Η άχρηστη δεύτερη Κυριακή των αυτοδιοικητικών εκλογών

Για την εκλογή Κυβέρνησης αρκεί μία Κυριακή – Για να βγάλει Δήμαρχο η  Γαύδος (162 εγγεγραμμένοι) απαιτούνται δύο εκλογικές αναμετρήσεις – Ποια είναι η λογική σε αυτό; - Και γιατί ο νικητής πρέπει να λαμβάνει το 60% των εδρών; - Επίσης, ποια είναι η λογική και σε αυτό; 

Γράφει ο Θάνος Τάκης

Στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, ενδεικτικά, για τον Δήμο Θεσσαλονίκης, την πρώτη Κυριακή, ψήφισαν περίπου 125.000 δημότες. Στην πρώτη κατανομή, ο συνδυασμός του κ. Γκιουλέκα έλαβε 10 έδρες του Δημοτικού Συμβουλίου. Τούτο το πέτυχε συγκεντρώνοντας 47.113 ψήφους, δηλαδή 37,91%. Ο συνδυασμός του κ. Μπουτάρη συγκέντρωσε 41.735 ψήφους, δηλαδή 33,58% και έλαβε 8 έδρες.

Την δεύτερη Κυριακή, ψήφισαν σημαντικά λιγότεροι, και συγκεκριμένα 104.000 Θεσσαλονικείς. Ο κ. Μπουτάρης ήρθε πρώτος, συγκεντρώνοντας 52.174 ψήφους και ποσοστό 50,16%. Έλαβε επιπλέον 21 έδρες. Ο κ. Γκιουλέκας συγκέντρωσε 51.845 ψήφος και ποσοστό 49,84%. Έλαβε επιπλέον, μόλις 3 έδρες.

Δηλαδή για διαφορά 3,2 τοις χιλίοις, ο κ. Μπουτάρης έλαβε, στην δεύτερη κατανομή, 21 επιπλέον έδρες!

Δυστυχώς, τούτο το απαράδεκτο προβλέπει το άρθρο 32 ‘Κατανομή των εδρών του δημοτικού συμβουλίου’ του ‘Καλλικράτη’ καθώς ορίζει ότι: «Τα τρία πέμπτα (3/5) των εδρών του δημοτικού συμβουλίου καταλαμβάνει ο επιτυχών συνδυασμός και τα δύο πέμπτα (2/5) οι επιλαχόντες, ανάλογα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο 4». Έτσι, με τις σχετικές προβλέψεις του νόμου, παρά την απειροελάχιστη διαφορά, ο κ. Μπουτάρης έλαβε συνολικά 29 θέσεις συμβούλων ενώ ο κ. Γκιουλέκας, μόλις 13.

Ποιος όμως είναι ο λόγος για τον τόσο απαράδεκτο επιμερισμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου; Γιατί ο πρώτος πρέπει να λαμβάνει τα 3/5 των εδρών; Δεν θα αρκούσε (έστω ως ενίσχυση) το 50% των εδρών συν μία;

Στην Αιτιολογική Έκθεση του ν. 3852/2010, δηλαδή του ‘Καλλικράτη’ αναφέρεται ότι:«Επαναφέρεται η ρύθμιση για την ανάδειξη του επιτυχόντος συνδυασμού με ποσοστό τουλάχιστον 50% +1 των εγκύρων ψήφων, είτε στον πρώτο γύρο των εκλογών, είτε στον δεύτερο, εφόσον αυτή δεν καταστεί δυνατή στον πρώτο. Η ρύθμιση αυτή υπηρετεί τον στόχο της αυξημένης δημοκρατικής νομιμοποίησης των αιρετών οργάνων των νέων Ο.Τ.Α.

Η προϊσχύσασα ρύθμιση, η οποία εισήχθη με το Ν. 3434/ 2006 και προέβλεπε τη δυνατότητα ανάδειξης ενός συνδυασμού ως επιτυχόντος μόλις με 42% των ψήφων, ανέτρεψε μια μακρά και εδραιωμένη πρακτική, χωρίς να εξυπηρετεί καμία πραγματική αυτοδιοικητική ανάγκη. Η ρύθμιση αυτή συνιστούσε σοβαρή απόκλιση από τις αρχές της ισοδυναμίας της ψήφου και της λαϊκής κυριαρχίας και ήταν συστημικά ασύμβατη με την ίδια τη φιλοσοφία του διοικητικού συστήματος των Ο.Τ.Α.

Δημοκρατική νομιμοποίηση και διοικητική αποτελεσματικότητα αποτελούν για την αυτοδιοίκηση δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Για το λόγο αυτόν, διατηρείται η ισχύουσα από το 1982 κατανομή των τριών πέμπτων (3/5) των μελών του δημοτικού συμβουλίου στον επιτυχόντα συνδυασμό και των δύο πέμπτων (2/5) στους επιλαχόντες συνδυασμούς. Η ρύθμιση αυτή επεκτάθηκε το 1994 και στις Νομαρχιακές εκλογές και καθιερώνεται τώρα για τις περιφερειακές εκλογές».

Να συμφωνήσουμε, πιστεύω, ότι η δημοκρατική νομιμοποίηση και η διοικητική αποτελεσματικότητα δεν μπορεί να εφαρμόζονται à la carte. Αν σε κάποιον φαινόταν ελαφρώς ακατανόητη (και σίγουρα ατεκμηρίωτη) η άποψη ότι μόνο με την λήψη ποσοστού τουλάχιστον 50% +1 των εγκύρων ψήφων συμβαίνουν τα προηγούμενα, τότε προφανώς το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει (και καθώς δεν ισχύει τότε κάτι δεν πάει καλά) στην κυβέρνηση, εφόσον αθροιστικά τα δύο συμμετέχοντα κόμματα έλαβαν 29,7+12,3= 42%, στις εθνικές εκλογές. Πώς το περιγράφει η αιτιολογική έκθεση; Η ανάδειξη ενός συνδυασμού ως επιτυχόντος μόλις με 42% των ψήφων συνιστά σοβαρή απόκλιση από τις αρχές της ισοδυναμίας της ψήφου και της λαϊκής κυριαρχίας. Ε, θα χάσουμε τα μαλλιά μας!

Μάλιστα, στις επόμενες εκλογές, ίσως και το 40% να είναι απλησίαστο ποσοστό, ακόμη και αθροιστικά, για την κυβέρνηση που θα προκύψει. Άρα, καθώς στον σοβαρότερο θεσμό, αυτόν της κυβέρνησης, δεν απαιτείται η πρόβλεψη του 50%+1 των ψήφων, για το πρώτο κόμμα και ούτε καν για την συνεργασία κομμάτων, τότε δύο τινά συμβαίνουν:

Είτε η κυβέρνηση, με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο, δεν διαθέτει «αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση» είτε η πρόβλεψη για τους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού είναι τελείως λανθασμένη.

Επιπλέον, η λογική των «μονομάχων» της δεύτερης Κυριακής, στην αυτοδιοίκηση, μοιάζει εντελώς απαράδεκτη, ιδιαίτερα στις μέρες μας. Επιπλέον, η αντίληψη του εισηγητή του 'Καλλικράτη', για τον επιμερισμό των 3/5 των εδρών στον πρώτο συνδυασμό, μοιάζει να προέρχεται από αντιλήψεις προηγουμένων αιώνων. Ή φέρει σε εκμοντερνισμένη διαδικασία παπικής εκλογής.

Και είναι αστείο να κόπτονται οι εκλεκτοί εκπρόσωποι του Έθνους για την δημοκρατική νομιμοποίηση της κυβέρνησης συνεργασίας κομμάτων, αλλά να αναζητούν τα 3/5, για τον πρώτο, δηλαδή το 60% των εδρών, για την τόσο απλοϊκότερη διακυβέρνηση των τοπικών κοινωνιών. Λένε, βολικά, για τον εαυτό τους: ο λαός έστειλε μήνυμα, κι επέλεξε να μην δώσει ισχυρή πλειοψηφία σε κανέναν και με αυτή του την πράξη, μας αναγκάζει να συνεργαστούμε στη διακυβέρνηση, εφόσον ο πρώτος, ακόμη και με το bonus των 50 εδρών, δεν διαθέτει αυτοδυναμία.

Αναρωτιέμαι: ο λαός, δεν δικαιούται να στείλει αντίστοιχο μήνυμα και στις αυτοδιοικητικές εκλογές; Γιατί, δεν έχει μονάδες;

Κατά την άποψή μου, η δεύτερη Κυριακή είναι μια άσκοπη διαδικασία. Αδικαιολόγητη ταλαιπωρία, τζάμπα έξοδα, λάθος αντίληψη.

Κάτι δεν πάει καλά εδώ, δεν μπορεί να μην το βλέπουν.

(1)   Αιτιολογική Έκθεση 'Καλλικράτη':  http://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/7f4d3181-8c97-4d49-8212-57bdfe7ff860/2.Aitiologiki_Kallikratis.pdf