Σε αντίθεση με το Σχέδιο της Μεγάλης Επαναφοράς (Great Reset), οι συνέπειες των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία οδήγησαν τις αναπτυσσόμενες χώρες σε επιστροφή στον προστατευτισμό και σε καταδίκη των πλουσίων κρατών σε στασιμο-πληθωρισμό και επισιτιστική κρίση
Mία επαπειλούμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση και ταυτόχρονη εκτόξευση των τιμών σε βασικα΄προϊόντα – ως συνέπεια των γεωπολιτικών αναταράξεων που προκάλεσαν την στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις πρωτοφανείς κυρώσεις της Δύσης – πυροδοτεί κινήσεις προστατευτισμού από αναπτυσσόμενα κράτη που αδυνατούν να διασφαλίσουν τις συνθήκες επιβίωσης για τους πολίτες τους.
Πρόκειται για μία εξέλιξη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα γενικευμένο εμπορικό πόλεμο, όπως προειδοποίησαν κορυφαίοι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου και διαμορφωτές πολιτικής από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Davos, όπως μετέδωσαν διδεθνή μέσα ενημέρωσης και βεβαίως ακυρώνει το σχέδιο του Μεγάλου Μετασχηματισμού της Διεθνούς Τάξης που ενεργοποίησε η κρίσης της πανδημίας.
Αρχής γευομένης από την Ινδία
Σε μία ένδειξη της κλιμακούμενης κρίσης όσον αφορά στις ελλείψεις σε είδη τροφίμων και των αυξανόμενων τιμών, κυβερνητική πηγή αποκάλυψε στο Reuters ότι η Ινδία ετοιμάζεται να απαγορεύσει τις εξαγωγές ζάχαρης για πρώτη φορά εδώ και έξι χρόνια προκειμένου να συγκρατήσει την άνοδο των τιμών στην εσωτερική αγορά της.
Την ίδια στιγμή, η Ινδονησία, ο μεγαλύτερος εξαγωγός φοινικέλαιου στον κόσμο, θα αφαιρέσει την επιδότηση στο χύμα μαγειρικό λάδι και θα την αντικαταστήσει με την επιβολή ανώτατου πλαφόν στις τιμές πρώτων υλών για τα τοπικά διυλιστήρια.
Η Μαλαισία στις 20 Μαΐου 2022 ανακοίνωσε την απαγόρευση των εξαγωγών κοτόπουλου, προκαλώντας αναστάτωση στη Σιγκαπούρη, η οποία προμηθεύεται το ένα τρίτο των προμηθειών της από εκεί.
«Πρόκειται για μείζον θέμα και θεωρώ ότι το πρόβλημα θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο», παραδέχθηκε η Gita Gopinath, πρώτη αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ΔΝΤ.
Πείνα και στη Δύση
Οι φτωχότερες χώρες είναι πιο ευάλωτες στην αύξηση των τιμών των τροφίμων και στις ελλείψεις, αλλά οι πιο πλούσιες οικονομίες δεν είναι άτρωτες.
Για παράδειγμα, σχεδόν 10 εκατομμύρια Βρετανοί μείωσαν τα τρόφιμα τον Απρίλιο εν μέσω κρίσης κόστους ζωής.
Τα εστιατόρια των ΗΠΑ συρρικνώνουν το μέγεθος των μερίδων τους, ενώ η Γαλλία έχει δεσμευτεί να εκδώσει κουπόνια τροφίμων σε ορισμένα νοικοκυριά.
«Τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ δυσκολεύονται να τραφούν», δήλωσε η Sonia Akter, επίκουρη καθηγήτρια που ειδικεύεται στη γεωργία στη Σχολή Δημόσιας Πολιτικής Lee Kuan Yew στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.
Η αύξηση των τιμών «θα επηρεάσει δυσανάλογα τους φτωχούς ανθρώπους που ξοδεύουν μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους σε τρόφιμα», επισήμανε.
Ακόμη μεγαλύτερο κόστος
Ο δείκτης των Ηνωμένων Εθνών για τις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων έχει εκτιναχθεί περισσότερο από 70 τοις εκατό από τα μέσα του 2020 και είναι κοντά σε ένα ρεκόρ, αφού η εισβολή στην Ουκρανία σταμάτησε τις εξαγωγές των καλλιεργειών και ταρακούνησε τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Περισσότερος προστατευτισμός των τροφίμων θα μπορούσε να ωθήσει το κόστος ακόμη υψηλότερο, βλάπτοντας περαιτέρω την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και δημιουργώντας πονοκεφάλους στις κεντρικές τράπεζες που προσπαθούν να περιορίσουν τον πληθωρισμό διατηρώντας παράλληλα την ανάπτυξη.
Οι κίνδυνοι αφορούν περισσότερο προστατευτισμό στις εξαγωγές τροφίμων στην Ασία, δήλωσε ο Sonal Varma, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ινδία και την Ασία στη Nomura Holdings
Αυτό θα μπορούσε να επιδεινώσει τις ανιδικές πιέσεις τιμών παγκοσμίως, επισήμανε.
Εμπορικός πόλεμος
Το θέμα του προστατευτισμού συζητιέται παντού στο Davos, με εκκλήσεις να αρχίσουν άμεσα συζητήσεις για να αποφευχθεί ένας ευρείας κλίμακας εμπορικός πόλεμος.
«Είναι πολύ σημαντικό για τους ηγέτες του πλανήτη να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν τρόπους διαχείρισης του εμπορίου και των επενδύσεων», ανέφερε ο Jay Collins, αντιπρόεδρος της Citigroup, αρμόδιος για τις αγορές κεφαλαίου.
Για παράδειγμα, για τους κατοίκους χωρών στην Υποσαχάριο Αφρική, το 40% των δαπανών τους κατευθύνεται σε είδη τροφίμων, ανέφερε o Collins.
«Έχουμε 20 και πλέον χώρες που έχουν επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων, κάτι που απλώς επιδεινώνει το πρόβλημα», υπογράμμισε.
Εκτόξευση των τιμών – Αλυσίδες εφοδιασμού
«Ήδη, αντιμετωπίζαμε μία σοβαρή έλλειψη σε είδη επισιτισμού πριν ακόμη ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, το κόστος ειδών διατροφής, οι τιμές εμπορευμάτων, το κόστος μεταφοράς δια θαλάσσης είχε ήδη διπλασιαστεί, τριπλασιαστεί, τετραπλασιαστεί», επισήμανε ο David Beasley, γενικός διευθυντής του Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ.
Ο αριθμός των ατόμων που οδεύουν προς συνθήκες πείνας έχει αυξηθεί από τα 80 εκατ. στα 276 εκατ. τα τελευταία τέσσερα έως πέντε χρόνια, είπε ο Beasley.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, περίπου 30 χώρες προχώρησαν μετά τον πόλεμο σε περιορισμούς στο εμπόριο ενεργειακών προϊόντων, τροφίμων και άλλων πρώτων υλών.
Πολλά κράτη έχουν ανακοινώσει την απαγόρευση εξαγωγών τροφίμων, θέλοντας να εξασφαλίσουν την κάλυψη των εγχώριων αναγκών τους σε μία περίοδο που ο εγκλωβισμός των ουκρανικών σιτηρών σε πλοία έχει προκαλέσει συναγερμό για επισιτιστική κρίση και μεγάλες αυξήσεις στις τιμές.
Αν η τάση αυτή συνεχισθεί, το ΔΝΤ θεωρεί ότι οι συνέπειες θα είναι επώδυνες για όλες τις χώρες.
Αντίθετα, τονίζει ότι θα πρέπει να μειωθούν τα εμπόδια στο εμπόριο για να περιορισθούν οι ελλείψεις προϊόντων και η ταχεία αυξηση των τιμών που οδηγεί εκατομμύρια σε συνθήκες ακραίς φτώχειας.
Τάση αναστροφής της παγκοσμιοποίησης
Σύμφωνα με άλλους διακεκριμένους οικονομολόγους, όπως ο Keneth Rogof , η τάση αναστροφής της παγκοσμιοποίησης θα οδηγήσει σε υψηλότερο παγκόσμιο πληθωρισμό στο μέλλον σε σχέση με τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, όταν η ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου οδήγησε στον κατακλυσμό των διεθνών αγορών με φθηνά προϊόντας της.
Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι το παγκόσμιο εμπόριο προϊόντων αυξήθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε νέο υψηλό επίπεδο, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές των χωρών της G20 να καταγράφουν άνοδο 3,6% και 5,8%, αντίστοιχα, σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2021.
Ωστόσο, η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις των τιμών και όχι στον όγκο του εμπορίου.
Τα σύννεφα του στασιμοπληθωρισμού στην Δύση
Από το Davos πέρασαν, επίσης, πολλοί κεντρικές τραπεζίτες, όπως η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Cristin Lagarde, ο επικεφαλής της Τράπεζας της Γαλλίας, Villeroy de Galhau ο Ολλανδός κεντρικός τραπεζίτης,Klaas Knot και άλλοι.
Το μήνυμα που εξέπεμψαν είναι ότι η οικονομία της Ευρωζώνης δεν αντιμετωπίζει, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, κίνδυνο ύφεσης και ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει στην αύξηση των επιτοκίων της, που βρίσκονται ακόμη σε αρνητικό έδαφος, αρχής γενομένης από τον Ιούλιο.
Η Lagarde «φωτογράφησε», με ανάρτηση που έκανε την περασμένη Δευτέρα στο blog της ΕΚΤ, μία αύξηση των επιτοκίων τον Ιούλιο και μία ακόμη τον Σεπτέμβριο, ώστε το επιτόκιο καταθέσεων από -0,5% σήμερα να γίνει μηδενικό ή ελαφρά θετικό.
Μετά τον Σεπτέμβριο, η αύξηση των επιτοκίων, σύμφωνα με την ίδια , μπορεί να συνεχισθεί σταδιακά προκειμένου να φθάσει στο «ουδέτερο» επίπεδό τους, έναν θεωρητικό δείκτη που σύμφωνα με εκτιμήσεις κυμαίνεται μεταξύ του 1% και του 2%.
Τα στοιχεία για τον Μάιο και τον Ιούνιο
Η συναίνεση που υπάρχει για την ώρα στην ΕΚΤ είναι ότι η αύξηση τον Ιούλιο, η πρώτη μετά από 10 και πλέον χρόνια, θα είναι της τάξης των 25 μονάδων βάσης (ενός τετάρτου της ποσοστιαίας μονάδας).
Ωστόσο, το ύψος της αύξησης θα εξαρτηθεί και από τα στοιχεία για τον πληθωρισμό τον Μάιο και τον Ιούνιο, καθώς αν υπάρξει περαιτέρω αύξησή του από το 7,4% που διαμορφώθηκε τον Απρίλιο, μπορεί να οδηγήσει σε σκέψεις για αύξηση του βασικού επιτοκίου κατά 50 μ.β.
Ο φόβος για την ύφεση στην παγκόσμια οικονομία υπάρχει, ωστόσο, πάντα στις αγορές, δεδομένης της πολύ μεγάλης αβεβαιότητας που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Μεγάλες αμερικανικές τράπεζες θεωρούν πιθανό ότι η αμερικανική οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση λόγω της αύξησης των επιτοκίων, η οποία αναμένεται να είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι στην Ευρωζώνη.
Ο χάρτης της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων
Λόγω της παγκοσμιοποίησης και του δικτύου εξαγωγών, περίπου τα δύο τρίτα των προϊόντων που θεωρούνται θεμελιώδη στις εθνικές κουζίνες διεθνώς έχουν αρχική προέλευση από κάποια απομακρυσμένη περιοχή – κυρίως από το δυτικό κόσμο
Ενδεικτικά, οι ντομάτες έχουν αρχική προέλευση από τις Άνδεις, ωστόσο οι μεγαλύτεροι παραγωγοί ντομάτας σήμερα είναι η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία και ο μεγαλύτερος εξαγωγός είναι η Ολλανδία, ενώ αποτελεί βασικό συστατικό της εθνικής κουζίνας σε χώρες κατά μήκος του πλανήτη.
Ο όγκος του εμπορίου
Ο αγροτικός κλάδος αποτελεί το 4,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με την αξία του να ανέρχεται στα 3,6 τρισ. δολάρια το 2020, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 2,54 τρισ. δολάρια μέσα σε μία εικοσαετία.
Οι τρεις περιοχές που ανέπτυξαν περισσότερο την παραγωγή τους σε αυτό το διάστημα είναι η Νότιος Αμερική, η Αφρική και η Ασία.
Ενδεικτικά, η παραγωγική δυνατότητα της Ασίας σχεδόν διπλασιάστηκε από 3,3 δισ. τόνους σε 5,1 δισ. τόνους το 2020, ενώ της Νοτίου Αμερικής αναρριχήθηκε από 748 εκατ. τόνους σε 1,4 δισ. τόνους.
Κατά την έρευνα από το University of the Potomac, τα αγροτικά προϊόντα που εξάγονται περισσότερο στον κόσμο είναι το σιτάρι, το ρύζι, η σόγια, το καλαμπόκι, το κριθάρι, το κραμβέλαιο, το φοινικέλαιο, ο ηλιόσπορος και οι μπανάνες.
Οι κατάταξη των χωρών
Επίσης, μεταξύ των 20 προϊόντων που εξάγονται περισσότερο συγκαταλέγεται και βαμβάκι, με την Ελλάδα να είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ, με 274.000 τόνους ετησίως.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ευρωπαϊκές χώρες συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγικών δυνάμεων στο χοιρινό κρέας (Ισπανία, Γερμανία), στους ηλιόσπορους (Ρουμανία, Ρωσία, Βουλγαρία), στο αγελαδινό γάλα (Γερμανία, Τσεχία Βρετανία) στις ντομάτες (Ολλανδία, Ισπανία), στα μήλα (Ιταλία), στο κριθάρι (Γαλλία, Ουκρανία, Ρωσία).
www.bankingnews.gr
