Γράφει ο Δημήτρης Κραουνάκης
Φωτογραφίες από το αρχείο του Λάκη Χαλκιά.
Οφείλω να ομολογήσω ότι ελάχιστα γνωρίζω για την παραδοσιακή μας μουσική και τους ανθρώπους που την υπηρέτησαν. Στα 33 χρόνια που δούλεψα σαν παραγωγός μουσικών αλλά και θεατρικών εκδηλώσεων ...
δεν έτυχε να ασχοληθώ με το δημοτικό μας τραγούδι.
Πριν μερικούς μήνες έγραψα ένα κείμενο για τον φίλο μου τον Λάκη Χαλκιά,τον σημαντικό αυτό καλλιτέχνη που στα πενήντα χρόνια της πορείας του στο χώρο του τραγουδιού συνεργάστηκε με σπουδαίους συνθέτες όπως ο Θεοδωράκης, ο Μαρκόπουλος, ο Λεοντής αλλά και ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης, ενώ παράλληλα - σαν συνεχιστής του έργου της μεγάλης Ηπειρώτικης οικογένειας των Χαλκιάδων – υπηρέτησε πιστά και την παραδοσιακή μας μουσική όπως έκαναν οι πρόγονοι του και βέβαια ο μεγάλος πατέρας του, ο κορυφαίος κλαρινίστας Τάσος Χαλκιάς.
Αν και εδώ και δυο χρόνια έχω εγκαταλείψει την παραγωγή μουσικών εκδηλώσεων, δέχτηκα την πρόταση του Λάκη Χαλκιά να οργανώσω στις 5 Ιουλίου στα Γιάννενα μια συναυλία-αφιέρωμα στον πατέρα του Τάσο Χαλκιά με αφορμή την συμπλήρωση είκοσι χρόνων από τον θάνατο του.
Επειδή πάντα είχα μια.. «μανία» να περνάνε τα πάντα από τα χέρια μου στην οργάνωση μιας εκδήλωσης, άνοιξα πολλά βιβλία, διάβασα πολλά κιτρινισμένα αποκόμματα εφημερίδων, έψαξα στο διαδίκτυο, μίλησα με τον Λάκη πολλές φορές για να μάθω τα πάντα για τον πατέρα του. Σήμερα νιώθω σαν να τον είχα γνωρίσει αυτόν τον άνθρωπο.. Αυτόν το χαμογελαστό άνθρωπο, όπως τον περιγράφουν όσοι τον έζησαν, τον λαϊκό καλλιτέχνη που ξεκίνησε από ένα χωριό της Ηπείρου-παιδάκι πεινασμένο και αγράμματο - και βρέθηκε να παίζει στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου και να τον υμνούν σπουδαίοι «σπουδαγμένοι» της μουσικής άνθρωποι σε Ευρώπη και Αμερική. Αυτόν τον άνθρωπο που εξήντα ολόκληρα χρόνια πάλεψε να κρατήσει την παράδοση μας ζωντανή και να την μεταφέρει ατόφια στους νεώτερους..
Μια ήταν η φράση που έλεγε μέχρι τα τελευταία του ο μπάρμπα Τάσος:
«Την παράδοση και τα μάτια σας!!!»
Την παράδοση που δυστυχώς στις μέρες μας κάποιοι παραποιούν, εκμεταλλεύονται και καταστρέφουν.. Εχουμε φτάσει σήμερα να πιστεύουμε όλοι μας, ότι το παραδοσιακό μας τραγούδι -το τραγούδι που μεγάλωσε γενιές Ελλήνων- είναι αυτό που «τραγουδούσε» κάποια κυρία που δυστυχώς τα ΜΜΕ την εκμεταλλεύτηκαν και στο τέλος την «διέλυσαν» ή αυτό που τραγουδά κάποιος κύριος με αστραφτερά κοστούμια -στυλ Φλωρινιώτη- με πολλά δακτυλίδια !!
Δεν είναι αυτό το παραδοσιακό μας τραγούδι!.
Το «δικό» μας τραγούδι είναι αυτό που υπηρέτησε η Δόμνα Σαμίου, ο Χρόνης Αϊδονίδης, ο Γιώργος Κόρος, ο Αριστείδης Μόσχος, ο Γιάννης Βασιλόπουλος και άλλοι παραδοσιακοί μουσικοί – οι περισσότεροι «ασπούδαχτοι». Είναι αυτό που υπηρέτησε εξήντα χρόνια ο Τάσος Χαλκιάς και πριν από αυτόν η οικογένεια του, οι πέντε γενιές των Χαλκιάδων από την Ηπειρο.
Ακουγα τα τελευταία χρόνια για κάποιο κλαρινίστα με το όνομα Πετρολούκας Χαλκιάς. Ρώτησα τον Λάκη Χαλκιά τι σχέση έχει αυτός ο άνθρωπος με την οικογένεια του - μια και γράφοντας για τον Τάσο Χαλκιά, λόγο της συναυλίας - δεν βρήκα να έχει καμία σχέση με την οικογένεια των Χαλκιάδων…Ο Λάκης μου είπε ότι είναι απλή συνωνυμία, ένιωθα όμως ότι κάτι τον ενοχλούσε σε αυτή την ιστορία χωρίς να μου λέει τίποτε άλλο…
Αρχισα να ψάχνω – αυτή η.. «μανία» που λέγαμε- γι αυτόν τον «άλλο» Χαλκιά…
Ανοιξα στο διαδίκτυο την wikipedia -που όλοι γνωρίζουν ότι την γράφουν οι αναγνώστες της σε όλο τον κόσμο..
Διαβάζω για τον Πετρολούκα: «Είναι μουσικός μέλος μιας οικογένειας ξακουστής για την συνεισφορά της στην Ελληνική παραδοσιακή μουσική».
Πάω στο facebook σε μια σελίδα που έφτιαξε κάποιος για εκείνον.. Διαβάζω: «Ενας μουσικός μέλος μιας οικογένειας ξακουστής για την συνεισφορά της.. κλπ ».
Διαβάζω στο musicheaven,gr [14-12-2004] να λέει ο ίδιος: «Πέντε γενιές τώρα καθεμιά τους βγάζει κι από ένα κλαρίνο υποχρεωτικά.»
Βλέπω στο musicpaper.gr [27-4-2012] να μιλά ο ίδιος στον κ.Σωτήρη Μπέκα [ σε video] και να λέει πως συνάντησε στην Αμερική τον Γκούντμαν και πως εκείνος τον θαύμασε όταν τον άκουσε να παίζει κλαρίνο χωρίς να ξέρει να διαβάζει νότες!..
Κάπου τα είχα διαβάσει αυτά.. Bρήκα δημοσίευμα του 1963 που έλεγε:
«Ο Τάσος Χαλκιάς καλεσμένος της δισκογραφικής εταιρείας «Alector» της Νέας Υόρκης φεύγει για την Αμερική όπου ηχογραφεί εκατό τραγούδια και συγχρόνως εμφανίζεται στην «Σπηλιά» όπου συναντάει τον περίφημο τζαζίστα-κλαρινίστα Μπένι Γκούντμαν και ηχογραφεί μαζί του ένα μοιρολόι στην ταινία «Αντί» του Ρίτσαρντ Σαραφιάν. Δεν μπορούσε ο Γκούντμαν να διανοηθεί πως είναι δυνατόν να παίζει ο Χαλκιάς τόσο άψογα χωρίς να ξέρει να διαβάζει νότες!!»
Σας θυμίζει κάτι;;
Στην ίδια σελίδα του musicpaper.gr, ακολουθεί συνέντευξη του Πετρολούκα στον κ. Μπέκα στην οποία λέει σε κάποιο σημείο: «Δεν είχα συγγενική σχέση με τον μπάρμπα Τάσο Χαλκιά, απλά συνεργάστηκα κάποια στιγμή μαζί του!.»
ΝΑ ΛΟΙΠΟΝ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ!!
Και όμως δεν τελειώνει εδώ η.. «ιστορία» μας..
Εχουμε και χειρότερα που αποδεικνύουν πόσο «μικρός» είναι αυτός ο άνθρωπος που έφτασε στα ογδόντα του χρόνια να σφετερίζεται την ιστορία του μεγαλύτερου Ηπειρώτη παραδοσιακού καλλιτέχνη του Τάσου Χαλκιά εκμεταλλευόμενος την συνωνυμία τους…
Πριν λίγες μέρες, την πρωτομαγιά ο Πετρολούκας εμφανίστηκε μαζί με μουσικούς από την δική του οικογένεια σε γνωστό εστιατόριο στην Εθνική οδό Αθηνών-Λαμίας.. Γι αυτή του την εμφάνιση έβγαλε δελτίο τύπου που το διαβάζω δημοσιευμένο παντού πχ zoogla.gr [3-4-2012], music.net.cy [21-4-2012], monopoli.gr [3-4-2012], culturenow.gr [30-3-2012] κα.
Παντού το ίδιο, άρα - για τους γνωρίζοντες - χωρίς αμφιβολία πρόκειται για δικό του «δελτίο τύπου»
Διαβάζω λοιπόν: «Ο Πετρολούκας Χαλκιάς είναι ένας από τους ζωντανούς μύθους της Ελληνικής μουσικής κληρονομιάς. Στο κλαρίνο του ΑΝΑΣΤΕΝΑΖΕΙ, ΔΑΚΡΥΖΕΙ, ΜΟΙΡΟΛΟΓΑ, ΧΑΜΟΓΕΛΑ ΚΑΙ ΧΟΡΕΥΕΙ Η ΗΠΕΙΡΟΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ…»
Πραγματικά έπεσα από τα «σύννεφα»!Τα λόγια αυτά - έστω παραφρασμένα- δεν γράφτηκαν για τον Πετρολούκα!
Τα λόγια αυτά γράφτηκαν την 1 Μαρτίου του 1985 από τον μεγάλο μας ποιητή Γιάννη Ρίτσο για τον Τάσο Χαλκιά!!! Γράφει ο ποιητής:
«ΣΤΟ ΚΛΑΡΙΝΟ ΤΟΥ ΧΑΛΚΙΑ ΒΟΓΓΑΕΙ, ΤΙΝΑΖΕΤΑΙ, ΧΑΜΟΓΕΛΑΕΙ, ΧΟΡΕΥΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ…»
Για όλα τα πιο πάνω ζήτησα το σχόλιο του Λάκη Χαλκιά. Εγινε έξαλλος όταν είδε όλα τα δημοσιεύματα που του έστειλα. Να η απάντηση του..
« Ποτέ μου δεν περίμενα ότι θα έρθει η εποχή που όλοι μας θα ζήσουμε αυτή την τραγική πολιτιστική και πολιτισμική εξαθλίωση, την κατάπτωση όλων των αξιών που έφεραν και την οικονομική πτώχευση που χτύπησε ανελέητα τον λαό μας. Έναν λαό που άντεξε σε φοβερές καταστάσεις εκατοντάδες χρόνια, να τον βλέπεις να γελοιοποιείται, να ξεπουλάει την αξιοπρέπειά του και την περηφάνια του προκειμένου να παίξει σε παιχνίδια ενός ξετσίπωτου, και γελοίου τηλεοπτικού κόσμου που έχει εκπορνεύσει την ψυχή και το πνεύμα μεγάλου μέρους του λαού μας και κυρίως της νεολαίας.. Έτσι δημιούργησαν και συνεχίζουν να δημιουργούν πρότυπα για όλα τα είδη της τέχνης με ατάλαντους, ακαλλιέργητους και θρασύς ανθρώπους..
Ο μεγάλος Γιάννης Τσαρούχης είχε πει μια σοφή φράση το: «ότι δηλώσεις είσαι»! Πόσο δίκαιο είχε και πόσο μακριά έβλεπε!.
Σήμερα πολλοί έχουν κάνει «επάγγελμα» να κλέβουν πράγματα που οι προηγούμενοι καλλιτέχνες είχαν χτίσει με θυσίες και αίμα, αφού τράβηξαν τα πάνδεινα για να δικαιωθούν και να φτάσουν την τέχνη τους στα πέρατα του κόσμου.
Τώρα έχουμε τρωκτικά, και αρπακτικά οι οποίοι βγαίνουν στο «γυαλί» και λένε κάθε είδους ψέματα και βλακείες και αφού ο κόσμος είναι απληροφόρητος η δεν μπορεί να διασταυρώσει την αλήθεια, καρπώνονται με τα ψέματα τους τη «δόξα» των άλλων για να οικονομήσουν!!.
Αυτό συμβαίνει εδώ και είκοσι χρόνια και με την ιστορία της δικής μου οικογένειας των Χαλκιάδων.
Έχουν βγει ορισμένοι που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το έργο κυρίως του πατέρα μου Τάσου Χαλκιά, λέγοντας ακόμα ότι είναι και μέλη της οικογένειας μας, όπως ένας που παίζει και ίδιο όργανο με εκείνον, ο λεγόμενος Πέτρο Λούκας «Χαλκιάς». Αυτός, με εκείνο το συνεχές γελοίο όσο και βλακώδες χαμόγελο και ύφος κάθεται και διηγείται στις τηλεοράσεις ιστορίες που ούτε στο όνειρό του θα μπορούσε να τις έχει ζήσει. Ιστορίες που αφορούν τον πατέρα μου και τις παρουσιάζει σαν δικές του..
Προσπαθεί να οικειοποιηθεί όλα όσα έχτισε ο Τάσος Χαλκιάς - πληρώνοντας τα πολύ ακριβά, αφού στην Αμερική ο πατέρας μου έχασε την υγεία του το 1960 προκειμένου να εξασφαλίσει μια στέγη για την οικογένειά του.
Είναι η πρώτη φορά που αναφέρομε σ’ αυτό τον άνθρωπο, γιατί όποτε τον βλέπω στην τηλεόραση γίνομαι εξωφρενών..Λυπάμαι όμως και αυτούς που τον φιλοξενούν στις εκπομπές τους, δείχνει την άγνοια τους, γιατί αν γνώριζαν την αξία του Τάσου Χαλκιά και το έργο της οικογένειας των Χαλκιάδων δεν θα προσπαθούσαν να υποβαθμίσουν και να υποτιμήσουν το έργο της μεγαλύτερης μουσικής οικογένειας της χώρα μας.
Λυπάμαι που αναγκάζομαι σήμερα να καταγγείλω αυτό το πρόσωπο, όμως του έχω παραγγείλει πολλές φορές ότι αυτό που κάνει είναι αντιδεοντολογικό, πρόστυχο και άνανδρο, δυστυχώς όμως συνεχίζει χωρίς ντροπή να μην σέβεται τίποτα. Τι θέλει, στα ογδόντα του να τον σύρω στα δικαστήρια; Δεν μπορώ να το κάνω..
Είναι η τελευταία φορά που αναφέρομαι σε αυτό το άτομο και βέβαια ελπίζω να σοβαρευτούν και κάποιοι - που έχουν εκπομπές- και κάνουν τους ειδικούς στα θέματα της παράδοσης μας και φιλοξενούν τέτοιους «παραχαράχτες.»!!
ΟΙ ΧΑΛΚΙΑΔΕΣ…
Ετσι για την «ιστορία» θα κλείσω αυτό το κείμενο με το ποια πραγματικά είναι η οικογένεια των Χαλκιάδων, με την οποία ο Πετρολούκας δεν έχει καμία σχέση και ας προσπαθεί να ταυτιστεί μαζί της εκμεταλλευόμενος το κοινό τους επώνυμο…
Εκατόν πενήντα πέντε χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από τότε που οι κομπανίες των Χαλκιάδων άρχισαν να γυρίζουν από πόλη σε πόλη, από χωριό σε χωριό παίζοντας και τραγουδώντας τις χαρές και τις λύπες του λαού μας, σε γιορτές, σε γάμους, σε πανηγύρια δημιουργώντας και αντλώντας από την μεγάλη δεξαμενή της μουσικής παράδοσης του τόπου μας που χάνεται στα βάθη των αιώνων, στην επαφή λαών και πολιτισμών, σε αυτό το σταυροδρόμι της ανθρώπινης ιστορίας που λέγεται Ελλάδα. Διατήρησαν αυτόν τον θησαυρό μέχρι τις μέρες μας, παραδίδοντας τον από πατέρα σε γιο σε πέντε γενιές, ατόφιο με τιμιότητα και αγάπη πλουτίζοντας τον με νέα κάθε φορά ακούσματα και νέες αξίες από τις λαϊκές εμπειρίες της κάθε γενιάς…
Οι Χαλκιάδες κατάγονται από την Ηπειρο.
Ο γενάρχης – δάσκαλος στο επάγγελμα, που έπαιζε μαντολίνο και λαούτο- Αντώνης Κάμψος [1824-1887], ύστερα από μια μάχη με τους Τούρκους κατέβηκε από την Αλβανία στα Γιάννενα, όπου άλλαξε το όνομα του και το έκανε Χαλκιάς κι έτσι εμφανίζεται η πρώτη γενιά των Χαλκιάδων.
Στην δεύτερη γενιά ανήκει ο Μήτρος Χαλκιάς [1841-1909] που έπαιζε κλαρίνο.
Στην τρίτη γενιά ο Πολυχρόνης, λαούτο [1867-1917] και ο Λάμπρος, κλαρίνο [1869-1923].
Στην τέταρτη γενιά ανήκουν ο Μάνθος, κλαρίνο [1895-1945] ο Μήτσος, βιολί [1900-1967] ο Νίκος, κλαρίνο [1904-1992] ο Φώτης λαούτο,τραγούδι [1907-1973] ο Κυριάκος, βιολί,τραγούδι [1910-1992] και ο Τάσος Χαλκιάς, κλαρίνο [1914-1992].
Μέχρις εδώ ήταν όλοι τους πρακτικοί μουσικοί αλλά μαστόροι στο είδος τους με αναγνώριση σε όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό όπως ο Τάσος Χαλκιάς που ο ήχος από το κλαρίνο του συγκίνησε τις ψυχές των ξενιτεμένων Ελλήνων.
Στην πέμπτη γενιά ανήκουν ο Μάνθος, ο Λάμπρος, ο Χρόνης, ο Βαγγέλης, ο Νίκος, ο Χρήστος και ο γνωστός τραγουδιστής Λάκης [Μιχάλης] Χαλκιάς.
.png)
