"Δεν μπορώ να μαζέψω λεφτά" μου είπε μια φορά.
"Εσύ; με τόση δουλειά";
"Ναι ρε μαλάκα. Δεν μπορώ. Φαίνεται απίστευτο, αλλά δεν μπορώ. Με πληρώνουν όλοι με επιταγές. Κανείς δε δίνει μετρητά. Ολη η αγορά το κάνει αυτό. Ή θα πρέπει να το κάνω και εγώ, ή θα πρέπει να μείνω εκτός αγοράς. Και έτσι ...
έφτιαξα πλαφόν. Για να "σπάω" τις επιταγές. Και σε κάθε επιταγή η τράπεζα μου κρατάει 10% και πληρώνω κόστος 8%. Οταν τα κέρδη μου είναι 5."
"Και μόλις μαζέψω κάποια λεφτά, έρχεται η εφορία και μου ζητάει έκτακτη εισφορά, έρχεται η τράπεζα και μου αυξάνει το επιτόκιο, έρχεται ο εργαζόμενος και ζητάει αύξηση, έρχεται ο πελάτης και ζητάει έκπτωση, έρχεται το εταιρικό αυτοκίνητο και ζητάει σέρβις, έρχεται ο προμηθευτής και ανεβάζει τις τιμές, έρχεται ο έλεγχος και ζητάει κλείσιμο, έρχεται το λαμόγιο και δεν πληρώνει τις επιταγές, και κάθε φορά που λέω: "ουφ, τώρα θα μαζέψω μερικά λεφτά να μου φύγει το άγχος", κάποιος έρχεται και μου τα παίρνει".
"Χρειάζομαι σαράντα χιλιάδες το μήνα για εισφορές ίκα. Εκατό χιλιάδες για φπα. Τριακόσιες χιλιάδες για επιταγές. Και κάθε μήνα έχω να βρω για εκατό άτομα δουλειά, και κάθε μήνα παίρνω έργα πολλά και τρέχω σαν τον τρελό να βρω λεφτά να πληρώσω όλα αυτά, έχω φτιάξει έναν ποταμό με λεφτά και δεν μπορώ να γεμίσω το ποτηράκι μου να πιω."
Εκτός από φιλικά χτυπήματα στην πλάτη, δεν ήξερα τι άλλο να πω. Είχε πέσει σε χοντρή λούμπα. Εκανε επιχείρηση σε μια χώρα όπου το επιχειρείν είναι ποινικό αδίκημα. Ετσι έλεγε και είχε δίκιο. Οι άλλοι τον ζηλεύανε, αλλά δεν ξέρανε τι περνάει. Τον ζηλεύανε και αυτός είχε χάσει τον ύπνο του. Η αγωνία του μη μείνει κανένα ίκα ή κανένα φπα απλήρωτο και πάει φυλακή, μη μείνει πίσω κανένας προμηθευτής και του κόψει την πίστωση δεν τον άφηνε να κοιμηθεί. Η αβεβαιότητα για το μέλλον τον είχε κάνει να χάσει το χρώμα του. Είχε παραμελήσει τον εαυτό του. Και η λούμπα που έπεσε ήταν τρομερή. Εκατό άτομα δεν τα απολύεις σε μια μέρα. Χρειάζονται πολλά λεφτά. Και πρέπει να τους βρεις δουλειά. Πρέπει να συνεχίσεις. Μπροστά.
Και το 2009, όταν άρχισε η κρίση να δείχνει τα δόντια της και οι δουλειές έκοψαν απότομα, ο Σταμάτης πήρε δουλειές που δεν έπρεπε να πάρει, για να εξασφαλίσει δουλειά για το προσωπικό. Κάθε πρωϊ, μαζευόταν έξω από το μαγαζί του ένα κοπάδι που απαιτούσε δουλειά. Ενα κοπάδι για το οποίο είχε ευθύνη αυτός. Και πήρε δουλειές. Δουλειές που δεν έπρεπε να πάρει. Και πήρε επιταγές. Και οι επιταγές δεν πληρώθηκαν. Οχτακόσιες χιλιάδες ευρώ.
Πήγε στο δικηγόρο. Πλήρωσε και εκεί λεφτά. Πολλά. Αλλά δεν ήξερε τα γράμματα καλά. Οι αετονύχηδες τα ξέρουν τα κόλπα. Και έμπλεξε με τα δικαστήρια. Αλλά τα δικαστήρια αργούν. Ο καθένας μπορεί να έρθει να σου δαγκώσει ένα κομμάτι ψαχνό και πρέπει να περιμένεις πέντε χρόνια το λιγότερο για να δικαιωθείς. Και οι υποχρεώσεις τρέχουν. Οι τράπεζες ζητάνε να πληρώσεις τις επιταγές. Δίνουνε μπλοκ σε απατεώνες γνωρίζοντας το ποιον τους, σου τις προεξοφλούν, αλλά όταν οι επιταγές δεν πληρωθούν, πρέπει να τις πληρώσεις εσύ. Και μπορεί να μην εισέπραξες ΦΠΑ, γιατί το λαμόγιο που του έκανες δουλειά δε σε πλήρωσε, αλλά το ΦΠΑ πρέπει να το πληρώσεις εσύ. Και μπορεί στα χρήματα που δεν πληρώθηκες να περιέχονται και οι εισφορές, αλλά το ΙΚΑ θα το πληρώσεις εσύ. Και αν ποτέ αποδειχθούν όλα αυτά, το κράτος θα σου χρωστάει λεφτά, αλλά δε θα στα δώσει, γιατί δεν έχει. Και αν έρθει έλεγχος, θα σου βάλει κανονικά πρόστιμο, ακόμα και όταν δεν υπάρχει λόγος, και το πρόστιμο θα το πληρώσεις εσύ.
Μπορεί η δικαιοσύνη να μη λειτουργεί όταν πρέπει να βρεις το δίκιο σου, η αστυνομία να μην σε προστατεύει όταν σε κλέβουν, το ίκα να μην παρέχει τις παροχές, η εφορία να μην διαθέτει τα χρήματα για κοινωφελείς σκοπούς, η τράπεζα να μην κυκλοφορεί τα λεφτά, αλλά εσύ, θα πρέπει να συνεχίσεις να πληρώνεις για όλα αυτά.
Κι αν δεν έχεις, θα την πληρώσεις εσύ. Εσύ. Ο φοροφυγάς. Που τολμάει να μην έχει άλλα λεφτά.
Παρ' όλα αυτά, ο Σταμάτης δεν το έβαλε κάτω. Εκανε αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 99. Η αγορά τον στήριξε. Ηξερε ποιος ήταν. Και συνέχισε να του πουλάει. Και ο Σταμάτης συνέχισε να δουλεύει. Πιο πολύ από πριν. Μέσα σε φοβερό κλίμα, όπου όλοι τον θεωρούσαν τελειωμένο και κατά βάθος το ήξερε κι αυτός, ότι ο δρόμος αυτός δεν έχει σωτηρία, αλλά παρ' όλα αυτά συνέχιζε.
"Πάρε ρε μαλάκα τα λεφτά" του λέγανε όλοι.
"Πάρε τα λεφτά και τρέχα".
"Κανείς δεν θα μπορεί να σου κάνει τίποτα".
"Τα είδες και μόνος σου με τα λαμόγια που έμπλεξες".
"Μπορείς να φύγεις με μισό εκατομμύριο ευρώ."
"Δε θα χρειαστεί να ξαναδουλέψεις"
Ομως ο Σταμάτης, δεν ήταν τέτοιος τύπος. Δεν υπήρχε περίπτωση να ανεχθεί να συναντήσει κάποιον στο δρόμο που θα του πει: "Ατιμε, με κατέστρεψες".
Και έτσι συνέχισε να πληρώνει. Πλήρωσε όλους τους μικρούς προμηθευτές, πλήρωσε τους εργαζόμενους του, πλήρωσε, πλήρωσε, πλήρωσε. Ομως δεν υπήρχε πια τόση δουλειά. Και τα λεφτά όλο και λιγοστεύανε.
Στην αρχή σταμάτησε να πληρώνει τις τράπεζες. Μετά σταμάτησε να πληρώνει το ίκα. Μετά σταμάτησε να πληρώνει ΦΠΑ.
Οταν εξόφλησε και τους προμηθευτές και το προσωπικό και αφού έφτασε να χρωστάει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ στην εφορία και το ίκα, σήκωσε τα χέρια ψηλά και είπε το "δυστυχώς επτωχεύσαμεν".
Οι εργαζόμενοι του που πήραν όλα τους τα λεφτά, σήμερα τον κατηγορούν ότι τους ταλαιπώρησε μέχρι να ξοφληθούν και ότι έκλεισε την επιχείρηση του και μείναν από δουλειά μέσα σε δύσκολους καιρούς. Και κανείς δεν τον πήρε ένα τηλέφωνο να δει αν ζει, πως την βγάζει βρε αδερφέ, δε δικαιούται ταμείο ανεργίας αυτός, γιατί είναι επιχειρηματίας. Ο νούμερο ένα εχθρός του κράτους.
"Και φταίω εγώ". μου είπε προχτές. "Ασχολήθηκα με την ιδιωτική μου ζωή. Αλλά δεν καταλάβαινα τότε ότι δεν μπορώ να έχω ιδιωτική ζωή σε μια κοινωνία που δεν ευημερεί. Οταν αποφάσισα να μην ασχοληθώ με τα δημόσια έργα, την κοινωνία και την πολιτική, νόμιζα ότι ήμουν επαναστάτης. Το πρόβατο που δεν μπαίνει στο μαντρί. Αλλά δεν ήταν έτσι. Εξυπηρέτησα τους σκοπούς των ανίκανων άχρηστων σκύλων που δεν έχουν πρόβλημα να κάνουν οτιδήποτε για ένα κομμάτι ψωμί. Και άφησα να μας κυβερνούν αυτοί."
Δε μίλησα.
Ο Σταμάτης θα μπει φυλακή.
Γιατί είναι φοροφυγάς.
Δεν έχει σημασία αν έχει μυαλό εξαιρετικό. Δεν έχει σημασία αν είναι εργατικός. Αν είναι τίμιος. Αν έχει ήθος. Αν μέχρι πέρυσι είχε πληρώσει εκατομμύρια ευρώ σε φόρους, ίκα και φπα.
Σήμερα είναι απλώς ένας αλήτης που δεν πληρώνει φόρους.
Ενας αποτυχημένος φοροφυγάς.
Κανείς δεν θα κλάψει γι αυτόν.
