Κάποτε ήσαν νέοι, όλο ζωή και πατριώτες, αγωνιστές για την ελευθερία της πατρίδας τους. Τους βασάνισαν άγρια, τους σακάτεψαν επι ζωής, τους στέρησαν τα ανθρώπινα τους δικαιώματα, τους μεταχειρίστηκαν χειρότερα και από τα ζώα.
Και όμως. Κάποιοι έζησαν για να διηγηθούν μισό αιώνα αργότερα, τα βάσανα και τις ατιμίες των αποικιοκρατών Βρετανών εναντίον τους.
Υποκλίνεται πραγματικά η ίδια η Ιστορία και ο άνθρωπος, μπροστά στο θάρρος, την επιμονή και την αντοχή των μετρημένων στα δάκτυλα του ενός χεριού Κενυατών πρώην Μάου Μάου, να δικαιωθούν φέροντας ζωντανά τα όσα υπέστησαν στην πόρτα της βρετανικής κυβέρνησης με θεατή την παγκόσμια κοινή γνώμη.
Στις 5.6.2013 ανακοινώθηκε ότι η βρετανική κυβέρνηση συμβιβάστηκε εξωδίκως με τους Κενυάτες προσφέροντας χρηματική αποζημίωση αναγνωρίζοντας τα βάσανα που υπέστησαν την δεκαετία του 1950 στα χέρια της τότε αποικιακής βρετανικής κυβέρνησης.
Μιλώντας στη Βουλή των Κοινοτήτων την Πέμπτη 6 Ιουνίου 2013, ο υπουργός Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας κ. Γουίλιαμ Χέιγκ είπε:
« Κατανοούμε το πόνο και την λύπη εκείνων που ήσαν αναμεμειγμένοι στα γεγονότα της εκτάκτου ανάγκης στην Κένυα. Η βρετανική κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι οι Κενυάτες υπέστησαν βασανιστήρια και άλλου είδους κακομεταχείρισης στα χέρια της αποικιακής διοίκησης. Η βρετανική κυβέρνησης ειλικρινά αποδοκιμάζει τα βασανιστήρια εκείνα που σημάδεψαν την πρόοδο προς την ανεξαρτησία της Κένυας. Βασανιστήρια και κακομεταχείριση είναι απεχθή παραβιάσεις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας τις οποίες καταδικάζουμε απερίφραστα».
Για να δηλώσει ο κ. Μάρτιν Ντέι, εκ των ανώτερων δικηγόρων της υπεράσπισης, « βγάζω το καπέλο στον κ. Χέιγκ για το θάρρος του να κάνει σήμερα αυτή τη δήλωση και να ανακοινώσει την διευθέτηση με τους πελάτες μας. Αυτά τα εγκλήματα διεπράχθησαν από Βρετανούς αποικιακούς αξιωματούχους δίχως να αναγνωριστούν και τιμωρηθούν για δεκαετίες… και παρόλο ότι έγιναν πριν πολλά χρόνια, τα φυσικά και πνευματικά σημάδια παραμένουν. Τα ηλικιωμένα θύματα των βασανισμών επι τέλους πήραν την αναγνώριση και δικαιοσύνη που αναζητούσαν. Για αυτούς, η σημασία αυτής της στιγμής δεν μπορεί να περιγραφεί».
Η Βρετανία συνολικά θα πληρώσει £19.9 εκ σε έξοδα και αποζημίωση, και 5,228 Κενυάτες θα πάρουν από £2,600 ποσό πενταπλάσιο του μέσου ετήσιου εισοδήματος στην Κένυα. Επιπλέον η Βρετανία θα υποστηρίξει την ανέγερση μνημείου στην πρωτεύουσα Ναιρόμπι, για τα θύματα των βασανισμών την εποχή της αποικιοκρατίας, όπου πέραν των 100,000 Κενυατών κρατήθηκαν τότε σε βρετανικά στρατόπεδα, με πολλούς απ’ αυτούς να υποβάλλονται σε συστηματική κακομεταχείριση, αφού σύμφωνα με στοιχεία υπήρξαν θύματα βασανισμών, βιασμών ακόμη και ευνουχισμών. Το αποτέλεσμα αυτό βέβαια ήταν αναμενόμενο γιατί το Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας δεν είχε υπόθεση, και η θέση του χειροτέρεψε ακόμα περισσότερο με την αποκάλυψη ότι είχε αποκρύψει τα ονομαζόμενα «ξεχασμένα έγγραφα» που είχε μεταφέρει από τις πρώην αποικίες το περιεχόμενο των οποίων επιβεβαίωνε τις καταγγελίες των Κενυατών. Εξού και οι διαπραγματεύσεις για συμβιβασμό είχαν αρχίσει από τον περασμένο Οκτώβριο.
΄Ομως, εκείνο που επίσης τόνισε ο κ. Χέιγκ στην αναφορά του στη Βουλή, ήταν ότι δεν πιστεύουν ότι η διευθέτηση αυτή δημιουργεί προηγούμενο και τόνισε ότι η κυβέρνηση θα συνεχίζει να αρνείται ευθύνη για τις πράξεις αποικιακών διοικήσεων σε άλλες πρώην αποικίες.
Και ένας από τους λόγους, που η βρετανική κυβέρνηση αναμενόταν ότι θα έκλεινε το θέμα με συμβιβασμό ήταν για να μην δημιουργηθεί δεδικασμένο.
Δυστυχώς για την Κύπρο, οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ 1955-59 άργησαν κατά πολύ να ενεργήσουν. Καταρχήν μετά την κυπριακή Ανεξαρτησία μπορούσαν ανα πάσα στιγμή να προβούν σε αγωγές ως ελεύθεροι πολίτες, αντίθετα με τους Κενυάτες Μάου Μάου το κίνημα των οποίων ήταν απαγορευμένο στην ίδια τους την πατρίδα για την οποία αγωνίστηκαν, μέχρι το 2003. Ξεκίνησαν τον αγώνα τους ευθύς μετά.
Στην περίπτωση της Κύπρου δεν χρειαζόντουσαν μαρτυρίες από τα «ξεχασμένα έγγραφα», υπήρχαν ζωντανοί όλοι οι υπεύθυνοι, και 30 χρόνια αργότερα είχαν ήδη αποδεσμευθεί πληθώρα εγγράφων και καταθέσεων. Επιπλέον, η δική μας πλευρά είχε στην διάθεσή της τις λεπτομέρειες των κατηγοριών για βασανιστήρια στις δύο Προσφυγές που κατέθεσε η Ελλάδα στο Συμβούλιο της Ευρώπης την μία το 1956 και την άλλη το 1957.
Το γεγονός ότι ο Ευάγγελος Αβέρωφ υποσχέθηκε στους Βρετανούς τον Φεβρουάριο του 1959 να αποσύρει την προσφυγή και το έκανε, δεν σήμαινε τίποτα. Γιατί η προσφυγή είχε γίνει εκ μέρους της Ελλάδας όταν η Κύπρος ήταν ακόμα αποικία. Δεν εμπόδιζε κανένα Κύπριο πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας να ενάγει την βρετανική κυβέρνηση για βασανισμούς οποιαδήποτε ώρα. Δυστυχώς, δεν έγιναν τέτοια διαβήματα για 50 τόσα χρόνια μέχρι που ακούστηκε η διεκδίκηση των Κενυατών…
Τουρκία
Παράλληλα το θέμα αυτό μπορεί να μην δημιουργεί δεδικασμένο, όμως δημιουργεί το προηγούμενο της διεκδίκησης του δικαίου και ότι εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας πρέπει να τιμωρούνται. Τα απεχθή εγκλήματα της Τουρκίας εις βάρος των Ελλήνων της Κύπρου κατά την βάρβαρη τουρκική εισβολή, οι βιασμοί, οι μαζικές δολοφονίες αμάχων, οι βασανισμοί, δεν πρέπει και δεν έχουμε δικαίωμα να αφήσουμε στο ράφι της ιστορίας. Τα 5 γεροντάκια πρώην Μάου Μάου ( η μία πέθανε δεν πρόλαβε) αν μη τι άλλο ας μας παραδειγματίσουν έστω και τώρα, γιατί στην περίπτωση της Κύπρου, η εγκληματίας Τουρκία ακόμα είναι εδώ και συνεχίζει το έγκλημά της εις βάρος μας…
Ας τερματιστούν επιτέλους οι υποταγές με συνομιλίες μεταξύ «δύο κοινοτήτων» και ας γίνει η πρώτη κυβέρνηση, η κυβέρνηση Αναστασιάδη να απαιτήσει συνομιλίες απευθείας με την κατοχική Τουρκία παραθέτοντας στο τραπέζι πρώτα απ ΄όλα κατάλογο των απεχθή εγκλημάτων της. Τις τουρκικές παραβιάσεις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας τις οποίες καταδικάζει απερίφραστα και ο Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας της Βρετανίας! Κλείνοντας ας υπενθυμίσουμε τι είπε στις 7 Ιουλίου 1920 ο David Lloyd George:
« Ο Τούρκος υπήρξε συνεχής πηγή ανωμαλίας στην Ευρώπη και στην Ασία. Υπήρξε ενόχληση και κατάρα… Υπήρξε διαβόητος στο ότι όπου πήγε, έφερε την ερήμωση… Δεν δικαιούται να έχει λύπηση». («Ελευθερία» Λονδίνου 6.6.2013).
*Η Φανούλα Αργυρού είναι ερευνήτρια και συγγραφέας με έδρα το Λονδίνο
