Οι Δικλείδες Ασφαλείας που Λείπουν
επιθεώρηση της δημόσιας διοίκησης ή ο συνήγορος του πολίτη αλλά και από την κοινή γνώμη. Επιβεβαιώνεται δε και από την πρόσφατη επικαιρότητα.
Το πρόβλημα πηγάζει τόσο από το κυρίαρχο μοντέλο διακυβέρνησης (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_08/07/2003_69269 (παρακαλώ στον σύνδεσμο που παραπέμπω δώστε έμφαση στο κομματικό κράτος και όχι στην τότε πολιτική σκηνή) που ακολουθήθηκε πιστά και από πολλούς εκλεγμένους τοπικούς άρχοντες όσο και πολλές φορές από την ποιότητα των εκλεγμένων αντιπροσώπων στο Δήμο ή στη Νομαρχία ή στην Περιφέρεια.
Οι δήμαρχοι, αντιδήμαρχοι και οι δημοτικοί σύμβουλοι καθώς και οι αντίστοιχοι του Β’ βαθμού, είναι πολλές φορές άσχετοι με τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Άλλοι ασκούν διοίκηση για πρώτη φορά. Η άγνοια για τη λειτουργία και το νομικό καθεστώς των φορέων ή των δομών που πρόκειται να διαχειριστούν τους κάνει πολύ επικίνδυνους για το δημόσιο συμφέρον. Σε αυτό φταίμε και εμείς οι ψηφοφόροι που ψηφίζουμε πασιφανώς άσχετους ανθρώπους να ασκήσουν διοίκηση.
Στη σημερινή εποχή που οι απαιτήσεις είναι πολλαπλάσιες σε σχέση με τις παλιές «καλές εποχές» και η νομική, διοικητική και οικονομική αλληλεξάρτηση φορέων, υπηρεσιών και δομών είναι έντονη, πολλοί πελαγοδρομούν και κυριολεκτικά βουλιάζουν ή πνίγονται σε μια κουταλιά νερό. Η άγνοιά τους αλλά και η έλλειψη εμπιστοσύνης στους δημοτικούς ή περιφερειακούς υπαλλήλους, που προφανώς έχουν επιλεγεί από τον προηγούμενο αιρετό, (άρα είναι «με τους άλλους») τούς κάνει να αναπαράγουν το ίδιο σάπιο μοντέλο άσκησης διοίκησης: «Επιλέγω τους κολλητούς συγγενείς και φίλους, για να με πλαισιώσουν στο διοικητικό μου έργο αφού μόνο αυτούς εμπιστεύομαι ή, ακόμα χειρότερα, με αυτούς θα βάλω κάτι παραπάνω στην τσέπη»!! Αν προσθέσουμε και τα ρουσφέτια που πρέπει να ξοφλήσουν τότε θα καταλάβουμε γιατί οδηγήθηκαν σε διοικητική κατάρρευση πολλοί δήμοι: Η κατάληψη θέσεων ευθύνης από ανάξιους υπαλλήλους ανά τετραετία οδήγησε τους δήμους σε κατάρρευση όλων των επιπέδων. Η οικονομική κρίση επιδείνωσε την κατάσταση αλλά και ξεγύμνωσε τους υπεύθυνους, ενώ έδεσε τα χέρια σε πολλούς ικανούς δημάρχους ή περιφερειάρχες, έντιμους και με όρεξη για δουλειά.
Δημοτικές υπηρεσίες πληροφορικής στελεχωμένες με διοικητικούς υπαλλήλους, οικονομικές υπηρεσίες στελεχωμένες με απόφοιτους Β’βάθμας εκπαίδευσης που δεν έχουν δικαίωμα υπογραφής, και διάφορες άλλες τραγελαφικές καταστάσεις είναι κυρίαρχες. Ο καθένας μας έχει να διηγηθεί και από μια τέτοια τραγελαφική ιστορία. Και φυσικά γι’ αυτό δεν φταίνε μόνο οι υπάλληλοι αλλά και εκείνοι που χτίσανε διοικητικές δομές τέρατα με τις συνεχείς ανακατατάξεις ή προσλήψεις ημετέρων υπαλλήλων με βάση όχι την ανάγκη της υπηρεσίας και τις ικανότητες των υποψηφίων αλλά με βάση το βαθμό συγγένειας με κάποιο μέλος της αυτοδιοικητικής αρχής.
Επίσης, ενώ ο κάθε δήμαρχος μπορεί να μην έχει υπαλλήλους να βγάλουν τη δουλειά σε κρίσιμες υπηρεσίες, έχει παντού υπαλλήλους - ρουφιάνους κατά το κοινώς λεγόμενο – που είναι αργόμισθοι και η μόνη τους δουλειά είναι να λένε στον Δήμαρχο αν δουλεύουν οι υπόλοιποι!!!!
Συνέπεια αυτών των τακτικών είναι οι δήμοι να υπολειτουργούν ή να μην λειτουργούν καθόλου ορισμένες υπηρεσίες τους. Αν αναζητήσει κανείς τις ρίζες του προβλήματος θα χρειαστεί να αναφερθεί σε πολλές παραμέτρους, όπως το πλαίσιο δημιουργίας και λειτουργίας του Α’ και Β βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και πολλά άλλα κοινωνικά και οικονομικά φαινόμενα.
Δεν θα αναφερθώ τώρα σε αυτά. Θα προτιμήσω να καταθέσω τις προτάσεις μου. Προτείνω λοιπόν μερικές αλλαγές που θα απεξαρτήσουν τον υπάλληλο από την εξουσία σε ότι αφορά την επιλογή του.
Μέχρι τώρα, ο υπάλληλος που επιλέγεται από τον Δήμαρχο ή τον Περιφερειάρχη, ειδικά για τις κρίσιμες θέσεις ευθύνης, θεωρείται «δικός του» και επειδή πολλές φορές είναι και ανάξιος για τη θέση ή δεν μπορεί να προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ γιατί δεν έχει τα προσόντα, είναι βέβαιο ότι, για να κρατήσει τη θέση του, θα κλείσει τα μάτια ή, ακόμη χειρότερα, θα συμμετέχει στις παρανομίες της εκάστοτε αρχής.
Για τους έντιμους υπαλλήλους, που προσελήφθησαν αξιοκρατικά, μέσα από διαφανείς διαγωνισμούς, είναι γνωστό ότι η διεφθαρμένη πολιτική εξουσία έχει πάντα ανάγκη από υπαλλλήλους διεφθαρμένους, χαμηλότατων προσόντων, ή υπαλλήλους με σκυμμένο το κεφάλι, υποταγμένους και εξαρτημένους από αυτούς που ασκούν εξουσία, για να μπορέσουν μαζί, χέρι χέρι να υλοποιήσουν τις ανομίες τους. Η ευθύνη είναι τεράστια. Θα πρέπει να μάθει ο ελληνικός λαός ότι όλοι όσοι διαπλέκονται με τις υπηρεσίες του Δημοσίου, (είτε το ίδιο το Δημόσιο, είτε ο ιδιωτικός τομέας) έχουν ανάγκη το διεφθαρμένο κράτος και γι΄αυτό το συντηρούν. Ο φοροφυγάς ιδιωτικός τομέας έχει ανάγκη τον υπάλληλο που λαδώνεται στην εφορία και θα παρέμβει στην πολιτική εξουσία για να διατηρήσει ο «λαδοπόντικας» τη θέση του. Ο Δήμαρχος που βάζει χέρι στο ταμείο το Δήμου έχει ανάγκη τον υπάλληλο της ταμειακής ή οικονομικής υπηρεσίας γιαν κλέψει χωρίς πρόβλημα, και θα τον ορίσει προϊστάμενο αυτής της υπηρεσίας ή θα τον τοποθετήσει εκεί μόλις αναλάβει την εξουσία. Είναι κρίσιμο να σπάσει η εξάρτηση της επιλογής και τοποθέσησης του ανώτατου κρατικού υπαλλήλου σε κρίσιμους τομείς της διοικητικής ιεραρχίας από τον εκάστοτε αιρετό.
Προτείνεται λοιπόν:
1. Κανένας αιρετός δεν θα πρέπει να αφεθεί να ασκήσει δημόσια διοίκηση αν δεν γνωρίζει στοιχειώδεις αρχές δημόσιας διοίκησης. Όλο τα μέλη του εκλεγμένου δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλιου πριν αναλάβουν θα πρέπει να παρακολουθήσουν σεμινάρια σχετικά με τη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Σε συζητήσεις με δήμαρχο μεγάλου δήμου με έκπληξη διαπίστωνα ότι δεν γνώριζε στοιχειώδη πράγματα αν και είχε μεγάλη εμπειρία. π.χ. μου είπε για υπηρεσία που ελέγχεται διοικητικά και από το υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης αλλά και από τον ίδιο τον Δήμο: « Τι δουλειά έχει το υπουργείο, μόνο εγώ διοικώ τον Δήμο!»
2. Ισχυροποίηση των δημοτικών υπαλλήλων που υπηρετούν σε νευραλικές θέσεις και ανεξαρτητοποίηση του διορισμού τους σε τέτοια θέση από την εκάστοτε δημοτική ή περιφερειακή αρχή:
Όλοι οι γενικοί γραμματείς των δήμων αλλά και οι διευθυντές οικονομικών διοικητικών, νομικών υπηρεσιών θα πρέπει να είναι μόνιμοι υπάλληλοι αυξημένων προσόντων, θα επιλέγονται από τον ΑΣΕΠ, θα είναι απαραιτήτως πτυχιούχοι διοικητικών οικονομικών σχολών ή αντίστοιχης με τη θέση ειδικότητας και θα μπορούν να μετακινούνται από Δήμο σε κοντινό Δήμο ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να μη δημιουργούνται εστίες διαπλοκής. Επίσης τις ανώτατες θέσεις στη διοικητική ιεραρχία θα πρέπει να τις καταλαμβάνουν απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης. Αυτό αντίστοιχα θα πρέπει να γίνει και στην Περιφέρεια αλλά και σε όλες τις διοικητικές δομές του κράτους. Για να μην έχουμε ξανά το φαινόμενο το οποίο διαπίστωσα σε πολλές δημοτικές και κρατικές υπηρεσίες όπου για παράδειγμα φιλολόγοι ή απόφοιτοι λυκείου με χαμηλό βαθμό αποφοίτησης μάλιστα, να εργάζονται σε οικονομικές υπηρεσίες επειδή αμοίβονται καλύτερα, (και φυσικά τη δουλειά τη μάθανε στου κασίδι το κεφάλι) και φυσικά να κάνουν και τις ιδιαίτερες χάρες – βλέπε ανομίες - σε αυτούς που τους τοποθέτησαν εκεί.
3. Οι παραπάνω υπάλληλοι,
• να είναι τελικοί υπογράφοντες για πολλά θέματα,
• να προστατεύονται νομικά απέναντι στην αυθεραισία του κάθε Δημοτικού Συμβούλου ή Δημάρχου ή Περιφερειακού Συμβουλίου - Περιφερειάρχη που θα προσπαθήσει να αυθαιρετήσει σε θέματα προσλήψεων ή σε οικονομικά και άλλα θέματα,
• να αποφασίζουν τις ανάγκες προσλήψεων του Δήμου ή της Περιφέρειας σε συνεργασία με τον Δήμαρχο – Περιφερειάρχη και να έχουν τη δυνατότητα βέτο σε ότι αφορά τις ανάγκες και την περιγραφή των προσόντων,
• να προστατεύουν τον Δήμο από τυχόν φαινόμενα διαφθοράς της Δημοτικής εξουσίας.
• Τέλος, να είναι υποχρεωμένοι να συνεργάζονται με τον κάθε έντιμο Δήμαρχο ή Περιφερειάρχη και να τον καθοδηγούν και να τον προστεύουν με την εμπειρία τους σε θέματα διοίκησης με γνώμονα το συμφέρον του Δήμου, της Περιφέρειας και των δημοτών. Ποιος αιρετός δεν θα είχε εμπιστοσύνη σε τέτοιους υπαλλήλους; Μόνο οι ανίκανοι ή οι διαφθαρμένοι ή οι εγωπαθείς.
4. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες και κατά συνέπεια και οι ανωτέρω υπάλληλοι, να ελέγχονται από τον επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ή την αποκεντρωμένη Διοίκηση με βάση συγκεκριμένους δείκτες αξιολόγησης σε τακτά χρονικά διαστήματα ή μετά από αίτημα του Δημάρχου ή από καταγγελία πολίτη η οποία δεν είναι πάντοτε και αξιόπιστη μιας και πολλές φορές οι ίδιοι οι πολίτες ζητούν παράνομα πράγματα και με απειλητικές διαθέσεις.
Οι παραπάνω προτάσεις θα πρέπει να ενταχθούν σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ομαλής λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Δημόσιας Διοίκησης έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία του φορέα γιατί είναι σίγουρο ότι, ακόμη και έτσι, θα βρεθούν υπάλληλοι που θα θεωρήσουν ότι αυτοί διοικούν πια τον Δήμο και επίσης θα βρεθούν δήμαρχοι ή περιφερειάρχες που θα πολεμήσουν με λύσσα τα παραπάνω επειδή δεν μπορούν απλά να λειτουργήσουν σε συντεταγμένη Δημόσια Διοίκηση! Και για το πλαίσιο λειτουργίας υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες που θα το σχεδιάσουν και θα το προσαρμόσουν. Και μιας και δεν έχω τέτοια ειδικότητα σταματώ εδώ.
Οι παραπάνω προτάσεις θεωρώ ότι είναι δικλείδες ασφαλείας που λείπουν και γι αυτό οι τοπικές αυτοδικοικήσεις έχουν γίνει εστίες διαφθοράς. Γιατί τόσα χρόνια κανείς δεν το σκέφτηκε; Μα γιατί όλοι υπηρετούσαν το μοντέλο διακυβέρνησης που αναφέρθηκε πιο πάνω:
Κράτος = Κόμμα, παράταξη ,οικογένεια, κουμπάροι.....
Συμπληρώστε ο καθένας ανάλογα με την εμπειρία του!
Με εκτίμηση,
Γιώργος Παπαμώκος
Χημικός
Research AssociateLaboratory of Computational Biophysics,
German Research School for Simulation Sciences GmbH
D-52425 Jülich, Germany
