Απογοητευμένος από τον βεντετισμό των σταρ του Hollywood, οι οποίοι κατέστρεψαν την ταινία που από όραμα ζωής έμελλε να γίνει το κύκνειο άσμα του, έφυγε από τον κόσμο αυτό ο πιο εμπνευσμένος και οραματιστής δημιουργός του 20ού αιώνα.
Ο λόγος για τον Στάνλευ Κιούμπρικ, τον δημιουργό (ξεπέρασε από νωρίς την ταμπέλα του απλού metteur en scene) που μέσα από δεκατρείς μόλις μεγάλου μήκους ταινίες σε 40 περίπου χρόνια, κατάφερε να πει περισσότερα από ότι άλλοι σκηνοθέτες σε 100.
Σκηνοθέτης, παραγωγός, μοντέρ, διευθυντής ήχου, κάμεραμαν, ηθοποιός, ήθελε να έχει την γενική εποπτεία στις ταινίες του και ως τελειομανής και control freak ήθελε να τα κάνει όλα μόνος του. Όταν αυτό δεν ήταν δυνατόν, ο συνεργάτης που αναλάμβανε τη δουλειά σίγουρα δεν κοιμόταν ήσυχος μέχρι να τελειώσει.
Κατέχει το ρεκόρ λήψεων 106/1, καθώς ήταν ικανός να ξοδέψει άφθονο σελιλόιντ μέχρι να δει στο μόνιτορ την κατάλληλη, έκφραση, τον κατάλληλο φωτισμό, την τέλεια σκηνή. Η πρωταγωνίστρια της ταινίας "Η Λάμψη" (1980) Σέλι Ντιβάλ έχει δηλώσει πως μετά από αυτήν την εμεπιρία δεν θέλησε ποτέ ξανά να παίξει, ενώ λέγεται πως μέρος της υστερίας που την χαρακτηρίζει στην ταινία είναι αποτέλεσμα της πίεσης που δεχόταν από τον ιδιόρρυθμο και απαιτητικό δημιουργό.
Έπαιρνε την έμπνευσή του από βιβλία και αλήθεια ήταν πολυσυλλεκτικός. Από Ναμπόκοφ μέχρι Στίβεν Κινγκ κι από Άρθουρ Κλαρκ μέχρι Γκούσταβ Χάσφορντ και Άντονι Μπέργκες, ήρθε σε σύγκρουση με συγγραφείς και θαυμαστές τους για τις προσαρμογές που έκανε στα έργα. Μάλιστα ο Στίβεν Κινγκ όντας έξαλλος με τον Κιούμπρικ για τις τροποποιήσεις που έκανε στην Λάμψη, έκανε δέκα χρόνια μετά την δική του εκδοχή της ταινίας, με μορφή τηλεταινίας, που δεν αγγίζει ούτε στο ελάχιστο όμως τον τρόμο της σχιζοφρενικής Λάμψης του Κιούμρικ.
Για το Μπάρυ Λίντον κατασκεύασε ειδική κάμερα, χρησιμοποιώντας φακό της ΝASA ώστε να διαθλάται σωστά το φως των κεριών ενώ ανάγκασε τον ηθοποιό Βίνσεντ Ντ' Ονόφριο να βάλει 31 κιλά για τις ανάγκες της ταινίας Full Metal Jacket, σπάζοντας έτσι το ρεκόρ των 27 κιλών του Ρόμπερτ Ντενίρο για το Oργισμένο Eίδωλο.
Οι εταιρίες παραγωγής δεν φείδονταν χρημάτων και χρόνου όταν επρόκειτο για τον Σταν. Ήξεραν ή μάλλον έκαναν την ανάγκη φιλότιμο αφού ο εφευρετικός σκηνοθέτης ήθελε το χρόνο του. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως το διαστημόπλοιο Discovery (Οδύσσεια του Διαστήματος) στοίχισε το 1968 $750.000 ενώ χρειάστηκαν τόνοι άμμου, η οποία έπρεπε να πλυθεί και να βαφτεί ώστε να απεικονίσει ρεαλιστικά την επιφάνεια του φεγγαριού, αφού τότε δεν υπήρχε η ψηφιακή επεξεργασία.
Το "Μάτια ερμητικά κλειστά" ήταν το όνειρο ζωής του. Πάλευε πολλά χρόνια για να δώσει την πορνογραφική αλλά και μυστηριώδη ατμόσφαιρα που ήθελε αλλά η ταινία καταβαραθρώθηκε από το τεράστιο Εγώ των πρωταγωνιστών.
Για τον Στάνλευ Κιούμπρικ η ταινία ήταν πάνω από τον άνθρωπο. Κι ας ύμνησε την ανθρώπινη υπόσταση, καλή και κακή, συμφιλιώθηκε μαζί της και κατέληξε στην εντελώς πρωτόγονη φύση μας μέσα από την τελευταία φράση της ταινίας: "We need a good fuck"...
Κατερίνα Νικολάου
