Σε συνέχεια του χθεσινού άρθρου «P-8A
Poseidon εναντίων ελληνικών υποβρύχιων: Η αέναη μάχη των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας με τα υποβρύχια», το συγκεκριμένο άρθρο πραγματεύεται τον ανθυποβρυχιακό πόλεμο, η αξία του οποίου είναι μεγάλη όσο μεγάλη είναι και η επιχειρησιακή αξία του υποβρυχίου. Τα κύρια επιχειρησιακά χαρακτηριστικά των υποβρυχίων είναι η απόκρυψης, η επιχειρησιακή διάρκεια, η ελευθερία κίνησης, η φονικότητα και η ευελιξία. Αυτά τα χαρακτηριστικά προσδίδουν στο υποβρύχιο την ικανότητα εκτέλεσης αποστολών θαλάσσιου ελέγχου, άρνησης πρόσβασης στη θάλασσα και προβολής ναυτικής ισχύος.
Σήμερα, στον τομέα της τεχνολογίας υποβρυχίων παρατηρείται μια τάση ανάπτυξης υποβρύχιων και τορπιλών με μικρό ηχητικό ίχνος, ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος όπως θα δούμε παρακάτω, αλλά και η ανάπτυξη μη επανδρωμένων υποβρύχιων συστημάτων (Unmanned Underwater Vehicle : UUV), η χρήση των οποίων στοχεύει στη μείωση των απωλειών σε ανθρώπινο δυναμικό και σε μικρότερες δαπάνες απόκτησης, συντήρησης και χρήσης. Όχι ότι θα υποκαταστήσουν τα επανδρωμένα υποβρύχια, αλλά θα έχουν έναν αυξημένο συμπληρωματικό και επικουρικό ρόλο.
Ιδιαίτερα για τα συμβατικά υποβρύχια ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη διεύρυνσης του φακέλου εμπλοκής τους, δηλαδή στην αύξηση της ικανότητας μεταφοράς οπλισμού. Σήμερα τα περισσότερα συμβατικά υποβρύχια μεταφέρουν τορπίλες, βλήματα κατά πλοίων ή στόχων εδάφους και νάρκες. Στο μέλλον αναμένεται να εφοδιαστούν και με βλήματα εγγύς αντιαεροπορικής άμυνας, όπως είναι το σύστημα IDAS (Interactive Defence and Attack System for Submarines) της Diehl BGT Defence για τα T-212 και τα T-214, ενώ και το Αμερικανικό Ναυτικό σχεδιάζει ένα αντίστοιχο του IDAS σύστημα με βάση το βλήμα AIM-9X Sidewinder.
Μια άλλη καινοτομία αφορά στην ανάπτυξη συρόμενων ιστών με ενσωματωμένο πυροβόλο για την προσβολή στόχων επιφανείας ή στόχων στο έδαφος χωρίς το υποβρύχιο να είναι αναγκασμένο να επιχειρεί από την «αφιλόξενη» και επικίνδυνη επιφάνεια της θάλασσας. Ομοίως, η τάση στον τομέα του ναρκοπολέμου είναι οι «κινούμενες» νάρκες, που θα εκτοξεύονται από το υποβρύχιο και θα κατευθύνονται αυτόνομα προς μια περιοχή. Εκεί, θα περιπολούν ή θα εκρήγνυνται σε προεπιλεγμένη χρονική στιγμή ή άμεσα. Σε κάθε περίπτωση, το υποβρύχιο δεν θα είναι αναγκασμένο να προσεγγίσει επικίνδυνες περιοχές.
Ως προς τις τορπίλες, κύριος στόχος είναι η εξάλειψη του μειονεκτήματος τους όταν επιχειρούν σε ρηχά νερά παράκτιων περιοχών. Στις παράκτιες περιοχές επικρατούν έντονες ακουστικές συνθήκες ή συνθήκες κακής μετάδοσης του ήχου και έντονης παρουσίας εμπορικών πλοίων και πολλαπλών ψευδών στόχων. Σ’ αυτό το ακουστικά κορεσμένο περιβάλλον η λειτουργία της τορπίλης επηρεάζεται αρνητικά. Συνεπώς, υπάρχει ανάγκη για ανάπτυξη ικανότερων συστημάτων καθοδήγησης και ελέγχου, συστημάτων επεξεργασίας σημάτων και δεδομένων και συστημάτων που βελτιώνουν τη διασύνδεση και επικοινωνία του υποβρυχίου με την τορπίλη, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πλεύσης (τεχνολογία οπτικών ινών).
Η επιχειρησιακή αξία των υποβρυχίων καθιστά μικρές ναυτικές δυνάμεις αξιόπιστες και αξιόμαχες, ιδιαίτερα σε παράκτιο περιβάλλον, όπως το Αιγαίο, ή σε κλειστές θάλασσες, όπως η Ανατολική Μεσόγειος. Η επιχειρησιακά αξία των υποβρυχίων δεν αφορά μόνο στα όπλα που διαθέτουν και μπορούν να εκτοξεύσουν. Στηρίζεται επίσης και στο γεγονός ότι η τεχνολογική πρόοδος έχει αυξήσει σε σημαντικό βαθμό την μαχητική ικανότητα τους και τα έχει καταστήσει έναν πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμο αντίπαλο. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη του συστήματος ΑΙΡ (Air Independent Propulsion) έφερε επανάσταση στον τομέα του υποβρυχιακού πολέμου, διότι πριν τα υποβρύχια έπρεπε να ανεβαίνουν συχνά σε περισκοπικό βάθος ώστε να «αναπνέουν». Με το σύστημα ΑΙΡ η ανάγκη αυτή εκμηδενίζεται.
Η τεχνολογία που ενσωματώνουν σήμερα τα υποβρύχια καθιστά τον ανθυποβρυχιακό πόλεμο μια ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτητική επιχείρηση, που δεν έχει να κάνει τόσο με το πόσο καλά εξοπλισμένο ή προστατευμένο είναι ένα υποβρύχιο, αλλά με το πόσο αθόρυβο είναι. Τα υποβρύχια παράγουν θόρυβο από την κίνηση των μηχανικών μερών τους, του συστήματος πρόωσης ακόμα και από το ίδιο το πλήρωμα. Αυτούς του θορύβους προσπαθούν να εντοπίσουν τα εχθρικά υποβρύχια, τα πλοία επιφανείας με υποδομή και εξοπλισμό ανθυποβρυχιακού πολέμου και τα αεροσκάφη ή τα ελικόπτερα ναυτικής συνεργασίας.
Τα σονάρ χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό αντικειμένων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, μέσω της εκπομπής ηχητικών κυμάτων και της συλλογής τους, εφόσον αυτά προσκρούσουν σε κάποιο αντικείμενο και επιτρέψουν. Αυτή είναι η βασική λειτουργία των ενεργητικών σονάρ και είναι παρόμοια με τη λειτουργία των ραντάρ, τα οποία όμως εκπέμπουν ραδιοκύματα. Τα σονάρ μπορεί να είναι σταθερά (σονάρ τρόπιδας) ή ποντιζόμενα. Όπως και στα ραντάρ το μέγεθος του σονάρ επηρεάζει τις δυνατότητες του. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αισθητήρας τόσο περισσότερα ηχητικά σήματα θα συλλέξει, άρα θα αποδώσει πληρέστερη εικόνα της τακτικής κατάστασης. Η απόδοση των σονάρ είναι συνάρτηση του υλικού κατασκευής της εξωτερικής επιφάνειας του υποβρυχίου και των συνθηκών που επικρατούν στο νερό.
Ανάλογα με το βάθος, η θερμοκρασία του νερού διαφέρει, όπως και η πυκνότητα του. Η εναλλασσόμενη πυκνότητα του νερού δημιουργεί το φαινόμενο του θερμοκλινούς, το οποίο λειτουργεί ως ένα «φράγμα» που επηρεάζει την ενέργεια των ηχητικών σημάτων. Η παρουσία του υποβρυχίου στο θερμοκλινές είναι ίσως η καλύτερη άμυνα του. Μια άλλη τακτική άμυνας του υποβρυχίου είναι η πλεύση του ελάχιστα μέτρα πάνω από το βυθό ή σε περιβάλλον με έντονες προεξοχές βυθού. Στην περίπτωση αυτή το σονάρ δυσκολεύεται να ξεχωρίσει αν το αντικείμενο που εντόπισε είναι υποβρύχιο ή κάποιος βράχος. Επίσης, να σημειώσουμε ότι τα σύγχρονα υποβρύχια κατασκευάζονται από μέταλλα μειωμένης αντανάκλασης, ενώ επικαλύπτονται και από χημικές βαφές που έχουν την ιδιότητα να απορροφούν τα ηχητικά σήματα.
Αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν μειώσει την αξία των ενεργητικών σονάρ, ως μέσο εντοπισμού υποβρυχίων, και έχουν αυξήσει την αξία των παθητικών σονάρ, τα οποία προσπαθούν να εντοπίσουν τα παραγόμενα ηχητικά ίχνη του υποβρυχίου. Είναι πρακτικά αδύνατο ένα υποβρύχιο να είναι εντελώς αθόρυβο. Να έχει χαμηλό ηχητικό ίχνος είναι εφικτό, αλλά το αθόρυβο είναι ανέφικτο. Για παράδειγμα, η λειτουργία των κινητήρων είναι μια πηγή παραγωγής θορύβου. Μια άλλη δομική και ακαταμάχητη πηγή παραγωγής ήχου είναι η κίνηση του υποβρυχίου στο νερό.
Εκ των πραγμάτων η κίνηση του υποβρυχίου διαταράσσει το νερό και ο ήχος αυτής της διαταραχής μπορεί να εντοπιστεί. Σε άλλο παράδειγμα, η κίνηση της προπέλας δημιουργεί χιλιάδες μικρές και μεγάλες φυσαλίδες οι οποίες σκάνε παράγοντας ήχο. Και επειδή χιλιάδες φυσαλίδες σκάνε ταυτόχρονα και συνεχώς ο ήχος αυτός είναι διαρκής και μεγαλύτερος όσο γρηγορότερη είναι η κίνηση της προπέλας. Κάθε ήχους που παράγεται στο βυθό έχει μια μοναδικότητα ως προς το πρότυπο του, η οποία είναι συνάρτηση της ταχύτητας του ήχου, του βάθους και της κατάστασης του νερού (πυκνότητα και θερμοκρασία, για παράδειγμα). Ένα χαρακτηριστικό των ηχητικού περιβάλλοντος του βυθού, που λειτουργεί εις βάρος του υποβρυχίου, είναι το ότι οι φυσικοί ήχοι του βυθού δεν έρχονται από μια συγκεκριμένη κατεύθυνση ή πηγή.
Ο πιο κοινός φυσικός ήχους του βυθού είναι ο κυματισμός της επιφάνειας. Όσο μεγαλύτερος είναι ο κυματισμός στην επιφάνεια, τόσο μεγαλύτερη είναι η ένταση των ήχων του βυθού και ο κυματισμός επηρεάζεται από τους ανέμους. Ο δεύτερος κοινότερος ήχος του βυθού είναι η ναυτιλία. Η πλεύση των πλοίων (εμπορικών και πολεμικών) παράγει ήχους. Τέλος, η ζωή στη θάλασσα παράγει και αυτή ήχους. Οι παθητικού ακουστικοί αισθητήρες χωρίζονται σε δύο (2) κατηγορίες: Βραχείας και ευρείας συχνότητας. Οι ευρείας συχνότητας λειτουργούν σ’ ένα ευρύ φάσμα συχνοτήτων με στόχο τον εντοπισμό του ηχητικού ίχνους που παράγει η προπέλα ή το έμβολο (γενικότερα τα συστήματα πρόωσης). Οι βραχείας συχνότητας αισθητήρες λειτουργούν σε περιορισμένο φάσμα συχνοτήτων με στόχο τον εντοπισμό του ηχητικού ίχνους που αφήνουν κοινά μηχανικά μέρη, όπως οι αντλίες, οι γεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά.
defencereview.gr
