Απλουστεύσεις και απλοποιήσεις

μερικές σκέψεις για την επιστροφή στη δραχμή
του Κώστα Μουτσιάνα*
Οι απλουστεύσεις και οι απλοποιήσεις σχεδόν πάντα διατυπώνονται εύκολα. Και σχεδόν πάντα προβάλλονται ως η –αυτονόητη πολλές φορές- λύση σε ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα που αρκετοί άνθρωποι για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν μπορούν να εντοπίσουν ενώ βρίσκεται μπροστά..
στα μάτια τους. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις σκέψεις για επιστροφή στη δραχμή. “Γυρνάς στη δραχμή, λες στους δανειστές σου δεν μπορώ να σε ξεπληρώσω, ανακοινώνεις και μια χρεοκοπία και έτσι σώζεις την χώρα”, είναι μια αυτονόητη (!) λύση που όλοι μας έχουμε ακούσει ακόμα και από ειδικούς τεχνοκράτες αλλά και πολιτικούς. Μια λύση που απαλλάσσει αυτομάτως, σχεδόν, τη χώρα από ένα μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό βάρος και την βάζει σε τροχιά ανάπτυξης… Αυτό είναι το περιεχόμενο μια απλοποίησης και υπεραπλούστευσης της δεινής οικονομικής κατάστασης στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η χώρα μας. Τόσο απλό.

Ωστόσο, οι απλοποιήσεις δεν οδηγούν ούτε σε ασφαλή συμπεράσματα, ούτε φυσικά και σε λύσεις γιατί δεν λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις συνέπειες και τις επιπτώσεις της εφαρμογής τους. Γιατί τις περισσότερες φορές δεν αναπτύσσονται πάνω σε λογικά και υγιή επιχειρήματα, πάνω σε πολιτικές στρατηγικού χαρακτήρα που μπορεί έχουν προοπτική, συνέχεια και συνέπεια. Αντιθέτως, ενέχουν ρίσκο και έχουν ιδιαίτερα βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα. Μπορεί και κάποιοι να εκφράζουν τέτοιες απόψεις εκ του ασφαλούς. Ή επειδή κάποια lobby κερδοσκοπούν εναντίον της Ελλάδος (εξάλλου τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά μέσα δίνουν πολλές τέτοιες δυνατότητες). Να είμαστε σίγουροι ότι το πρόβλημα που θα προέκυπτε από μια πιθανή επιστροφή στο νόμισμα της δραχμής δεν θα ήταν μόνο η ευνοϊκή ή μη διαμόρφωση της ισοτιμίας δραχμής-ευρώ, ούτε και η δυσκολία των τραπεζών και του δημοσίου να αλλάξουν στα πληροφοριακά τους συστήματα το σύμβολο “€” και να το κάνουν “δρχ”.

Η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα της δραχμής δεν συνδέεται ούτε με κοινωνική, ούτε με οικονομική ομαλότητα. Το φαινόμενο “bank-run” λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις, οι τράπεζες χωρίς καμία προειδοποίηση παραμένουν κλειστές και στην καλύτερη των περιπτώσεων επιτρέπουν την ανάληψη ενός ανώτατου ποσού. Η κοινωνική αναταραχή εξαπλώνεται παντού και μπροστά σε μια πιθανή έλλειψη βασικών προϊόντων και αγαθών τα ράφια των super-markets αδειάζουν. Οι πρώτες επιπτώσεις μιας πιθανής εξόδου από την ευρωζώνη, όπως μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας, δεν είναι και τόσο ΑΠΛΕΣ. Συνεχίζοντας (και αποφεύγοντας μια πιο τεχνική ανάλυση), στις δυσμενείς συνθήκες που συνοδεύουν μια τέτοια οδυνηρή κατάσταση θα πρέπει να προσθέσουμε και τις συνέπειες σε οικονομικό και εμπορικό επίπεδο. Η δυσκολία πρόσβασης σε συνάλλαγμα θεωρείται δεδομένη προκαλώντας πολλαπλά προβλήματα στις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Η αύξηση του κόστους των εισαγωγών θα δημιουργούσε, όπως προαναφέραμε, τεράστιες ελλείψεις σε βασικά αγαθά, φάρμακα και καύσιμα. Στην απομόνωση που θα περιέλθουμε από τη διεθνή κοινότητα θα πρέπει να προσθέσουμε και την αύξηση του χρέους λόγω υποτίμησης που θα συμβεί (και η υποτίμηση να θεωρείται δεδομένη), όπως επίσης και την αθέτηση υποχρεώσεων είτε του κράτους είτε των εμπορικών επιχειρήσεων. Επιπρόσθετα, το φαινόμενο του πληθωρισμού θα οδηγούσε σε επιπλέον μείωση της αγοραστικής και μισθολογικής δύναμης των πολιτών ενώ οι κερδοσκόποι της μαύρης αγοράς θα έκαναν χρυσές δουλειές. Σε μια τέτοια ενδεχόμενη κατάσταση (βλ. μελέτη της Εθνικής Τράπεζας) δεν υπάρχει περιθώριο για απλουστεύσεις και απλοποιήσεις. Ακόμη και αν ορισμένα θεωρούνται υπερβολικά, δεν πρέπει να αγνοείται η πιθανότητα να συμβούν. Για αυτό τον λόγο, οι “υπέρμαχοι” της επιστροφής δραχμής θα πρέπει να το ξανασκεφτούν.

Βέβαια, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι ούτε και για τη ζωή των πολιτών θα πρέπει να διατυπώνονται εύκολα απλουστεύσεις και να επιβάλλονται μέτρα που τους οδηγούν στην ανεργία, στο κλείσιμο των επιχειρήσεων , στη μείωση των συντάξεων και εν τέλει στην εξαθλίωση. Η κοινωνία δεν έχει άλλες αντοχές. Για να επιδείξει ξανά ανοχή, πρέπει να πειστεί ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί. Στη ζωή, την αξιοπρέπεια και στο βιοτικό επίπεδο του Έλληνα δεν υπάρχει περιθώριο για απλουστεύσεις, απλοποιήσεις και κενή πολιτική. Οι απλοποιήσεις είναι για τα μαθηματικά και τις αριθμητικές πράξεις των διαιρέσεων και όχι για την κοινωνία και την οικονομία.

*Υποψ.διδάκτορας Τραπεζικής Χρηματοοικονομικής
στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Α.Π.Θ.