του Μιχάλη Καρχιμάκη*H Διακήρυξη-ορόσημο για το ιστορικό ΠΑΣΟΚ, η «3η του Σεπτέμβρη» ήταν το πολιτικό κείμενο που καθοδήγησε τα πρώτα σκιρτήματα ενός οργανωμένου πια..
σοσιαλιστικού χώρου στη μεταχουντική Ελλάδα. Το κείμενο που έγινε σύμβολο του Σοσιαλισμού, που έδωσε περιεχόμενο στη νεωτερίστικη ιδεολογική του καινοτομία, που δόμησε τον ριζοσπαστισμό μιας νέας Ελλάδας που σύντομα βρήκε τον δρόμο προς την εξουσία.
Όποιος σήμερα το διαβάζει πολύ φυσικά θα αναρωτηθεί αν ένα κείμενο που γράφτηκε σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες από τις σημερινές μετά από τόσες δεκαετίες σήμερα συνεχίζει να έχει στοιχεία και ζητούμενα για τη δημοκρατία του 2013.
Τριάντα εννέα χρόνια από την ιδρυτική Διακήρυξη του Ανδρέα Παπανδρέου τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιάς ανθρώπων που οραματίστηκαν μια ανεξάρτητη και ισχυρή Ελλάδα δείχνουν να εξανεμίζονται υπό το βάρος της νέας πραγματικότητας που διαμορφώθηκε. Όχι αυτό το κείμενο δεν πρέπει να περάσει στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας» σαν ένα κείμενο κάποιων οραματιστών, αθεράπευτα ρομαντικών που το ανασκαλεύουν στην μνήμη και παραμένουν σιωπηλοί και άπραγοι μπροστά σε ένα Κίνημα που εν πολλοίς τείνει να αποκόπτεται από τους ιστορικούς παραδοσιακούς κοινωνικούς και πολιτικούς του συμμάχους.
Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ 3 ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ AKOMH KAI ΣΗΜΕΡΑ H ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ
Είναι και παραμένει ακόμη και σήμερα το κορυφαίο πολιτικό κείμενο η πολιτική παρακαταθήκη που μιλά για τους τέσσερις άξονες που ο λαός πρέπει να αγωνίζεται να πετύχει για την πατρίδα. Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση – Δημοκρατική Διαδικασία.
Στα χρόνια που πέρασαν, παρά ένα σαράντα, υπήρξαν αγωνιστές που έκαναν ό,τι πέρναγε από το χέρι τους για να γίνει η χώρα ανεξάρτητη. Και όμως σήμερα έχουμε ένα δυσθεώρητο χρέος με αποτέλεσμα να εκτελούμε τις εντολές των δανειστών μας . Αυτή είναι η οδυνηρή αλήθεια, όταν εξαρτάσαι οικονομικά από άλλους, η «Εθνική Ανεξαρτησία» αυτομάτως γίνεται ζυμάρι που πλάθεται από τις ορέξεις των δανειστών και των εκπροσώπων τους.
Και η Λαϊκή κυριαρχία δείχνει μέσα από αυτήν την σκληρή πραγματικότητα να γίνεται μακρινή ανάμνηση και έκτακτο γεγονός που εφαρμόζεται μόνον όταν κάθε φορά καλούμεθα να εκλέξουμε κυβέρνηση, ώστε κάθε πρωθυπουργός τελικά να εφαρμόσει αυτά τα οποία έχουν προγραμματιστεί χωρίς την δική μας συναίνεση. Γιατί, δυστυχώς αυτή είναι η άλλη σκληρή και απεχθής πραγματικότητα. Κοινωνική απελευθέρωση ενός λαού που υπερχρεωμένος στους τραπεζίτες (που ουσιαστικά υπονόμευσαν την χώρα) βλέπει με τρόμο να εξανεμίζονται οι κόποι του, τα όνειρά του.
Όσο για την Δημοκρατική διαδικασία, αυτήν την αντικατέστησαν σταδιακά και έντεχνα οι εταιρείες δημοσκοπήσεων, οι καναλάρχες και τα ΜΜΕ καθοδηγώντας τεχνηέντως τον πολίτη προς τους αρεστούς του συστήματος, δίνοντας μια τεθλασμένη πραγματικότητα μέσα από το πρίσμα των δικών τους συμφερόντων, δημιουργώντας διάφορα σενάρια στα μέτρα τους υπονομεύοντας την οργανωμένη πολιτική δράση – όπως την εμπέδωσε στις συνειδήσεις των ανθρώπων ο Ανδρέας Παπανδρέου – και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις επικράτησης της λογικής της ζούγκλας , της ατομικής αναζήτησης, της λύσης των προβλημάτων, της διάστασης της υπονόμευσης της συλλογικής δράσης της απαξίωσης της πολιτικής, της επικράτησης της λογικής «όλοι είναι ίδιοι» για να μπορούν να επιδιώκουν και να ικανοποιούν ανενόχλητοι τα ιδιοτελή τους διαχρονικά συμφέροντα σε βάρος των πολλών και του τόπου.
Θα μου πείτε ποιές είναι οι ευθύνες εκείνου του ιστορικού ΠΑΣΟΚ αφού στα 20 σχεδόν από τα 40 αυτά χρόνια της μεταπολίτευσης ήταν ο βασικός πρωταγωνιστής της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα. Ξεχνάμε όμως εντέχνως πως άλλες ήταν οι τότε συνθήκες και άλλες είναι σήμερα. Σήμερα σχεδόν ολόκληρος ο κόσμος βρίσκεται στο έλεος των «αγορών», στο έλεος μιας ασύστολης και ασυγκράτητης κερδοσκοπίας ενός κτηνώδους καπιταλισμού. Το κοινωνικό κράτος και οι κατακτήσεις μας σε πολλούς τομείς περιορίστηκαν σημαντικά και ήδη και οι ψυχραιμότεροι αναλυτές διαπιστώνουν πως οι εργασιακές σχέσεις έχουν επιστρέψει σε έναν σκληρό και ανάλγητο μεσαίωνα. Η απόσταση ανάμεσα στις 3 Σεπτεμβρίου του ’74 και στις 3 Σεπτεμβρίου του 2013, με τα όσα έχουν γίνει και έχουν διαδραματιστεί σε παγκόσμια κλίμακα μπορεί και να μετριέται ήδη σε έτη φωτός. Τα μηνύματα του Ανδρέα Παπανδρέου, «Εθνική Ανεξαρτησία», «Λαϊκή Κυριαρχία», «Κοινωνική Απελευθέρωση» «με τελικό στόχο το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας» ηχούν σήμερα παράξενα, εξωτικά, μηνύματα μιας εποχής που χάνεται στην αχλή του μύθου.
ΤΑ ΒΑΘΥΤΕΡΑ ΜΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ 3Ης ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ ΔΕΝ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΑΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΧΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΖΩΝΤΑΝΑ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΟΥΝ
Και όμως, υπήρξαν και υπάρχουν πολλές χιλιάδες αγωνιστές που πάλεψαν και παλεύουν για αυτόν τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Που έλεγαν πως δεν τους κάνει ούτε ο καπιταλισμός, ούτε ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» με τα αδιέξοδά τους, που ήθελαν να τραβήξουμε σαν χώρα το δικό μας δρόμο. Η ιστορία ήρθε και δικαίωσε εκείνες τις αγωνίες μας εκείνο το μοναδικό «όραμα» που γεννούσε ελπίδες που έφερε το σύνθημα της «αλλαγής. Τα βαθύτερα μηνύματά της (εθνικά, πολιτικά, κοινωνικά) ποτέ δεν ξεπεράστηκαν, ποτέ δεν ξεχάστηκαν και σήμερα, ιδίως σήμερα παραμένουν ολοζώντανα και απαιτούν.
Απαιτούν μέσα από αυτές τις ίδιες λέξεις να υπάρξει μια διέξοδος στα αδιέξοδα και μια ελπίδα για λύσεις και απαντήσεις στα προβλήματα που δημιούργησε η κρίση.
Απαιτούν αυτός ο κύκλος της κρίσης να κλείσει, με αλλαγή πολιτικής και συγκρούσεις.
Συγκρούσεις με όλους εκείνους που αναχαιτίζουν, υπονομεύουν, χωνεύουν υποκλέπτουν και παρεμποδίζουν την διεύρυνση του πλούτου στην χώρα, με αποτέλεσμα να την πληρώνουν οι εύκολοι στόχοι, οι φτωχοί, οι αδύναμοι, οι άνθρωποι της πραγματικής δημιουργίας που έγιναν και τα θύματα της κρίσης.
Το ΠΑΣΟΚ του 2013 αν θέλει να δώσει ελπίδα και να ξαναγεννηθεί πρέπει να γίνει το αντισυστημικό ΠΑΣΟΚ του 1974 που μέσα στην κρίση θα ξεκινήσει συγκρούσεις κυρίως με αυτούς που αναχαιτίζουν, υπονομεύουν και υποκλέπτουν τον πλούτο της χώρας και μέσα από αυτές τις συγκρούσεις θα δώσει μια νέα ελπίδα για μια νέα αναδιανομή και μια πραγματικά αυτοδύναμη πορεία.
Απαιτούν μια νέα επίμονη ευρωπαϊκή στρατηγική που θα ενοποιήσει τη στάση των χωρών του ευρωπαϊκού νότου απέναντι σε μία Γερμανία που επιδιώκει μια Γερμανική Ευρώπη και όχι μια Ευρωπαϊκή Γερμανία όπως προφητικά είχε διατυπώσει ο Ανδρέας Παπανδρέου μιλώντας στη Βουλή για την κύρωση της Ευρωπαϊκής συνθήκης του Μάαστριχτ.
Απαιτούν από όλους μας να βρεθούμε και πάλι κοντά στον λαό που πίστεψε και έκανε τα μηνύματα αυτά δικά του.
Έναν λαό όμως που πρέπει να τον ακούσουμε, να τον βοηθήσουμε να ξαναβρεί την αυτοπεποίθησή του, την πίστη του στο ότι είναι κύριος της τύχης του.
Να ξαναβρεί την εμπιστοσύνη του στην πολιτική και την δυναμική της, για ν’ αλλάξει τον κόσμο.
Ξέρουμε όλοι μας καλά, πως ακόμη και στην δεκαετία του 1980, όταν το κυβερνητικό πλέον ΠΑΣΟΚ προσέκρουσε στην αδήριτη πραγματικότητα του συσχετισμού δυνάμεων και κλήθηκε να αναθεωρήσει κρίσιμες πλευρές της πολιτικής του πρότασης, το σύμβολο της Διακήρυξης παρέμεινε, παρά τις απόπειρες αναθεώρησής του, ακλόνητο.
Έτσι και τώρα, μέσα από αυτά τα νοήματα και τις ιδέες του τότε, να επικαιροποιήσουμε την λαλιά μας και να επαναπροσδιορίσουμε με σαφήνεια το κοινωνικό μας όραμα, ένα όραμα οριοθετημένο με σαφήνεια, όχι σαν κάποιο δυσκολοκατανόητο ιδεώδες, αλλά ως καθημερινή πράξη.
Πρέπει να ξαναβάλουμε και πάλι στα μάτια του πολίτη αυτό που ονομάζουμε πολιτικό ήθος και που τόσο πολύ έχει κακοποιηθεί η έννοια του.
Οι στόχοι, οι αρχές και οι ιδέες του ΠΑΣΟΚ, που συνεπήραν τον Ελληνικό λαό που με ισχυρή πλειοψηφία έστειλε το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση το 1981 και άλλαξε η ροή της ιστορίας της χώρας δεν είναι κενό γράμμα και ας απέχουν χρονικά τόσο πολύ από τότε μέχρι σήμερα.
Ιδιαίτερα σήμερα.
Σήμερα που ο λαός μας βρίσκεται στο χειρότερο μεταπολιτευτικά οικονομικό, κοινωνικό επίπεδο μετά από την Διεθνή κρίση του 2008 και τις πολιτικές της Δεξιάς του Καραμανλή του νεώτερου που μας οδήγησε σε μακροχρόνιες και δυσκολοξεπέραστες περιπέτειες, συμπεριλαμβανομένης και της υπονόμευσης που δέχτηκε η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ από την Δεξιά του Σαμαρά, από τα Μέσα Ενημέρωσης, από τις Τράπεζες, τους μεγαλοπαράγοντες και χωρίς αρραγές εσωτερικό μέτωπο, με την κορύφωσή του στην απώλεια της πλειοψηφίας από συγκεκριμένους κοινοβουλευτικούς κατά την απόπειρα θεσμοθέτησης διενέργειας του δημοψηφίσματος, και στην παγκοσμίως πρωτόγνωρη διαδικασία ένας πρωθυπουργός να παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης για να αποχωρήσει από την πρωθυπουργία .
Σήμερα που η οργή, ο θυμός, ο φόβος και η απόγνωση, πλανιέται πάνω από τη χώρα,
Πρέπει να υπάρξει ένα ΠΑΣΟΚ που είναι ανάγκη να εκφράσει την ελπίδα, τις αγωνίες και τους πόθους του απλού Έλληνα, να ξαναφέρει στο προσκήνιο την Δημοκρατία, την Λαϊκή Κυριαρχία, την Κοινωνική Δικαιοσύνη και την Εθνική Στρατηγική, να γράψει μαζί με τον έλληνα πολίτη την επόμενη σελίδα της πολιτικής ιστορίας της χώρας μας.
ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΕΣ.
Οι βασικές αρχές της διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη με τον Ανδρέα Παπανδρέου παραμένουν επίκαιρες, αναλλοίωτες και αδιαπραγμάτευτες ιδίως τώρα που η κληρονομιά της εξαετίας Καραμανλή μας ανάγκασε να αναμετρηθούμε με την διαδρομή μας, με την ιστορία μας και με την ψυχή μας και να αναιρέσουμε βασικές αρχές της διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη όπου η εθνική ανεξαρτησία περιορίζεται με την υποχρέωση της χώρας να συμμορφώνεται και να υλοποιεί τις απαιτήσεις των δανειστών της, όπου η λαϊκή κυριαρχία καταβαραθρώνεται από μια πρωτοφανή και χαοτική παρέκκλιση μεταξύ προεκλογικών προγραμματικών εξαγγελιών και άσκησης κυβερνητικής πολιτικής.
Σε έναν κόσμο ραγδαίων αλλαγών, στην Ελλάδα της κρίσης, «πατριώτης» είναι εκείνος που διαθέτει το αίσθημα της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης και αυτή την ατομική και κοινωνική ευθύνη μπορεί να την αναγεννήσει επικαιροποιημένα στο σήμερα το τετράπτυχο της Διακήρυξης του Σεπτέμβρη, να μορφώσει και πάλι ένα νέο αυτόνομο δημιουργικό ενσυνείδητο πολίτη, σε μια κοινωνία δημιουργικών ανθρώπων χαράζοντας τα όρια μιας νέας πολιτικής κυριαρχίας απέναντι σε μια υποβόσκουσα νέα εμφυλιακή τάξη πραγμάτων.
*Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΧΙΜΑΚΗΣ
είναι πρώην Γενικός Γραμματέας ΠΑΣΟΚ
