Στην Ελλάδα, όταν γίνονται σεισμοί, δεν αναλύεται το φαινόμενο αλλά δίνεται τηλεοπτικό
βήμα στους σεισμολόγους, ώστε να «μονομαχήσουν σε πρώτη πανελλήνια μετάδοση». Το ίδιο συμβαίνει με καθετί που απασχολεί τη δημόσια σφαίρα. Ιατρικά ζητήματα; Ενας γιατρός θα κατηγορήσει έναν άλλο on air. Ζητήματα πολιτισμού; Ζητήματα επιστήμης. Πολιτική; Καλός φίλος από τον χώρο της πολιτικής επικοινωνίας μού έλεγε την εξής χαρακτηριστική ιστορία. Προσκεκλημένος σε πάνελ γνωστής βραδινής πολιτικής εκπομπής άκουσε τον οικοδεσπότη να λέει σε ένα διάλειμμα: «Στο άλλο κανάλι έχει γίνει πανικός. Ελα να ανάβουν τα αίματα!». Και από κει που η συζήτηση κυλούσε σε πολιτισμένο κλίμα για τα ελληνικά μέτρα και σταθμά, επακολούθησε χαμός!
Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η συλλογική κουλτούρα μας βασίζεται πάνω στη νόρμα του διχασμού; Ασφαλώς. Η ιστορική εξέλιξή μας είναι γεμάτη από κομβικές ρήξεις, εμφυλίους κ.λπ. Το συγκρουσιακό μοντέλο «πουλά» ως το απαραίτητο συστατικό για να πάει κάποιος μπροστά σε αυτήν εδώ τη χώρα. Παρατηρήστε τον τρόπο που αντιδρά ο Ελληνας στις ουρές. Πάντα θα υπάρξει κάποιος που θα προσπαθήσει να ξεπεράσει την ουρά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένταση με κάποιον άλλο, με τους υπόλοιπους να παρακολουθούν τα τεκταινόμενα μάλλον διασκεδάζοντας με αυτού του είδους την αντικοινωνική συμπεριφορά. Δείτε στο πολιτικό σύστημά μας. Σοβαροί δημοσιογράφοι και τηλεοπτικοί σταθμοί προσκαλούν στις εκπομπές τους γραφικές μορφές του Κοινοβουλίου που πάνω τους θα γράφονταν εξαιρετικά έργα αν ζούσε ο Μολιέρος. Η τηλεθέαση δεν ανεβαίνει αν δεν υπάρχουν στα πάνελ αυτοί οι τέσσερις-πέντε γραφικοί που θα πυροδοτήσουν την ατμόσφαιρα με τα λόγια και τις αναφορές τους.
Ετσι και στο ζήτημα της αρχαιολογικής ανασκαφής στην Αμφίπολη. Αντί να αφήσουμε τους αρχαιολόγους του υπουργείου Πολιτισμού να κάνουν ανενόχλητοι τη δουλειά τους, έχει στηθεί ένα ολόκληρο πανηγύρι πρόβλεψης και αλληλοσφαγής. Μόνο διεθνολόγους και κοινωνιολόγους δεν έχουν ακόμα καλέσει να μιλήσουν για τα ευρήματα της Αμφίπολης, ενώ ο καθένας που βγαίνει στα κανάλια μιλά με τόση σιγουριά και τόσο μεγάλη έλλειψη ευελιξίας προς την αντίθετη άποψη που ξεχνάς το εύρος της σημαντικότητας της ανασκαφής και παρακολουθείς με πόση ευκολία είμαστε έτοιμοι να αλληλοσφαγούμε, μην έχοντας τον παραμικρό σεβασμό στη θέση και την υπόσταση του άλλου.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Θεωρώ ότι όλη αυτή η κατάσταση είναι απόρροια της ανώριμης λειτουργίας μας ως ενός συγκροτημένου συλλογικού δικτύου. Ο Ελληνας δεν αναφέρεται με όρους κοινωνιολογικού προσδιορισμού ως μέλος μιας ευρύτερης κοινωνικής διάστασης αλλά υποδιαιρείται σε μικρότερους προσδιοριστικούς θύλακες, όπως είναι η καταγωγή, η κομματική ταυτότητα, η οικογένεια, η ποδοσφαιρική ομάδα. Το συλλογικό όλον δεν υφίσταται, γιατί ακόμα και σήμερα η ελληνική κοινωνία λειτουργεί μέσα από υποδιαιρέσεις αντί για συνθέσεις. Κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι «ευκαιρίες» για ολικές ρήξεις να είναι περισσότερες από τις προοπτικές της συλλογικής συνεννόησης. Η δημόσια σφαίρα υπολειτουργεί στην Ελλάδα εξαιτίας της υπερμεγέθυνσης της ιδιωτικής. Τα σπίτια «τρώνε» τα πεζοδρόμια, οι βίλες «ροκανίζουν» τα δάση, οι ιδιώτες τον δημόσιο χώρο της παραλίας, οι ιδιοκτήτες των καφέ τη δυνατότητα των πολιτών να περπατούν πάνω στο πεζοδρόμιο και όχι στον δρόμο κ.λπ. Μπορεί να είμαστε ο μοναδικός λαός που παρκάρει με περισσή άνεση στις ειδικές θέσεις των αναπήρων, πάνω στα πεζοδρόμια ή που δεν δίνει τη σειρά του στην ουρά σε μια έγκυο ή σε έναν ηλικιωμένο. Χαμένοι μέσα στις προσωπικές φενάκες μας παράγουμε περισσότερες τριβές από ευκαιρίες για δημιουργία, οικοδομώντας αδιέξοδα κλειστών σχημάτων. Από τα απλά και τα τετριμμένα μέχρι τα σημαντικά και τα ζωτικά για την ίδια την οντολογική επιβίωσή μας ως οργανωμένο κοινωνικό σύνολο.
Σπύρος Ν. Λίτσας
http://www.dimokratianews.gr/content/28796/η-διχαστική-κουλτούρα-διαπερνά-την-ελλάδα
