Ένα παλληκάρι 20 χρονών, έχασε τη ζωή του από την ανατροπή του τεθωρακισμένου οχήματος μεταφοράς προσωπικού (εν συντομία ΤΟΜΠ) που οδηγούσε στα πλαίσια άσκησης του 575 Τάγματος Πεζοναυτών.
Ποιός φταίει γι’ αυτό; Το πόρισμα της προανάκρισης λένε ότι θα έχει βγει εντός 48ωρών από το ατύχημα και με αυτό θα καταλογισθούν οι ευθύνες στους υπευθύνους. Και βέβαια όπως στις πλείστες των περιπτώσεων οι υπεύθυνοι θα είναι οι ίδιοι:
- Πρώτος και καλύτερος ο άτυχος στρατιώτης, γιατί προέβη σε άστοχο χειρισμό του ΤΟΜΠ
- Δεύτερος ο Αρχηγός Πληρώματος, γιατί ως επικεφαλής του ΤΟΜΠ δεν μερίμνησε για την ακινητοποίησή του όταν αντιλήφθηκε το πρόβλημα ή γιατί δεν αντιλήφθηκε έγκαιρα το πρόβλημα.
- Μετά ο Διοικητής του Λόχου, γιατί δεν μερίμνησε για την αποκατάσταση του προβλήματος ή γιατί δεν έκανε τον προβλεπόμενο έλεγχο ή γιατί δεν ανέφερε έγκαιρα το πρόβλημα.
- Ακολούθως ο Διοικητής του Τάγματος, γιατί ως υπεύθυνος Διοικητής δεν έλαβε όλα τα προβλεπόμενα μέτρα κλπ. Και γιατί γενικώς ο Διοικητής είναι υπεύθυνος «δια παν ότι πράττει ή παραλέιπει να πράξει η Μονάς του».
- Στη συνέχεια πιθανόν να καταλογισθούν ευθύνες και στον Διοικητή της Ταξιαρχίας, διότι δεν έδωσε σαφείς οδηγίες ασφαλείας και κατευθύνσεις προς τους υφισταμένους του Διοικητές, με αποτέλεσμα σε Μονάδα του να συμβεί θανατηφόρο ατύχημα.
- Ενδεχομένως να καταλογισθούν και ευθύνες σε άλλο χαμηλόβαθμο ή μέσων βαθμών προσωπικό, όπως ο Διοικητής της Διμοιρίας Συντηρήσεως, ο Διοικητής της Μονάδας Τεχνικού, διάφοροι τεχνίτες κλπ., ανάλογα με το αν υπήρξε βλάβη και τι μορφής.
Μέχρις εκεί όμως. Οι ηθικοί αυτουργοί, ή μάλλον οι πραγματικοί ένοχοι θα μείνουν για μια ακόμη φορά ατιμώρητοι, όπως κάθε φορά που συμβαίνει ένα τέτοιο θλιβερό συμβάν. Και αυτοί είναι που απαιτούν την παραδειγματική τιμωρία των «υπευθύνων». Ποιοί είναι αυτοί; Η εκάστοτε κυβέρνηση και τα όργανά της (συνεπικουρούμενη βέβαια και από το υπόλοιπο πολιτικό σκηνικό) με τις συνεχείς και άστοχες παρεμβάσεις στο έργο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ποιός σας έδωσε κύριοι Πρωθυπουργέ, Υπουργοί, Υφυπουργοί, Βουλευτές και λοιποί πολιτικοί προϊστάμενοι το δικαίωμα να παρεμβαίνετε ασύστολα για ψηφοθηρικούς λόγους στο έργο των ΕΔ; Εύκολα θα απαντήσετε «ο λαός με την ψήφο του». Εν ονόματι λοιπόν αυτής της λαϊκής εντολής, αγνοείτε επί χρόνια ολόκληρα τις εισηγήσεις των Γενικών Επιτελείων ή τις κατευθύνετε προς αυτό που θέλετε, είτε αυτό αφορά προμήθεια οπλικών συστημάτων, είτε αυτό αφορά άνοιγμα και κλείσιμο Στρατοπέδων, είτε αυτό αφορά συνθήκες διαβίωσης προσωπικού, είτε αυτό αφορά αύξηση και μείωση της θητείας.
Και έρχομαι στο τελευταίο. Όταν αρχίσατε να μειώνετε το χρόνο της θητείας σκεφθήκατε ποτέ ότι αυτό, εκτός από τις αυτονόητες επιχειρησιακές επιπτώσεις λόγω μειώσεως του ποσοστού επάνδρωσης των μονάδων και της επιπλέον εξάρτησης της μαχητικής ισχύος από την εφεδρεία, θα έχει επιπτώσεις και στο βαθμό εκπαιδεύσεως του προσωπικού;
Κάποτε, ως Διοικητής Λόχου και Τάγματος, στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 αντίστοιχα, είχα και εγώ παρόμοια καθήκοντα με ΤΟΜΠ πολυπλοκώτερα των Μ113. Πολλές φορές στο βωμό του υπερβάλλοντος ζήλου και της επιτυχίας της άσκησης ή της επιχειρησιακής αναγκαιότητας, βάζαμε την ασφάλεια σε δεύτερη μοίρα. Υπήρχε όμως μία ειδοποιός διαφορά: Οι οδηγοί στους οποίους εμπιστευόμασταν τα ΤΟΜΠ, ήταν ΕΚΠΑΙΔΕΥΜΕΝΟΙ. Είτε ήταν επαγγελματίες, είτε κληρωτοί οπλίτες.
Ο στρατιώτης οδηγός ερπυστριοφόρου τότε, έμενε 8 εβδομάδες στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων και 8 εβδομάδες στο Ειδικό Κέντρο Εκπαιδεύσεως για να μάθει την ειδικότητά του και όταν ερχόταν στη Μονάδα ακολουθούσαν άλλες 2-4 εβδομάδες εκπαίδευση που ολοκληρωνόταν με πορεία σε φάλαγγα 50 χιλιομέτρων για πλήρη εξοικείωση, πριν του δοθεί το δελτίο καταλληλότητας για να οδηγήσει το ΤΟΜΠ σε εκπαίδευση ή άσκηση. Είχε τουλάχιστον 100 ώρες οδήγησης ως εμπειρία και επιπλέον είχε πλήρη γνώση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών του οχήματος, έτσι ώστε να μπορεί να προλαμβάνει και συνήθεις βλάβες. Τότε όμως η θητεία ήταν 22 και 18 μήνες αντίστοιχα.
Σήμερα στους 9 μήνες θητείας που όλες οι δραστηριότητες έχουν συμπτυχθεί στους μισούς ή και λιγότερους χρόνους τι γίνεται; Οι απαιτήσεις όμως από τους Διοικητές και τις Μονάδες είναι ίδιες αν όχι περισσότερες. Έτσι φθάνουν με λιγότερες από 20 ώρες εμπειρίας να αναθέσουν σε στρατιώτες αυτά τα καθήκοντα. Και χάρη στην αέναο προσπάθεια και το φιλότιμο τα καταφέρνουν αξιέπαινα. Προσεύχονται όμως συνέχεια να μην τύχει το κακό, το απροσδόκητο. Όταν διετάχθη η τελευταία μείωση θητείας το 2009, ήμουν Διευθυντής Εκπαιδεύσεως του ΓΕΣ και μέσω της εισηγήσεως για την τροποποίηση της εκπαιδεύσεως αναφέραμε τις πιθανές επιπτώσεις που θα είχε αυτή η τελευταία μείωση, αλλά δυστυχώς η πολιτική ηγεσία δεν θέλησε να τις ακούσει, μεταφέροντας βεβαίως όπως πάντα την ευθύνη στη στρατιωτική ηγεσία.
Αν τώρα σε όλα τα παραπάνω προσθέσουμε τη δραματική μείωση των πιστώσεων, ειδικά την τελευταία τριετία με αποτέλεσμα την ελλειπή συντήρηση και τη μη έγκαιρη χορήγηση ανταλλακτικών και τη γήρανση των μέσων, τότε το μίγμα γίνεται επικίνδυνα εκρηκτικό.
Τίποτε βέβαια δεν μπορεί να αμβλύνει τον καημό της μάνας και του πατέρα αυτού του αδικοχαμένου παλληκαριού, ούτε μπορεί να το φέρει πίσω, άσχετα αν νοιώσουν δικαιωμένοι διαβάζοντας την επιστολή μου. Θα ήθελα όμως να πάψουν όλοι να πυροβολούν όλοι τους Διοικητές και τα μικρά στελέχη για να κρύψουν τις δικές τους ευθύνες και να τους δίνουν ως βορά για τροφή του αδηφάγου λαού. Κάνουν ότι μπορούν δίνοντας όλο τους το είναι (πλην εξαιρέσεων) με τα μέσα που έχουν. Και οι πραγματικοί υπεύθυνοι ας αναλάβουν πλέον τις ευθύνες που τους ανήκουν και να διορθώσουν το συντομώτερο ότι μπορούν. Και μπορούν πολλά αρκεί να έχουν τη θέληση, τη βούληση και να μη σκέφτονται το θώκο τους και το πολιτικό κόστος.
Δημήτριος Καραμπέρης
Υποστράτηγος ε.α.