τελευταίες πολιτικές εξελίξεις στην Ισπανία συνηχούν παράδοξα με την ελληνική πολιτική επικαιρότητα – καθώς μια κυβέρνηση μειοψηφίας, από αυτές που ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει ως συνήθη ευρωπαϊκή πραγματικότητα, η οποία μάλιστα αναδείχθηκε από "εποικοδομητική πρόταση δυσπιστίας" πριν από οκτώ μήνες και έκτοτε κυβερνούσε με ad hoc κοινοβουλευτικές συμπράξεις, μόλις κατέρρευσε, ανοίγοντας τον δρόμο για τη διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών εκλογών νωρίτερα και από τις ευρωεκλογές.
Του Κώστα Ράπτη
Μετά τη χθεσινή έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού του συμβουλίου ο Πέδρο Σάντσεθ ανακοίνωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών για τις 28 Απριλίου, δηλώνοντας: "Ανάμεσα στο να μην κάνουμε τίποτε και να συνεχίσουμε χωρίς προϋπολογισμό και στο να δώσουμε τον λόγο στους Ισπανούς, επιλέγω το δεύτερο. Η Ισπανία χρειάζεται να συνεχίσει να προχωρεί, να προοδεύει με ανεκτικότητα, σεβασμό, μετριοπάθεια και κοινή λογική".
Οι αγορές αντέδρασαν αμέσως θετικά. Όμως είναι αμφίβολο εάν η προσφυγή στις κάλπες πρόκειται να δώσει αποτέλεσμα τέτοιο που να επιλύει το πολιτικό αδιέξοδο.
Η συνταγματική προθεσμία επιβάλλει προεκλογική περίοδο 54 ημερών.
Ο Ισπανός πρωθυπουργός προφανώς συνυπολόγισε την ανάγκη υλοποίησης το αμέσως προσεχές διάστημα του εκκρεμούς νομοθετικού προγράμματός του, η οποία πλέον αποκτά πρόσθετη προεκλογική φόρτιση. Τα νομοσχέδια για την προστασία των ενοικιαστών από αυθαίρετες αυξήσεις και χρεώσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα, για την αύξηση του κατώτατου μισθού, τη δημόσια ασφάλεια, την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών κ.ο.κ. αποτελούν κρίσιμα "χαρτιά" για το Σοσιαλιστικό Κόμμα.
Χωρίς προϋπολογισμό
Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών κατέστη μονόδρομος μετά την απόρριψη από τη Βουλή του Προϋπολογισμού του 2019, για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με το περιεχόμενό του, αλλά με το καταλαντικό ζήτημα, το οποίο εξακολουθεί και στοιχειώνει την Ισπανία, μολονότι εμφανίζεται ως "λήξαν".
Το τάιμινγκ υπήρξε ατυχές, καθώς μία ημέρα πριν από τη μοιραία κοινοβουλευτική ψηφοφορία της Τετάρτης ξεκίνησε ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου η δίκη (που προβλέπεται πολύμηνη) των 12 Καταλανών πολιτικών και ακτιβιστών οι οποίοι έχουν συλληφθεί για τον ρόλο τους στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος του Οκτωβρίου 2017 με το ερώτημα της απόσχισης της Καταλωνίας από το ισπανικό κράτος.
Τα δύο συγκυβερνώντα στην Καταλωνία αποσχιστικά κόμματα, το κεντροαριστερό PDeCat και το κεντροαριστερό ERC, αρνήθηκαν να στηρίξουν με τους βουλευτές τους στη Μαδρίτη τον Προϋπολογισμό, παρά τις εκκλήσεις των Σοσιαλιστών, των Pοdemos και των Βάσκων εθνικιστών να στηριχθεί η επιβίωση της κυβέρνησης Σάντσεθ. Την ανάρρησή της, άλλωστε, είχαν υποβοηθήσει όλες αυτές οι δυνάμεις, όταν ο κεντροδεξιός Μαριάνο Ραχόι, που επίσης ηγούνταν κυβέρνησης μειοψηφίας, παρέδωσε την εξουσία, υπό το βάρος του σκανδάλου για τα "μαύρα ταμεία" του Λαϊκού Κόμματος.
Διπλό μέτωπο
Οι δηλώσεις του εξόριστου πρώην περιφερειάρχη της Καταλωνίας Κάρλες Πουζδεμόν υπέρ των "πολιτικών κρατουμένων" και οι χλευαστικές παρατηρήσεις του για την Ε.Ε., η οποία ασχολείται με τη δημοκρατία στη Bενεζουέλα, αλλά όχι την καταπίεση των Καταλανών, έπαιξαν τον ρόλο τους. Όπως και η λίστα 12 αδιαπραγμάτευτων σημείωνπου επέδωσε ο νυν πρόεδρος της Καταλωνίας, Τιμ Τόρα, στον πραγματοποιούμενο διάλογο με την κυβέρνηση Σάντσεθ.
Η ειρωνεία του πράγματος είναι ότι ο ηγέτης των Ισπανών Σοσιαλιστών βρέθηκε να καταγγέλλεται τόσο από τους Καταλανούς εθνικιστές, για την ατολμία των ανοιγμάτων του, όσο όμως και από τους Ισπανούς εθνικιστές, οι οποίοι μάλιστα το Σάββατο διοργάνωσαν μεγάλο συλλαλητήριο στη Μαδρίτη καταγγέλλοντας την "προδοτική"στάση του πρωθυπουργού και ζητώντας "οι πραξικοπηματίες" (δηλ. οι Καταλανοί ηγέτες) να μείνουν στη φυλακή.
Αποτελεί ασφαλώς μείζονα εξέλιξη το γεγονός ότι στο συλλαλητήριο αυτό βρέθηκαν να πορεύονται πλάι πλάι οι ηγέτες του Λαϊκού Κόμματος, των κεντρώων Ciudadanos (οι οποίοι πριν εκτοξευτούν στην κεντρική πολιτική σκηνή είχαν ιδρυθεί ως καταλανικό αντι-αποσχιστικό κόμμα), αλλά και του ακροδεξιού Vox, το οποίο από πολλές απόψεις αποτελεί την ανερχόμενη δύναμη της Ισπανίας.
Η εκτόξευση του Vox
Περιορισμένο μέχρι πρότινος σε ποσοστά μικρότερα της μονάδας, καθώς η μεγάλη "ομπρέλα" του Λαϊκού Κόμματος δεν άφηνε ελεύθερο χώρο προς τα δεξιά, το Vox βρέθηκε ξαφνικά να κερδίζει έδαφος χάρη σε μια θορυβώδη καμπάνια, η οποία επικεντρώνει στην υπεράσπιση της εθνικής ενότητας, στην καταγγελία των σχεδίων της κυβέρνησης για εκταφή του Φράνκο από το μεγαλοπρεπές μαυσωλείο του και στην επίθεση στη "φεμινιστική ατζέντα" που αποτυπώνεται στο νομοσχέδιο για τη βία κατά των γυναικών.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι απόψεις για πλήρη κατάργηση του καθεστώτος αυτονομίας των περιφερειών διατυπώνονται και από λιγότερο περιθωριακούς παίκτες, όπως τον πρώην ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος και πρωθυπουργό Χοσέ Μαρία Αθνάρ. Ωστόσο, τις κεφαλαιοποιεί κατεξοχήν το Vox, το οποίο πρόσφατα εισήλθε στο Κοινοβούλιο της Ανδαλουσίας και προσφέρει την ανοχή του στη νέα περιφερειακή κυβέρνηση.
Ποιον ευνοούν οι εξελίξεις
Η επιλογή συμπόρευσης Λαϊκού Κόμματος, Ciudadanos και Vox ως συγκυβέρνησης εν αναμονή ελέγχεται για τη σωφροσύνη της. Εξού και μετά την ψηφοφορία για τον Προϋπολογισμό μόνο ενθουσιασμός δεν επικρατούσε στους βουλευτές της Κεντροδεξιάς, αρκετοί εκ των οποίων θα χάσουν τις έδρες τους προς όφελος των ακροδεξιών. Ούτε αυτοί, ούτε όμως και οι Καταλανοί αυτονομιστές δείχνουν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πολιτικής ανατροπής που οι ίδιοι προκάλεσαν.
Αντίθετα, στο επιτελείο του Σάντσεθ επικρατεί σχετική αισιοδοξία, καθώς η δημιουργία κλίματος οξείας διπολικής αντιπαράθεσης με μια συσπειρωμένη και "ρεβανσιστική" Δεξιά εκτιμάται ότι ευνοεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Πόσω μάλλον που στα αριστερά του μαίνεται η κρίση των Podemos, καθώς χώρισαν οι δρόμοι του ηγετικού διδύμου: του Πάμπλο Ιγλέσιας, που προτιμά μια κλασική συγκυβέρνηση τύπου "πληθυντικής Αριστεράς", και του Ινίγο Ερεχόν, που προσανατολίζεται σε περισσότερο μεταμοντέρνες εκλογίστικες επιλογές.
Σε κάθε περίπτωση, οι θεσμικές και πολιτικές ισορροπίες που κατοχύρωνε το μεταπολιτευτικό ισπανικό Σύνταγμα του 1978 δείχνουν να διακυβεύονται περισσότερο από ποτέ μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα Τεχέρο του 1981. Επιπλέον, η τέταρτη οικονομία της Ευρωζώνης, η οποία ακολουθούσε πορεία ανάκαμψης μετά την κρίση, γίνεται πλέον άλλη μία εστία πολιτικής αβεβαιότητας στην Ευρώπη.
*Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί
