Θα ήθελα καταρχήν να ευχαριστήσω τον διακεκριμένο οικοδεσπότη μας, τον Πρωθυπουργό της Μάλτας, Laurence Gonzi, έναν πολιτικό ηγέτη που χαίρει της ιδιαίτερης εκτίμησής μας λόγω των υψηλών πολιτικών του ικανοτήτων, της ισχυρής του υποστήριξης στο ευρωπαϊκό όραμα και των έγκαιρων παρεμβάσεών του όσον αφορά τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για τηνευρωπαϊκή αντιμετώπιση των ιστορικών αλλαγών που συμβαίνουν χώρα στη νότια γειτονιά μας.
Αναγνωρίζουμε όλοι ότι η Μάλτα κατέχει μια γεωγραφική θέση τέτοια που της επιτρέπει να παίξει αυτό το ρόλο, δεδομένων των ισχυρών της δεσμών με όλες τις χώρες και τους πολιτισμούς της περιοχής.
Οι Έλληνες μοιράζονται ιστορικά με τη Μάλτα ένα κοινό μεσογειακό περιβάλλον, καθώς και κοινές γεωπολιτικές προκλήσεις στην παρούσα συγκυρία.
Ενόψει της επίσκεψης όλων μας στη Μάλτα, αισθάνομαι ότι βρισκόμαστε σε ένα προσκύνημα στην καρδιά μιας ολόκληρης περιοχής, στην οποία γεννήθηκαν τα περισσότερα από αυτά που μας καθορίζουν ως Ευρωπαίους.
Η Μεσόγειος είναι κάτι παραπάνω από τη θάλασσα και τον ήλιο. Αποτελεί το επίκεντρο που έφερε κοντά τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια των αιώνων, αποτελώντας την κοιτίδα τουλάχιστον τριών Πολιτισμών, οι αξίες των οποίων εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα βρισκόμαστε στο κέντρο αυτού του κόσμου! Πράγματι, το πλέον κατάλληλο μέρος γι’ αυτή την πολύ σημαντική συζήτηση.
Ο γενικός τίτλος της σημερινής μας συνάντησης είναι πραγματικά ενδιαφέρων:
-- Η απάντηση είναι περισσότερη Ευρώπη!
Ποιο είναι όμως το ερώτημα;
Αποδεικνύεται ότι, ανεξάρτητα από το ερώτημα που θέτουμε σήμερα, η απάντηση εξακολουθεί να είναι: περισσότερη Ευρώπη! Και αυτή είναι η ιδέα στην οποία θα επικεντρωθώ σήμερα…
Ας ξεκινήσουμε με το θέμα της παρούσας συνεδρίας:
-- Ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης: προς μια Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Εθνών Κρατών. Ακριβώς!
Είναι κάτι αυταπόδεικτο για όλους εμάς, στο ΕΛΚ.
Αλλά για κάποιους έξω από αυτή την αίθουσα, δεν είναι τόσο εμφανές.
-- Υπάρχουν κάποιες πολιτικές ομάδες που επιθυμούν την κατάργηση του έθνους-κράτους.
-- Υπάρχουν άλλες που απορρίπτουν την ομοσπονδιακή προοπτική συνολικά.
Εμείς βρισκόμαστε στο μέσο και επιθυμούμε και τα δύο!
* Το έθνος-κράτος αποτελεί τη βάση της ευρωπαϊκής μας παράδοσής. Είναι τα έθνη-κράτη που διαμόρφωσαν την Ευρώπη όπως τη γνωρίζουμε τους 4 τελευταίους αιώνες. Είναι τα έθνη κράτη που αποτέλεσαν το λίκνο της σύγχρονης δημοκρατίας τους δύο τελευταίους αιώνες. Αν τα καταργούσαμε, θα ξεχνούσαμε ουσιαστικά το ποιοι είμαστε. Θα χάναμε την ταυτότητά μας…
* Από την άλλη πλευρά, οι εθνικές διαμάχες μας διαχώρισαν για αιώνες. Σε πολλές περιπτώσεις, οι εθνικές διαμάχες απελευθέρωσαν καταστρεπτικές δυνάμεις μεταξύ μας.
Συνεπώς, θα πρέπει να παρέχουμε ένα πλαίσιο εντός του οποίου τα έθνη-κράτη θα μπορούν να συγκλίνουν, οι εθνικές οικονομίες να ολοκληρώνονται, οι κοινωνίες να αναπτύσσονται πέραν των ορίων τους και οι εθνικές κουλτούρες πραγματικά να συγχωνεύονται.
Πρόκειται για ένα πολιτικό ‘Big Bang’ – μια μεγάλη δημιουργική έκρηξη - που θα μπορέσει να απελευθερώσει το τεράστιο δυναμικό της Ευρώπης στον 21ο αιώνα. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε μια ευρωπαϊκή ομοσπονδία εθνών κρατών.
Οι βασικές προϋποθέσεις ενός τέτοιου φιλόδοξου σχεδίου υπάρχουν ήδη:
Οι πολιτισμοί μας, που καθορίζουν την ταυτότητά μας, είναι αμοιβαία συμβατοί και συμπληρωματικοί.
Μοιραζόμαστε μια κοινή παράδοση δημοκρατικών ιδεωδών, χριστιανικών αξιών και ρωμαϊκού δικαίου. Αυτά αποτελούν την κοινή ιστορική βάση των πολιτισμών μας. Έχουμε ήδη έναν κοινό πολιτιστικό παρονομαστή.
Επιπρόσθετα, διαθέτουμε ήδη και έναν κοινό πολιτικό παρονομαστή. Η σημαία της Ένωσής μας και τα κοινά μας ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, σε συνδυασμό με το κοινό νόμισμά μας, το ευρώ, μας δένουν ήδη απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο.
Συνεπώς, μια «ευρωπαϊκή ταυτότητα» δεν είναι κάτι που θα πρέπει να κατασκευάσουμε και να δημιουργήσουμε από το μηδέν. Αποτελεί ήδη μια κοινή πηγή ενότητας και υπερηφάνειας για όλους μας. Και αυτό μας οδηγεί στο επόμενο ερώτημα:
Ποιο είναι το επόμενο βήμα στη διαδικασία Ολοκλήρωσης;
--Δεν συμμετέχουμε σε μια Ένωση για να αθροίσουμε τις αδυναμίες μας.
--Αντίθετα, χρειαζόμαστε την Ένωσή μας για να πολλαπλασιάσουμε τα πλεονεκτήματα και τις συνέργειές μας.
Η Ένωσή μας θα πρέπει να καταστεί πιο αποτελεσματική, πιο ευέλικτη, πιο ανταγωνιστική, πιο ασφαλής, πιο υπεύθυνη εκ μέρους καθενός εκ των κρατών μελών, ενώ θα πρέπει να διαθέτει και μεγαλύτερη αλληλεγγύη προς όλα τα κράτη μέλη της, κυρίως εκείνα που χρειάζονται βοήθεια εκ μέρους των εταίρων τους.
-- “Πιο αποτελεσματική” σημαίνει ότι η ευημερία μας θα αυξηθεί αν παραμείνουμε όλοι μαζί, πολύ περισσότερο από όσα θα μπορούσε να καταφέρει καθένας μόνος του…
Το σωστό κοινό πλαίσιο θα καταστήσει εφικτή την ευημερία όλων μας.
Η έλλειψη ενός κοινού πλαισίου θα μπορούσε να οδηγήσει στην περιθωριοποίηση όλων μας.
--“Πιο ευέλικτη” σημαίνει ότι θα πρέπει να ανταποκρινόμαστε ταχύτερα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες ή τα απρόβλεπτα προβλήματα. Οι κανόνες και οι ρυθμίσεις είναι απολύτως απαραίτητοι. Αλλά οι γραφειοκρατικοί κανόνες και η υπερ-ρύθμιση μπορούν να μας βλάψουν όλους.
Έχουμε πολλά να μάθουμε για το πώς να συνδυάζουμε τους σταθερούς κανόνες που είναι απολύτως απαραίτητοι για την Ολοκλήρωσή μας, με την ευελιξία, η οποία είναι επίσης απαραίτητη προκειμένου να αντιμετωπίσουμε νέες προκλήσεις σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο.
-- “Πιο ανταγωνιστική” σημαίνει ότι θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε όλα τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, για να κερδίσουμε νέες αγορές για τα προϊόντα μας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός είναι η κυρίαρχη πραγματικότητα σήμερα. Και έχουμε μόνο μια επιλογή: να αγωνιστούμε σε όλα τα μέτωπα και να τον κερδίσουμε.
-- “Πιο ασφαλής” σημαίνει ότι μπορούμε όλοι μαζί να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας πολύ καλύτερα από ότι ο καθένας από εμάς ξεχωριστά. Χώρες, όπως η Ελλάδα και η Μάλτα, που βρίσκονται στα ευρωπαϊκά «σύνορα», ενδεχομένως κατανοούν καλύτερα από άλλους τα κοινά ζητήματα ασφαλείας. Ασφάλεια δεν σημαίνει μόνο προάσπισή μας από τους εξωτερικούς κινδύνους. Σημαίνει επίσης προώθηση της σταθερότητας πέρα από τα σύνορά μας. Οι προληπτικές πολιτικές σταθερότητας μπορούν αν πετύχουν περισσότερα, εφόσον ακολουθούνται σε πολυμερές επίπεδο, σε σχέση με όσα θα μπορούσε να πετύχει σε ατομικό επίπεδο κάθε κράτος μέλος.
-- “Πιο υπεύθυνη” σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός των κοινών κανόνων. Από όλους! Σε διαφορετική περίπτωση, θα εξάγουμε τα ατομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στους άλλους, μάλλον παρά θα τα λύνουμε.
-- Και “περισσότερη αλληλεγγύη” σημαίνει ότι θα πρέπει να βοηθούμε ο ένας τον άλλον σε περιόδους ανάγκης. Κάτι που μας φέρνει στο τελευταίο σημείο που θα ήθελα να τονίσω:
Όπως γνωρίζετε, η χώρα μου, η Ελλάδα, υφίσταται την περίοδο αυτή, ιδιαίτερα μεγάλες δυσκολίες.
To 2009 το έλλειμμά μας πραγματικά εκτοξεύτηκε! Σήμερα, μετά από τρία χρόνια αυστηρής λιτότητας, το μειώνουμε κατά περίπου 8% του ΑΕΠ. Μια τέτοια διόρθωση εντός τριών μόνο χρόνων δεν έχει προηγούμενο.
Αλλά ήρθε με πολύ υψηλό τίμημα. Η Ελλάδα έχει χάσει ήδη περίπου το 25% του ΑΕΠ της τα τελευταία τρία χρόνια. Μια τέτοια μείωση είναι επίσης χωρίς προηγούμενο σε περιόδους ειρήνης.
Για να επιτευχθεί μείωση του ελλείμματος κατά περίπου 8% του ΑΕΠ, υλοποιήσαμε μέτρα λιτότητας που φτάνουν το 25% του ΑΕΠ!
Και μόλις ψηφίσαμε, την προηγούμενη εβδομάδα, επιπρόσθετα μέτρα λιτότητας ύψους 7% του ΑΕΠ για τα επόμενα δύο χρόνια.
Στο τέλος αυτού του προγράμματος, το έλλειμμα θα έχει σχεδόν μηδενιστεί, θα δημιουργηθούν πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 4,5% του ΑΕΠ. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα θα έχει χάσει σχεδόν το 40% των επιπέδων διαβίωσής της σε σχέση με το πριν το 2009 διάστημα!
Φέτος, η χώρα μου διέρχεται το 5ο συνεχόμενο χρόνο ύφεσης. Η επόμενη χρονιά θα χαρακτηρίζεται επίσης από ύφεση. Η οικονομία έφτασε σε σημείο σχεδόν πλήρους παράλυσης, η κοινωνική συνοχή κινδυνεύει και παρόλα αυτά οι Έλληνες εξακολουθούν να κάνουν υπομονή στην δοκιμασία που υφίστανται και επιμένουν στις προσπάθειές τους να βγουν από την κρίση.
Σε πραγματικές στιγμές κρίσης, είχαμε την υποστήριξη όλων των εταίρων μας και εκτιμούμε τη βοήθειά τους. Και οι εταίροι μας εκτιμούν και αναγνωρίζουν σήμερα τις θυσίες που έχουν κάνει οι Έλληνες πολίτες.
Παρά τις κακουχίες, έχουμε δεσμευτεί και τηρούμε τις δεσμεύσεις μας. Κάναμε μια συμφωνία και την υλοποιούμε πλήρως. Έχουμε φέρει το πρόγραμμα στη σωστή του πορεία και προχωρούμε ώστε να εκπληρώσουμε τους στόχους μας και να βγάλουμε την χώρα από τη κρίση.
Αλλά αυτό που είναι ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι όλοι μάθαμε κάτι από τα τελευταία δραματικά χρόνια.
* Πρώτον, ότι μια νομισματική ένωση θα πρέπει να διαθέτει έναν μηχανισμό που θα αποτρέπει τέτοιες κρίσεις και έναν μηχανισμό που να μπορεί να τις επιλύει σε περίπτωση που συμβούν. Δεν είχαμε καμιά από αυτές τις «δικλείδες ασφαλείας». Τώρα αναπτύσσουμε και τις δύο.
* Δεύτερον, η λιτότητα προκαλεί ύφεση. Και όταν επιβάλλουμε μέτρα λιτότητας θα πρέπει ταυτόχρονα να προσπαθούμε να αντισταθμίσουμε κάποια από τα αποτελέσματά της όσον αφορά την ύφεση. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να ενθαρρύνουμε την ανάκαμψη από την αρχή. Χωρίς ανάκαμψη, τα ελλείμματα θα επιμένουν παρά την λιτότητα, και το συνολικό χρέος θα εκτοξευτεί.
* Τρίτον, θα πρέπει επίσης να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε την κοινωνική συνοχή. Αν την αμελήσουμε, μπορεί να καταλήξουμε σε μια αυτοκαταστροφική στρατηγική. Γιατί, κανένα πρόγραμμα δεν μπορεί να επιτύχει σε μια κοινωνία που καταρρέει.
Συνεπώς, η λιτότητα είναι απαραίτητη, αλλά θα πρέπει να συμπληρώνεται με μέτρα ανάκαμψης, δομικές αλλαγές που ενισχύουν την ανάπτυξη και προτεραιότητες όσον αφορά την κοινωνική συνοχή. Τα προγράμματα προσαρμογής δεν είναι εργαστηριακά πειράματα. Δεν αφορούν «στεγνούς αριθμούς». Αφορούν κοινωνίες ανθρώπων.
Όσον αφορά την Ελλάδα, είναι σήμερα αισιόδοξος ότι έχουμε δει τα χειρότερα της κρίσης και ότι τα πράγματα θα αρχίσουν να βελτιώνονται εφεξής…
Έχουμε αναπροσαρμόσει όλο το πρόγραμμα, ώστε να μπορεί σήμερα να λειτουργήσει.
Και ελπίζουμε ότι, από τα τέλη του επόμενου έτους, θα δούμε τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης. Έτσι, όλοι μας θα έχουμε γίνει πράγματι σοφότεροι κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα μεσαίου μεγέθους στην Ένωσή μας, με λιγότερο από το 2,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Ωστόσο, η ελληνική κρίση είχε πολύ επικίνδυνες αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα. Τώρα το αντιστρέφουμε αυτό: Ένα ελληνικό success story – μία ελληνική επιτυχία - , από τώρα και στο εξής, θα έχει πολύ ευρύτερες θετικές επιπτώσεις. Θα γίνει ένα ευρωπαϊκό success story, μια επιτυχία ολόκληρης της Ευρώπης!
Θα αποδείξει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ είναι εδώ για να μείνουν. Ότι μπορούμε να επιλύουμε τα προβλήματά μας, να μάθουμε από τα λάθη μας και να προχωρήσουμε μπροστά.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, η επιτυχία είναι μια διαδικασία «δοκιμής και λάθους», εφόσον καταφέρνεις να επιβιώσεις και να διδαχθείς από τα λάθη σου.
Εμείς στην Ελλάδα προσπαθούμε να βγούμε από το πρόβλημα χρέους μας, με δραστικές διαρθρωτικές αλλαγές τόσο στο οικονομικό μας μοντέλο και όσο και στο πολιτικό μας σύστημα.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα προσπαθούν να μετατρέψουν συνολικά το πλαίσιο της Ένωσής μας, έτσι ώστε ο συστημικός κίνδυνος να ελαχιστοποιείται και να υπάρχει επαρκής μηχανισμός προειδοποίησης, ώστε να αποφευχθούν παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον, καθώς και τα κατάλληλα εργαλεία για να τις αντιμετωπίσουμε αμέσως πριν λάβουν τέτοιες δραματικές επιπτώσεις.
Δεν είναι - επαναλαμβάνω δεν είναι - ένα ζήτημα του κατά πόσο θέλουμε να "μεταφορά πόρων" από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Καμία χώρα δεν θέλει να ζει με δανεικά, επειδή όλες οι χώρες θέτουν την ελευθερία και την αξιοπρέπειά τους πάνω από όλα.
Είναι μόνο θέμα να μοιραστούμε ένα κοινό μέλλον και ένα κοινό πλαίσιο συνεργασίας, ώστε να απελευθερώσουμε το τεράστιο δυναμικό μας.
Σε διαφορετικές ιστορικές εποχές, διαφορετικά μέρη της Ευρώπης έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τώρα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πρόκληση να διαδραματίσουμε ηγετικό ρόλο και πάλι.
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι κατανοούν πλέον ότι αυτή τη φορά μπορούμε να το κάνουμε μόνον όλοι μαζί!
Και εμείς, στο ΕΛΚ, καταλαβαίνουμε, ίσως καλύτερα από τους άλλους, ότι χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη, ως μία ομοσπονδία των εθνών κρατών.
Έτσι, καταλήγω δίνοντας μια εξίσωση που συνοψίζει τα πάντα:
Περισσότερη πολιτική ολοκλήρωση, συν μεγαλύτερη ευθύνη από κάθε έναν, συν μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ μας, συν μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα, ισούται με περισσότερη Ευρώπη, περισσότερη ευημερία εντός των ορίων της και μεγαλύτερη παγκόσμια επιρροή πέρα από τα σύνορά της.
Αυτό είναι το «Big Bang» - η «μεγάλη δημιουργική έκρηξη» - στην οποίο αναφέρθηκα νωρίτερα.
Πρόκειται για μια ιστορική πρόκληση για όλους μας.
Θα είναι η «επιστροφή της Ευρώπης».
Όπως προέβλεψαν οι ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όπως την οφείλουμε στα παιδιά μας.
Σας ευχαριστώ.