ΣΠΙΤΑΜΠΕΛΟΣ: Αυτός που έκανε το μπουζούκι τετράχορδο* (και όχι ο Χιώτης!)

Σχόλιο TaXalia:*Τετράχορδο μπουζούκι με κούρδισμα  ΝΤΟ, ΦΑ, ΛΑ, ΡΕ.

Στεφανάκης Σπιτάμπελος : Σπουδαίος λαϊκός μουσικός – δεξιοτέχνης του μπουζουκιού- γνωστός ως «Στεφανάκης», γεννήθηκε στη Σκύρο το 1907 και πέθανε το 1975. Μεταξύ 1937 – 39 φιλοξενεί στο σπίτι του το Μανώλη Χιώτη, παίζοντας σημαντικό ρόλο στη μουσική μόρφωσή του, άλλωστε ο ίδιος ο Χιώτης έλεγε: «Ο Στεφανάκης είναι ο δάκαλός μου».


Από αφήγηση του Τάκη Μπίνη στην Ιωάννα Κλειάσιου: «..Το τετράχορδο για τότε (1950)
δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Κακώς λένε πως ο Μανώλης ο Χιώτης έκανε την προσθήκη της
τέταρτης χορδής στο μπουζούκι. Απλά, ο Χιώτης το έκανε γνωστό από τα ωραία τραγούδια
του και τη μουσική μεγαλοφυΐα του. Πολλοί έπαιζαν τότε τετράχορδα που τα ‘λεγαν
κιθαρομπούζουκα ή πιο σωστά εριβάν. ... Ένας έπαιζε τετράχορδο τότε, αλλά άσσος!
Ο Στεφανάκης ο Σπιτάμπελος. Με τον Σπιτάμπελο ήμασταν δέκα χρόνια φίλοι.
Ο Σπιτάμπελος ήταν πολύ καλός χειριστής, εξαιρετικά δάχτυλα, μεγάλος δεξιοτέχνης,
αλλά είχε αυτό το κόλλημα με το τετράχορδο...

Σύμφωνα με μαρτυρία του δημοφιλούς δεξιοτέχνη στο μπουζούκι Θανάση Πολυκανδριώτη, το πρώτο τετράχορδο κατασκευάστηκε για τον σολίστα Στέφανο ή Στεφανάκη Σπιτάμπελο. Όπως διατείνεται ο Πολυκανδριώτης μέσα από την τηλεοπτική εκπομπή ‘Μονόγραμμα’, το μπουζούκι αυτό το έφερε ο Σπιτάμπελος από την Αμερική και ένα τέτοιο όργανο είδε ο Χιώτης και αποφάσισε να κάνει τη δική του μετατροπή στο τρίχορδο. Στο βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ, υπάρχει μια φωτογραφία όπου εικονίζεται ο Σπιτάμπελος να ποζάρει κρατώντας αυτό το έγχορδο (δείτε την φωτογραφία). Απ’ όσο μπορούμε να διακρίνουμε, το συγκεκριμένο μουσικό όργανο μοιάζει με κιθάρα πολύ περισσότερο απ’ ό,τι το σημερινό τετράχορδο μπουζούκι.
Εντούτοις, εκτός από τα όσα διατείνεται ο Πολυκανδριώτης στην εκπομπή ‘Μονόγραμμα’, σύμφωνα και με άλλες πηγές, το τετράχορδο μπουζούκι υπήρχε και πολύ πριν την εποχή του Σπιτάμπελου. Τις συγκεκριμένες πληροφορίες τις βρίσκουμε στην αυτοβιογραφία του Γιώργου Ζαμπέττα. Εκεί διαβάζουμε ότι ένα είδος τετράχορδου μπουζουκιού έπαιζαν ο παππούς και ο πατέρας του πασίγνωστου δεξιοτέχνη και συνθέτη. Ο Ζαμπέττας γεννήθηκε το 1925, οπότε καταλαβαίνει κανείς πόσο πίσω πάει αυτή η ιστορία. Άλλωστε, υπάρχει και η μαρτυρία για τον τυπογράφο Γιώργο Σκούρτη, ο οποίος έπαιζε τετράχορδο μπουζούκι πολύ πριν βγάλει ο Μάρκος το τρίχορδο στη δισκογραφία, δηλαδή νωρίτερα από το 1933.
Το τετράχορδο μπουζούκι όμως που έπαιζαν ο παππούς και ο πατέρας του Γιώργου Ζαμπέττα, μαθαίνουμε ότι επίσης ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό που υπάρχει σήμερα. Οι ονομασίες ανά δυο τέλια ήσαν ίδιες και επιπλέον ταυτόσημες με αυτές του σημερινού τρίχορδου. Δηλαδή αντί για ΝΤΟ, ΦΑ, ΛΑ, ΡΕ που είναι τώρα στο τετράχορδο, τότε υπήρχε ένα ΛΑ παραπάνω απ’ ό,τι στο σημερινό τρίχορδο μπουζούκι, με άλλα λόγια ΡΕ, ΛΑ, ΡΕ, (ΛΑ).

Π. Σκούρτης
9 -4 - 2010