών τράβηξαν την ανηφόρα, ενώ οι μισθοί στην ουσία καθηλώθηκαν, με αποτέλεσμα τη φούσκα που παρατηρήσαμε την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Επανερχόμεθα τώρα στην περίπτωση, όπου αύριο επιστρέφουμε στη δραχμή. Θα πάμε στην καφετέρια και θα παραγγείλουμε καφέ που έχει σήμερα τιμή 2,8 €. Θα πρέπει να πληρώσουμε 2.800 δραχμές. Το ποσό αυτό θα φανεί υπερβολικό σε όσους την 01.01.2001 ήταν ηλικίας άνω των 20 ετών και είχαν συνηθίσει να σκέφτονται σε δραχμές. Για τον λόγο αυτό, ίσως δεν αγοράσουμε τον καφέ. Αν, όμως, τον αγοράσουμε, δεν θα αφήσουμε ανέμελα ως φιλοδώρημα τις 200 δραχμές που θα περισσεύουν από τα 3 χιλιόδραχμα που θα έχουμε δώσει για να πληρώσουμε τον καφέ και οι οποίες 200 δραχμές αντιστοιχούν στα 20 Λ που θα περίσσευαν από τα μεταλλικά νομίσματα των 3 € που θα δίναμε στον σερβιτόρο υπό καθεστώς ευρώ. Θα μας φανεί υπερβολικό να του δώσουμε ως φιλοδώρημα 200 δραχμές. Θα προτιμήσουμε να του δώσουμε 20 ή 50 δραχμές. 

 Επίσης, πηγαίνουμε στο περίπτερο να αγοράσουμε τσίχλα, η οποία κόστιζε 10 Λ και θα πρέπει να πληρώσουμε 100 δραχμές. Κι’ αυτό θα μας φανεί περίεργο, ενώ μέχρι σήμερα θεωρούσαμε πολύ φτηνή την τσίχλα των 10 Λ. Άλλο παράδειγμα: πηγαίναμε σε εστιατόριο και ο λογαριασμό ήταν 90 €. Αν ήμασταν λίγο γαλαντόμοι, δίναμε ένα χαρτονόμισμα των € 100 και λέγαμε στον σερβιτόρο να κρατήσει τα ρέστα. Τώρα, ο λογαριασμός θα είναι 90.000 δραχμές, πράγμα που θα μας φανεί υπερβολικό, και βεβαίως δεν θα αφήσουμε ως φιλοδώρημα 10.000 δραχμές. Θ’ αφήσουμε 1.000 δραχμές το πολύ [μη μου πείτε ότι δεν υπήρχαν περιπτώσεις, όπου ο λογαριασμός ήταν 17€ και αφήνατε ως φιλοδώρημα 3€, επειδή θεωρούσατε το ποσό μικρό. Αν κάνατε μία αναγωγή σε δραχμούλες, θα διαπιστώνατε ότι ποτέ δεν θα αφήνατε φιλοδώρημα των 500 δραχμών για ένα λογαριασμό 5.000 δραχμών]. 

 Με λίγα λόγια: το χρήμα και η αξία του, η οποία αντανακλά την αντίληψη του λαού για την αγοραστική δύναμη που έχει στα χέρια του, διέπονται από έναν ισχυρότατο ψυχολογικό παράγοντα. 

Το τί είναι ακριβό ή φθηνό δεν αποτελεί συνάρτηση μόνον των εισοδημάτων και των αναγκών μας, αλλά και της αξίας, την οποία προσδίδει η κοινή συνείδηση του λαού στο νομίμως κυκλοφορούν στη χώρα νόμισμα. Για να το καταλάβουμε αυτό αρκεί να ανατρέξουμε σε κάτι που όλοι πιστεύω έχουμε πει κατά καιρούς: πριν από το ευρώ κυκλοφορούσαμε με 5.000 δραχμές στην τσέπη και σκεφτόμασταν πως κουβαλάμε πολλά λεφτά μαζί μας. Σήμερα έχουμε 50 € στην τσέπη και νομίζουμε πως έχουμε λίγα χρήματα. Οι 5.000 δραχμές του 2000 ήταν πολλά λεφτά, ενώ οι 17.000 δραχμές [=50€] του 2011 είναι λίγα. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές έχουν πάρει την ανηφόρα, ενώ οι μισθοί/αμοιβές έχουν είτε καθηλωθεί είτε αυξηθεί, αλλά με ρυθμούς βραδύτερους από εκείνους της αύξησης των τιμών των αγαθών ή υπηρεσιών. 

 Κι’ ας έλθουμε στον φόβο που διακατέχει όσους εισήγαγαν ή κατέχουν ευρώ εν Ελλάδι ότι επιστροφή στη δραχμή σημαίνει εξανέμιση των κόπων τους, ενώ οι «έξυπνοι» που έβγαλαν τα ευρώ έξω θα μπορούν εισάγοντάς τα να αγοράσουν τα πάντα μπιρ παρά. Έστω, λοιπόν, δικαιούχος τραπεζικής κατάθεσης εν Ελλάδι € 1000. Με την επάνοδο στη δραχμή με ισοτιμία 1€ /1000 η τράπεζα γράφει στα βιβλία της ότι ο εν λόγω καταθέτης έχει στον λογαριασμό του 1.000.000 δραχμές. Ο καταθέτης του εξωτερικού, βεβαίως, εξακολουθεί να διαθέτει στον λογαριασμό του ευρώ, το οποίο αν εισαγάγει στην Ελλάδα και δραχμοποιήσει στην Ελλάδα, θα μεταφρασθεί σε 1.000.000 δραχμές ή ενδεχομένως σε κάποιο άλλο ποσό, αν η ισοτιμία €/δραχμής κυμαίνεται. 

Το τελευταίο είναι η μεγάλη διαφορά. Ο κάτοχος ευρώ εν Ελλάδι θα δει όλες τις αποταμιεύσεις του να μετατρέπονται σε συγκεκριμένη ποσότητα δραχμών σε μία χρονική στιγμή και να εξακολουθούν να αποτελούν την ίδια ποσότητα δραχμών εσαεί. Αντιθέτως, ο κάτοχος ευρώ εκτός Ελλάδος θα μπορεί να εισαγάγει τα ευρώ του όποτε θέλει και δη σε χρόνο, κατά τον οποίον η ισοτιμία ευρώ/δραχμής θα είναι 1/1500 και έτσι θα αποκτήσει περισσότερες δραχμές κατά τη δραχμοποίηση των ευρώ. 

 Θα μπορέσει, όμως, με τις περισσότερες δραχμές που θα έχει να αγοράσει φθηνά; Η απάντηση είναι όχι, διότι οι τιμές στην αγορά θα παρακολουθούν την ισοτιμία ευρώ/δραχμής, όπως γινόταν πάντοτε. Όταν η δραχμή υποτιμάται, αυξάνουν οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών. Όταν η δραχμή ανατιμάται, μειώνονται οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών. Πέρα τούτου, εφ’ όσον επανέλθουμε στη δραχμή και δη στο καθεστώς της 31.12.2000, θα μπορούμε άνευ άλλο τινός να μετατρέπουμε τις δραχμές μας σε ξένο νόμισμα, άρα και σε ευρώ, οπότε όσοι έχουν εισαγάγει ευρώ, θα μπορούν ευθύς ως οι καταθέσεις τους μετατραπούν σε δραχμές, να τις ξαναμετατρέψουν σε ευρώ και, έτσι, δεν θα χάσουν τίποτε. Εκτός αν η κυβέρνηση των - κατά την εύστοχη ρήση του νυν υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Αστέριου Ροντούλη – απατεώνων, κλεφτών και γομαριών καταργήσει την ευχέρεια αυτή κατά παρέκκλιση των σχετικών κοινοτικών κανόνων, οπότε έχουμε πράγματι θέμα με όσους έφεραν μέσα τα ευρώ. 

 Εν κατακλείδι, το θέμα δεν είναι αν θα πρέπει ή όχι να μείνουμε στην ευρωζώνη. Το θέμα είναι αν η παραμονή στην ευρωζώνη συμφέρει τη χώρα μας ή όχι. Αν συμφέρει μόνον την ευρωζώνη και δεν συμφέρει τη χώρα μας, ώρα να επανέλθουμε στη δραχμούλα και να σταματήσουν οι παπαγάλοι να μας τρομοκρατούν. Προ πάντων όταν τώρα πλέον γνωρίζουμε όλοι ότι οι παπαγάλοι ο,τιδήποτε άλλο υπηρετούν εκτός από τα συμφέροντα του λαού και της πατρίδας. Κι’ αν κάποιος πει πως είμαι υπερβολικός, ας δώσει μία απάντηση στους ανωτέρω προβληματισμούς μου και ας απαντήσει και στο ερώτημα: τί μας προσέφερε μέχρι σήμερα το ευρώ, το οποίο δεν θα μας είχε προσφέρει η δραχμή; Ή, τί έχασαν [= τί ζημιά έπαθαν] οι 10 χώρες-μέλη της ΕΕ που δεν εισήλθαν στην ευρωζώνη; 

Ο δια βίου διαπορών και μανθάνων 

Σωτήριος Καλαμίτσης

taxalia.blogspot.com