Περί ασφαλίσεως

Γράφει ο Σωτήριος Καλαμίτσης

[Δέκατη έβδομη ημέρα από την υποβολή στην Εισαγγελία το Αρείου Πάγου της μήνυσης της ΧΑ για την τρύπα στα Ταμεία του ΠΑΣΟΚ και ένατη από...

τη δημοσιοποίηση της φήμης ότι παρακολουθούνται τα τηλέφωνα των βουλευτών της αντιπολίτευσης. Κανένα παπαγαλάκι δεν με ενημέρωσε για το αν κινήθηκε κάποια διαδικασία διερεύνησης των καταγγελλομένων. Τί συνέβη; Δεν τηλεφωνούν πλέον οι παπαγάλοι στους Εισαγγελείς;].

Η ασφάλιση, είτε κοινωνική είναι είτε ιδιωτική, στηρίζεται στη θεωρία των πιθανοτήτων και στον νόμο των μεγάλων αριθμών [να με συμπαθάνε οι μαθηματικοί, αν η θεωρία των πιθανοτήτων είναι μέρος του νόμου των μεγάλων αριθμών ή το αντίστροφο ή τίποτε από τα δύο]. Συγκεντρώνονται, δηλαδή, από έναν οργανισμό τόσον οι κίνδυνοι τους οποίους διατρέχει μία μεγάλη μερίδα πληθυσμού όσο και εισφορές εκάστου μέλους της μερίδος αυτής, ενώ ο οργανισμός είναι επιφορτισμένος με τη διαχείριση των εισφορών και τη διάθεση μέρους αυτών σ’ εκείνο το μέλος της μερίδος, στο πρόσωπο του οποίου θα επέλθει ο επαπειλούμενος κίνδυνος. Η επιστήμη της Στατιστικής προσδιορίζει τη συχνότητα, με την οποία μπορεί να επισυμβεί ο συγκεκριμένος κίνδυνος, ώστε με βάση αυτήν να καθορισθεί το ύψος της εισφοράς εκάστου μέλους, για να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος, όταν θα συμβεί. Παράδειγμα: αν συγκεντρωθούν 1000 πολίτες και εισφέρουν ένα ποσό ο καθένας για να καλύψουν το ενδεχόμενο να καεί το σπίτι τους, είναι βέβαιο ότι στη διάρκεια συγκεκριμένης περιόδου δεν θα καούν όλα τα σπίτια. Ίσως να καούν τα 50, οπότε με το κεφάλαιο που θα έχει συγκεντρωθεί, θα μπορέσουν οι 50 πληγέντες να ξαναχτίσουν το σπίτι τους. Ας πούμε, λοιπόν, ότι η ασφάλιση είναι μία μορφή αλληλεγγύης. Δίνει ο καθένας μας τον οβολό του εκ των προτέρων, ώστε ο συνάνθρωπός μας να μη συντριβεί από ένα τυχαίο περιστατικό καθώς θα βλέπει να χάνονται οι κόποι μιας ζωής.

Στο πεδίο της ασθένειας υπάρχει η κοινωνική ασφάλιση που ασκείται από τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, στους οποίους εισφέρουν οι κατηγορίες των προσώπων που εντάσσονται σ’ αυτούς ένα ποσό κάθε μήνα. Τα ποσά που συγκεντρώνονται τελούν υπό τη διαχείριση των Διοικητικών Συμβουλίων των οργανισμών, τα οποία διορίζονται από την εκάστοτε κυβέρνηση. Έτσι, βλέπουμε ότι τις θέσεις αυτές καταλαμβάνουν συνήθως πρόσωπα που απέτυχαν να εκλεγούν βουλευτές, αλλά πρέπει να ανταμειφθούν για τον αγώνα που έδωσαν για την εκλογική επικράτηση του κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία.

Υπάρχουν, όμως, και ιδιωτικοί οργανισμοί, ήτοι οι ασφαλιστικές εταιρείες, που καλύπτουν κινδύνους ασθένειας έναντι εισφοράς που αποκαλείται «ασφάλιστρο». Όλοι οι ασφαλισμένοι σε μία ασφαλιστική εταιρεία αποτελούν την ομάδα των ανθρώπων που δια κοινών εισφορών σχηματίζουν τα κεφάλαια, μέρος των οποίων θα διατεθεί από την ασφαλιστική εταιρεία για την κάλυψη της ανάγκης για ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη μερικών από αυτούς, αφού είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να ασθενήσουν όλοι εντός συγκεκριμένης περιόδου.

Τόσον οι οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης όσο και οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν εκ του νόμου υποχρέωση να τηρούν αποθεματικά για την αντιμετώπιση των κινδύνων, ώστε να είναι σε θέση να καλύψουν το κόστος αντιμετώπισής τους. Πρόκειται για τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων, τα οποία κούρεψε με το έτσι θέλω ο πολύς Βενιζέλος, αλλά και ο Προβόπουλος. Πρόκειται για τα αποθεματικά που τηρούν οι ασφαλιστικές εταιρείες με βάση εκ των προτέρων τεθειμένους κανόνες, τα οποία μπορούν να επενδυθούν μόνον σε συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία προσδιοριζόμενα από την πολιτεία, ώστε να υπάρχει διάχυση της επένδυσης σε αξιόπιστα στοιχεία και να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος απομείωσης αυτών των στοιχείων από οικονομικές συγκυρίες. Είναι τα ίδια αποθεματικά που κούρεψε εμμέσως ο πολύς Βενιζέλος, αφού πολλές ασφαλιστικές εταιρείες είχαν επενδύσει τα αποθεματικά τους σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου που πρόσφεραν εγγυημένη απόδοση και απόλυτη σιγουριά, όπως διατυμπάνιζαν οι διαφημιστικές καμπάνιες του κράτους για τα ομόλογα που εξέδιδε κατά καιρούς.

Είναι γνωστόν, επίσης, ότι τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων εχρησιμοποιούντο ανέκαθεν για την άσκηση της εκάστοτε κυβερνητικής πολιτικής, η οποία, ασφαλώς, δεν ελάμβανε υπόψιν τη θεωρία των πιθανοτήτων. Ήθελε π.χ. η κυβέρνηση να καλύψει ασφαλιστικώς μία ομάδα πληθυσμού, η οποία ουδέν είχε εισφέρει για τον σχηματισμό των αποθεματικών κάποιου Ταμείου; Εντόπιζε ένα ισχυρό Ταμείο και ενέτασσε εκεί την εν λόγω ομάδα. Ή ήθελε να βρει χρήμα για τη χρηματοδότηση της οικονομίας; Υποχρέωνε [ήδη από τη δεκαετία του ΄50] όλα τα Ασφαλιστικά Ταμεία να καταθέτουν τα αποθεματικά τους στην Τράπεζα της Ελλάδος έναντι μηδενικού αρχικώς, ελάχιστου δε μετέπειτα, επιτοκίου, ώστε η ΤτΕ να διαθέτει αυτά τα κεφάλαια στις τράπεζες, προκειμένου αυτές με τη σειρά τους να χρηματοδοτούν βιομηχανικές επιχειρήσεις για την ανάπτυξη της χώρας, τη μείωση της ανεργίας κ.λπ. Το γεγονός ότι μέρος αυτών των χρηματοδοτήσεων κατέληξε στο εξωτερικό υπό μορφή καταθέσεων ή ακινήτων στο όνομα των βιομηχάνων, των οποίων οι βιομηχανίες χρηματοδοτήθηκαν, αποτελεί μία λεπτομέρεια, η οποία απεκλήθη «προβληματικές επιχειρήσεις».

Τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων, λοιπόν, ήτοι οι εισφορές των ασφαλισμένων, αποτελούσαν ανέκαθεν ένα σημαντικό εργαλείο άσκησης κυβερνητικής πολιτικής. Ήταν χρήμα αμέσως διαθέσιμο για την άσκηση πολιτικής. Ήθελε π.χ. η κυβέρνηση να ενισχύσει το Χρηματιστήριο την περίοδο 1998-1999; Επέτρεπε στα Ταμεία να επενδύουν μέρος των αποθεματικών τους σε μετοχές. Το ενδεχόμενο να χαθεί μεγάλο μέρος των αποθεματικών, όπως έγινε το 1999, ήταν, προφανώς, αδιάφορο για την κυβέρνηση, αν και απολύτως προβλέψιμο. Ήθελε η κυβέρνηση να επενδύσουν τα Ταμεία σε συγκεκριμένα [δομημένα] ομόλογα; Έδινε εντολή στις Διοικήσεις των Ταμείων να επενδύσουν σ’ αυτά αδιαφορώντας για το ενδεχόμενο να χαθεί μεγάλο μέρος των αποθεματικών από την απαξίωση των επικίνδυνων αυτών ομολόγων στην αγορά.

Κλασική περίπτωση άσκησης πολιτικής δια της χρησιμοποιήσεως των αποθεματικών των Ταμείων αποτελεί η αφαίρεση από τον Ανδρεάδη του ελέγχου επί του ομίλου της ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ τράπεζας [τράπεζα, ασφαλιστικές εταιρείες, ναυπηγεία, σιδηρόδρομοι, λεωφορεία κ.λπ.] αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Ήταν τότε που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απεκλήθη από τους θιασώτες τη 21ης Απριλίου «Καραμανλένιν», επειδή στην ουσία κρατικοποίησε τον όμιλο της ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ για να εκδικηθεί, όπως γραφόταν τότε, τον Ανδρεάδη, ο οποίος είχε προσχωρήσει στο στρατόπεδο της 21η Απριλίου εγκαταλείποντας τον αυτοεξόριστο Καραμανλή. Πώς έγινε, όμως, αυτή η κρατικοποίηση;

Εν πρώτοις εξεδόθη το Προεδρικό Διάταγμα 861/1975, με το οποίο ορίσθηκε υπό ποίες προϋποθέσεις μπορεί μία τράπεζα να τεθεί υπό τη διοίκηση Προσωρινού Επιτρόπου. Έτσι, ορίσθηκε Προσωρινός Επίτροπος στην ΕΜΠΟΡΙΚΗ. Ακολούθως ψηφίσθηκε φωτογραφική διάταξη στον ν. 431/1976, με την οποίαν οριζόταν ότι τράπεζες που έχει τεθεί τρις υπό Προσωρινό Επίτροπο και τα ίδια κεφάλαιά τους υπολείπονται του 1/70 των παρ’ αυταίς καταθέσεων υποχρεούνται να διπλασιάσουν το κεφάλαιό τους, στη δε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου δεν μπορούν να μετάσχουν οι παλαιοί μέτοχοι, ενώ το 90% της αύξησης θα καλυπτόταν αποκλειστικώς από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου [λέγε με «ασφαλιστικό Ταμείο»] και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο [αν δεν βόλευε το 1/70 θα όριζαν το 1/50 ή το 1/100 κ.λπ.]. Έτσι, τα αποθεματικά των Ταμείων χρησιμοποιήθηκαν για να αφαιρεθεί από τον Ανδρεάδη ο έλεγχος του ομίλου της ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ, με αποτέλεσμα τα Ταμεία να γίνουν μεγαλομέτοχοι της ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ και η αξία μέρους των αποθεματικών τους να παρακολουθεί την αξία της μετοχής της ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ στο Χρηματιστήριο.

Αυτά συνέβαιναν παλαιότερα. Σήμερα που τα αποθεματικά των Ταμείων έχουν κουρευτεί και οι εισφορές των ασφαλισμένων έχουν πάρει την κάτω βόλτα εξ αιτίας της ανεργίας και του λουκέτου, στο οποίο έχουν οδηγηθεί χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τα Ταμεία ασφυκτιούν και αδυνατούν να πληρώσουν συντάξεις και ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη. Για να αντιμετωπίσουν την αδυναμία πληρωμής συντάξεων, οι μνημονιακές κυβερνήσεις μειώνουν διαρκώς το ύψος των. Όσο για την κάλυψη της περίθαλψης ολοένα και περισσότερο ακούγεται ότι μοναδική διέξοδο αποτελεί πλέον η ιδιωτική ασφάλιση, ήτοι η προσφυγή των πολιτών στη σύναψη ασφαλιστικών συμβάσεων με τις ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες θα αναλάβουν να καλύψουν τα έξοδα ασθενείας των ασφαλισμένων.

Εδώ, όμως, τίθεται το μεγάλο ερώτημα: θα είναι σε θέση οι ασφαλιστικές εταιρείες να αναλάβουν αυτό το βάρος; Κι’ αν αυτές είναι, θα μπορούν οι πολίτες να πληρώνουν το ασφάλιστρο που αυτές θα καθορίσουν, λαμβανομένης υπόψη της μνημονιακής ένδειας που τους έχει κεραυνοβολήσει; Αλλά και αν οι μεν ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να αναλάβουν αυτό το βάρος, οι δε πολίτες να πληρώνουν το ασφάλιστρο, ποιός θα εγγυηθεί ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες θα είναι σε θέση να εκπληρώσουν τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις που θα αναλάβουν έναντι των ασφαλισμένων τους; Ο έλεγχος των ασφαλιστικών εταιρειών έχει περάσει πλέον στην ΤτΕ. Πώς θα διασφαλίζει η ΤτΕ ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες θα εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, όταν στον τραπεζικό χώρο έχουμε το σκάνδαλο της PROTON, για το οποίο οι ελεγκτές της ΤτΕ είχαν διαπιστώσει σοβαρά προβλήματα ενώ ο Διοικητής της όχι; Πώς θα αποτρέψει η ΤτΕ στον ασφαλιστικό χώρο ένα νέο φαινόμενο ως εκείνο της «ΑΣΠΙΣ-ΠΡΟΝΟΙΑ», της οποίας αφαιρέθηκε η άδεια λειτουργίας, επειδή ο βασικός της μέτοχος είχε ροκανίσει, αν δεν είχε εγκληματικώς κακοδιαχειρισθεί, τα αποθεματικά της και επί χρόνια η Εποπτεύουσα Αρχή έκανε τα στραβά μάτια; Πώς αντιμετωπίζει η ΤτΕ και η πολιτεία το φαινόμενο των χιλιάδων ασφαλισμένων της «ΑΣΠΙΣ-ΠΡΟΝΟΙΑ» που δεν μπορούν πλέον να καλύψουν εξ ιδίων τα τεράστια έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για χρόνιες και βαρειές ασθένειες, ενώ είχαν καταβάλει επί δεκαετίες το ασφάλιστρό τους στην ασφαλιστική εταιρεία, για να σχηματίζει αυτή τα αντίστοιχα αποθεματικά, τα οποία εξαφάνισε ο κ. Ψωμιάδης; Απλώς δεν το αντιμετωπίζει.

Δυστυχώς και ο τομέας της ασφάλισης, κοινωνικής τε και ιδιωτικής, εάλω! Δεν υπάρχει διέξοδος, έστω και αν το Σύνταγμα ορίζει επιτακτικά:

«΄Αρθρο 21

……

2. Πολύτεκνες οικογένειες, ανάπηροι πολέμου και ειρηνικής περιόδου, θύματα πολέμου, χήρες και ορφανά εκείνων που έπεσαν στον πόλεμο, καθώς και όσοι πάσχουν από ανίατη σωματική ή πνευματική νόσο έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Κράτος.

3. Το Κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών και παίρνει ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας και για την περίθαλψη των απόρων.

4. Η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που την στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του Κράτους.

….

6. Τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας.

Άρθρο 25

1. Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγμα είτε από το νόμο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας.

2. Η αναγνώριση και η προστασία των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου από την Πολιτεία αποβλέπει στην πραγμάτωση της κοινωνικής προόδου μέσα σε ελευθερία και δικαιοσύνη.

…..

4. Το Κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης».

Μνημόνιον ueber alles, όπως μας είπε και ο τεράστιος Στουρνάρας.

Σωτήριος Καλαμίτσης

Φίλος του γιατρού Γωγούση