Του Βαγγέλη Πλάκα
plakasv@gmail.com
plakasv@gmail.com
Από το Μάιο το υπουργείο Άμυνας γνώριζε για το ισχυρό ενδεχόμενο πραξικοπήματος στην Τουρκία, καθώς
το ΓΕΕΘΑ είχε στα χέρια του έκθεση ειδικών επιστημόνων. Πρόκειται για την έκθεση Μαρτίου-Απριλίου 2016 της Έδρας Στρατηγικών Σπουδών ΓΕΕΘΑ «Θουκυδίδης», η οποία συντάχθηκε από την ερευνητική ομάδα της Έδρας υπό τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Ηλία Κουσκουβέλη.
Σε κεφάλαιο με τίτλο «Περί επικείμενου πραξικοπήματος στην Τουρκία» αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές αλλά και με τον τουρκικό Τύπο οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ήταν ενοχλημένες με τις πολιτικές εξελίξεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας και σχεδίαζαν πραξικόπημα. Ωστόσο οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις με ανακοίνωσή τους τοποθετήθηκαν επί του θέματος, διασκεδάζοντας κάθε υποψία περί της νομιμοφροσύνης τους. Η ανακοίνωση των ΤΕΔ τόνιζε την πειθαρχία στο στράτευμα, αποποιούμενη κάθε είδους παράνομης πράξης που επιχειρούν κάποια κέντρα να αποδώσουν στο στρατό. Η απόρριψη της φημολογίας περί επικείμενου πραξικοπήματος δεν είναι παρά η στάση που θα ανέμενε κανείς από έναν έως πρότινος ισχυρό δρώντα της εσωτερικής πολιτικής σκηνής. Γεγονός είναι ωστόσο ότι μετά τις εκλογές του Ιουνίου του 2015 και την αναζωπύρωση του Κουρδικού καλλιεργείται όλο και περισσότερο μία σχέση εξάρτησης της πολιτικής ηγεσίας από το στρατό, καθώς αυτός θα ορίσει το βαθμό επιτυχίας της στρατηγικής που χαράσσει η πρώτη».
Επίσης σε άλλο σημείο της έκθεσης οι επιστήμονες αναλύοντας δηλώσεις, δημοσιεύματα και πολιτικές κινήσεις σημειώνουν: «Την ίδια στιγμή στην Τουρκία κυκλοφόρησαν σενάρια πραξικοπηματικής ανατροπής της κυβέρνησης Ερντογάν, αναγκάζοντας το τουρκικό Γενικό Επιτελείο να προβεί σε μία ασυνήθιστη ανακοίνωση περί ανυπόστατης φημολογίας, όσο ο τούρκος πρόεδρος βρισκόταν στις ΗΠΑ. Η αιφνίδια σύλληψη του τουρκο-ιρανού επιχειρηματία Reza Zarrab, ο οποίος είχε εμπλακεί στο σκάνδαλο διαφθοράς στην Τουρκία το 2013, που άγγιζε και τον Ερντογάν, θεωρήθηκε ότι ήταν μέρος του σχεδίου ανατροπής. Από τη μεριά του ο Ερντογάν δήλωσε ότι θα επιθυμούσε οι αμερικανικές αρχές να πάρουν μέτρα κατά του δικτύου σχολείων που διευθύνει ο Φετουλάχ Γκιουλέν, ο τούρκος ιεροκήρυκας που ζει στην Πενσιλβάνια, πρώην σύμμαχος και πλέον νούμερο ένα εχθρός του Ερντογάν και οποίος θεωρείται ότι σχεδιάζει το πραξικόπημα».
Επίσης σε άλλο σημείο της έκθεσης οι επιστήμονες αναλύοντας δηλώσεις, δημοσιεύματα και πολιτικές κινήσεις σημειώνουν: «Την ίδια στιγμή στην Τουρκία κυκλοφόρησαν σενάρια πραξικοπηματικής ανατροπής της κυβέρνησης Ερντογάν, αναγκάζοντας το τουρκικό Γενικό Επιτελείο να προβεί σε μία ασυνήθιστη ανακοίνωση περί ανυπόστατης φημολογίας, όσο ο τούρκος πρόεδρος βρισκόταν στις ΗΠΑ. Η αιφνίδια σύλληψη του τουρκο-ιρανού επιχειρηματία Reza Zarrab, ο οποίος είχε εμπλακεί στο σκάνδαλο διαφθοράς στην Τουρκία το 2013, που άγγιζε και τον Ερντογάν, θεωρήθηκε ότι ήταν μέρος του σχεδίου ανατροπής. Από τη μεριά του ο Ερντογάν δήλωσε ότι θα επιθυμούσε οι αμερικανικές αρχές να πάρουν μέτρα κατά του δικτύου σχολείων που διευθύνει ο Φετουλάχ Γκιουλέν, ο τούρκος ιεροκήρυκας που ζει στην Πενσιλβάνια, πρώην σύμμαχος και πλέον νούμερο ένα εχθρός του Ερντογάν και οποίος θεωρείται ότι σχεδιάζει το πραξικόπημα».
«Ένα αποτυχημένο πραξικόπημα»
Ο κ. Κουσκουβέλης δήλωσε στη «ΜτΚ» αναφορικά με την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος: «Αντίθετα με τις θεωρίες συνωμοσίας πρόκειται για ένα πραξικόπημα στρατιωτικών, στο οποίο ενδεχομένως συνέπραξαν και οπαδοί του Γκιουλέν, το οποίο για σειρά από επιχειρησιακούς λόγους απέτυχε. Δεν πρόκειται για νίκη των δημοκρατικών δυνάμεων αλλά των οπαδών του Ερντογάν και του ΑΚΡ, διότι αυτοί κινητοποιήθηκαν κυρίως από τις κομματικές οργανώσεις και από τους ιμάμηδες. Προφανώς υπάρχει μία ενίσχυση του Ερντογάν βραχυπρόθεσμη, ωστόσο μεσομακροπρόθεσμα θα εμφανιστούν όλα τα προβλήματα τα οποία συσσώρευσε το πραξικόπημα. Διότι δεν έλυσε κανένα από τα προβλήματα, αντιθέτως δημιούργησε νέα. Υπάρχουν τα προβλήματα με τους Κούρδους, το Ισλαμικό Κράτος, με την οικονομία που οπισθοδρομεί, την τρομοκρατία, με τα θέματα αναθεώρησης του συντάγματος και τώρα πλέον υπάρχει ένας διχασμός, ο οποίος μάλιστα έχει προσδιοριστεί λόγω των νεκρών και από τις δύο πλευρές και τον Ερντογάν, ο οποίος ακολουθεί μία γραμμή πιο αυταρχική, που δεν θα τον οδηγήσει σε καμία λύση».
Αναφορικά με τα άλλα ζητήματα στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας η έκθεση της Έδρας «Θουκυδίδης» επισημαίνει πως «η επιδίωξη του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο στα πολιτικά πράγματα του τόπου μεταφράστηκε σε αυξημένη παρεμβατικότητα στο έργο της εκτελεστικής εξουσίας, κάτι που αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην ομαλή λειτουργία του συστήματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προσπάθειες του καθεστώτος επικεντρώνονται στη σύνταξη του νέου συντάγματος, το οποίο προορίζεται να προωθήσει το προεδρικό σύστημα. Επιπλέον οι πολιτικές εκφοβισμού που ακολουθήθηκαν από το κυβερνών κόμμα σε βάρος των Κούρδων της Τουρκίας απέκτησαν νέα διάσταση, αυτή των απαλλοτριώσεων. Οι πιεστικές κρατικές πολιτικές κατά του κουρδικού στοιχείου είχαν ως αποτέλεσμα οι κουρδικές οργανώσεις να προχωρήσουν σε επιθέσεις αυτοκτονίας επιτείνοντας την κατάσταση ανασφάλειας. Η κατάσταση επιβαρύνεται με την ανεξέλεγκτη δράση των μαχητών του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους, το οποίο προβαίνει επίσης σε αυτοκτονικές επιθέσεις σε σημαντικά σημεία της χώρας. Οι καταπιεστικές πολιτικές του προέδρου έχουν άμεσες επιπτώσεις στην ελευθερία λόγου και έκφρασης. Οι πιέσεις κατά των ΜΜΕ και των δημοσιογράφων δεν πέρασαν απαρατήρητες από τη διεθνή κοινότητα, η οποία τηρεί μία επικριτική στάση απέναντι στον Ερντογάν».
Δημοσιεύτηκε στην «Μακεδονία της Κυριακής» στις 24 Ιουλίου 2016
