Το σύνδρομο της αγέλης

Είναι στη φύση του ανθρώπου η τάση-θέλησή του να ανήκει σε μια ομάδα, σε μια αγέλη. Εκεί αισθάνεται ασφάλεια και
προστασία θεωρώντας πως με αυτόν τον τρόπο ξορκίζει την (εκ φύσεως πάλι) μοναξιά του. (Πόσο αντιφατική τελικά είναι η φύση του ανθρώπου!). Ο άνθρωπος, όμως, συνήθως επιλέγει να ακολουθήσει την αγέλη γιατί πρώτον, είναι κοινωνικό ον και δεύτερον, γιατί η μοναξιά δεν είναι υποφερτή για πολύ, μιας και μπορεί να οδηγήσει σε περίεργα μονοπάτια… Είναι όμως απόλυτα θετικό γεγονός η ένταξή του σε κάποια ομάδα;

Κάποιος είπε το εξής: «Είναι προτιμότερο να σου συμβεί κάτι (κακό) την ώρα που υπάρχει λίγος κόσμος τριγύρω παρά όταν υπάρχει λαοθάλασσα. Και αυτό γιατί όσο το πλήθος αυξάνεται τόσο περισσότερο διασπάται, διαμερίζεται και η ευθύνη, γιατί ο ένας πιστεύει ότι θα βοηθήσει κάποιος άλλος, κ.ο.κ. Άρα μπορεί και να μη σε βοηθήσει κανένας. Αντίθετα, όταν τα άτομα είναι λίγα ή ακόμη καλύτερα μόνο ένα, τότε το αίσθημα της ευθύνης μεγαλώνει και αυτό, ο ένας είναι που θα σε βοηθήσει». Αν το σκεφτεί κανείς κι αναρωτηθεί τι θα έκανε σε μια τέτοια περίπτωση θα συνειδητοποιήσει πόσο σωστή είναι αυτή η διαπίστωση. Ο άνθρωπος απεχθάνεται τις ευθύνες και για αυτό τις σκορπά δεξιά και αριστερά στους άλλους. Ίσως για αυτό προτιμά να είναι ενταγμένος κάπου. Το να αναλαμβάνει όμως κανείς τις ευθύνες του είναι δείγμα ευσυνειδησίας, ήθους, ισχυρής προσωπικότητας, ακεραιότητας, «μαγκιάς». Αυτό ξεκινά σε ατομικό επίπεδο και καταλήγει μέχρι και στο πολιτικό σύστημα…

Συνεπώς, το να βρίσκεται κανείς μεταξύ πολλών ατόμων δεν είναι απαραίτητα καλό. Αιτιολογώ κι άλλο. Ας πάρουμε για παράδειγμα την ένταξη κάποιου σε μια κομματική-πολιτική παράταξη. Αυτόματα το γεγονός αυτό τον καθιστά στιγματισμένο και, το χειρότερο, φερέφωνο ιδεών και απόψεων άλλων τις οποίες και υιοθετεί. Κλείνοντας λοιπόν τα αυτιά, φορώντας παρωπίδες και φιμώνοντάς του το στόμα αυτές οι «ιδέες» τον συνθλίβουν, τον πολτοποιούν νοητικά και τον κατευθύνουν συναισθηματικά ίσως και σωματικά. Έρμαιο «ιδεών», γίνεται ανίκανος να αντιδράσει και να αναζητήσει τη χαμένη του ατομικότητα…

Η διατήρηση της προσωπικότητας είναι ένα μεγάλο στοίχημα στον σύγχρονο, εύπλαστο και επίπλαστο κόσμο. Η κοινωνία είναι λίγο σαν τις αθλητικές ομάδες. Παίκτες που ο καθένας ατομικά δεν έχει πολλά προσόντα ή καλύτερα έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά-ταλέντα, που όταν συνεργάζονται κατακτούν μεγάλες νίκες! Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι παίκτες δεν ανέλαβαν πρωτοβουλίες παρακούοντας ίσως κάποια εντολή του προπονητή τους. Διατήρησαν την προσωπική τους τεχνική, βοηθώντας όμως την ομάδα να κατακτήσει τη νίκη. Ο συλλογικός στόχος ξεπερνά λοιπόν τον ατομικό, αλλά και ο ατομικός μπορεί να υπάρξει μόνο μέσα από τον συλλογικό. Τελικά, αν ο καθένας δρούσε με γνώμονα το κοινό καλό, διατηρώντας όμως την προσωπικότητα του και τις αρχές του ακέραιες, τότε θα μιλούσαμε για έναν φανταστικό κόσμο…

*Η Έλλη Σαββίδη είναι φοιτήτρια Μαθηματικού Αθηνών