Ο π. Εφραίμ σε δημόσια ομιλία του παρότρυνε να βρούμε το έργο του Αγίου Νεκταρίου, το αναφερόμενο εις τον Ελληνισμό. Το αναζήτησα και δημοσιεύω ελάχιστα αποσπάσματα. Εις το τέλος του κειμένου, υπάρχει η παραπομπή, όπου όποιος επιθυμεί να διαβάσει ολόκληρο το έργο του Αγίου. Το κείμενο είναι εις το πρωτότυπο.
.Ἑλληνικὴ φιλοσοφία. Δυὸ λέξεις· ἀλλὰ λέξεις μεσταὶ μεγάλων καὶὑψηλῶνἐννοιῶν.
.Ἡ Ἑλληνικὴ φιλοσοφία ἐδίδαξεντὴνπρόνοιαντοῦΘεοῦπρὸςτὴνἀνθρωπότητακαὶἐγένετοδιὰτῶνὑγιῶναὐτῆςθεωριῶνπαιδαγωγὸςτῆςἀνθρωπότητοςεἰςΧριστόν.
.HἙλληνικὴ φιλοσοφία προώρισταιἵνακαταστήσῃτοὺς πάντας Ἕλληνας· ἐγεννήθηὑπὲρτοῦχριστιανισμοῦκαὶσυνεταυτίσθημετ᾿ αὐτοῦ, ὅπωςἐργασθῆπρὸςσωτηρίαντῆςἀνθρωπότητος. Ἕλληνκαὶ φιλοσοφία εἰσὶδυὸτινὰἀναπόσπαστα· μαρτυρεῖδὲκαὶ ὁ ἈπόστολοςτῶνἐθνῶνΠαῦλος λέγων: Ἕλληνεςσοφίανζητοῦσιν. Ὁ Ἕλληνἀληθῶςἐγεννήθη, ἵναφιλοσοφῇ· διότι ἐγεννήθη διδάσκαλος τῆςἀνθρωπότητος. Ἀλλ᾿ ἐὰν ἡ φιλοσοφία ἐγένετοπαιδαγωγὸςεἰςΧριστὸνἕπεταιὅτι ὁ Ἕλληνπλασθεὶς φιλόσοφος ἐπλάσθηχριστιανός, ἐπλάσθηἵναγνωρίσῃτὴνἀλήθειανκαὶδιαδῷαὐτὴντοῖςἔθνεσιν.
Ὁ Ἕλληνλοιπὸνδιὰτῆς φιλοσοφίας ἐγνώρισε πρώτον τὴνὕπαρξιντοῦ θείου καὶεἶταἑαυτόν, οἶοςἀληθῶςἐστι· διὰτῆς γνώσεως τοῦΘεοῦἔσχετελείανἑαυτοῦγνῶσιν· γνωρίσας δὲἑαυτὸνἔγνωτὴνσχέσιναὐτοῦπρὸςτὸθεῖον, τὴνεὐγένειαναὐτοῦ, καὶἔγνωὅτι ἡ πρὸςτὸθεῖονἀφομοίωσιςεἶναιτὸπρώτιστοντῶν καθηκόντων.
. Ὁ Ἕλληνἀνευρῶνἐντῷχριστιανισμῷτὰςαὐτὰςἀρχὰςκαὶτὴνεἰκόνατοῦ τελείου, τοῦἰδανικοῦαὐτοῦ, καὶτὸν μόνον διδάσκαλοντὸνδυνάμενοννὰδιδάξῃαὐτὸνπᾶνὅ,τιἐπεθύμεινὰγνωρίση, νὰμάθῃ, καὶὅ,τιαὐτὸςἐπόθεικαὶἐπεζήτει, καὶεὑρῶναὐτὸνἑρμηνευτὴντῶναἰσθημάτωναὐτοῦ, ἐνεκολπώθηαὐτὸνκαὶπεριέθαλψεν. Ὁ χριστιανισμὸςὡςπρῶτονδῶροναὐτοῦἐδωρήσατοαὐτῷνέανζωήν· ὁ δὲἝλληνὑπεστήριξεναὐτὸνδιὰτῶνἀγώνωνκαὶτῶναἱμάτων του.
.Ἡ Ἑλληνικὴ φιλοσοφία ἐποδηγέτειτὸἙλληνικὸνἔθνοςεἰςτὸνχριστιανισμόν· ὅτιδὲ ἡ Ἑλληνικὴ φιλοσοφία τοιοῦτοςὑπῆρξε ποδηγέτης μαρτυρεῖκαὶ o ἱερὸςπατὴρ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεὺς λέγων: «ἦνμὲνοὖνπρὸτῆςτοῦ Κυρίου παρουσίας εἰςδικαιοσύνηνἝλλησινἀναγκαία· νυνὶδὲχρησίμηπρὸςθεοσέβειαν γίνεται, προπαιδεία τις οὖσατοῖςτὴνπίστινδι᾿ ἀποδείξεωςκαρπουμένοις· ὅτι ὁ πούς σου φησὶν (Παροιμ.) οὐμὴπροσκόψῃ, ἐπὶτὴνπρόνοιαντὰκαλὰἀναφέροντοςἐὰντὲἑλληνικὰ ἢ, ἐὰντὲἡμέτερα· πάντων γὰραἴτιοςτῶνκαλῶν ὁ Θεός, ἀλλὰτῶνμὲνκατὰπροηγούμενον, ὡςτῆςτὲ διαθήκης τῆςΠαλαιᾶςκαὶτῆς Νέας· τοῖςδὲκατ᾿ ἐπακολούθημα, ὡςτῆς φιλοσοφίας· τάχα δὲκαὶ προηγουμένως τοῖςἝλλησινἐδόθη τότε πρὶν ἢ τὸν Κύριον καλέσαικαὶτοὺςἝλληνας· ἐπαιδαγώγειγὰρκαὶαὐτὸτὸἙλληνικόν, ὡς ὁ νόμος τοὺςἙβραίουςεἰςΧριστόν.
Προπαρασκευάζει τοίνυν ἡ φιλοσοφία προοδοποιοῦσατὸνὑπὸΧριστοῦτελειούμενον… μία γὰρ ἡ τῆςἀληθείαςὁδὸςἀλλ᾿ εἰςαὐτὴνκαθάπερεἰςἀέναονποταμὸνἐκρέουσιτὰῥεῖθραἄλλαἄλλοθεν».
Καὶαὖθις ὁ ἱερὸςπατὴρ λέγει περὶτῆςἙλληνικῆς φιλοσοφίας· «ἀλλ᾿ εἰμὲνμὴ καταλαμβάνει ἡ Ἑλληνικὴ φιλοσοφία τὸ μέγεθος τῆςἀληθείας, ἔτιδὲἐξασθενεῖπράττειντὰςκυριακὰςἐντολάς, ἀλλ᾿ οὖνγὲ προκατασκευάζει τὴνὁδὸντῇβασιλικωτάτῃδιδασκαλίᾳ, ἀμηγέπησωφρονίζουσα, καὶτὸἦθοςπροτυποῦσακαὶπροστύφουσαεἰςπαραδοχὴντῆςἀληθείας».
.Ὁ Κλήμης παραβάλλει τὴνσοφίανπρὸςτὸνὑετόν, τοὺςδὲφιλοσοφοῦνταςπρὸςτὰς ποικίλας βοτάναςτῆςγῆς, αἴτινες καίτοι ὑπὸτῶναὐτῶν ποτίζονται ναμάτων, ἑκάστηὅμωςπρὸςτὴνἰδίαν φύσιν τὸνχυμὸν μεταβάλλει. Ἰδοὺοἱ λόγοι αὐτοῦ: «Καταφαίνεται τοίνυν προπαιδεία ἡ Ἑλληνική, σὺνκαὶαὐτῇ φιλοσοφία θεόθεν ἤκεινεἰςἀνθρώπους, οὐκατὰπροηγούμενον, ἀλλ᾿ ὃν τρόπον οἱὑετοὶκαταῤῥήγνυνταιεἰςτὴνγῆντὴνἀγαθήν, καὶεἰςτὴνκοπρίαν, καὶἐπὶτὰ δωμάτια, βλαστάνει δ᾿ ὁμοίωςκαὶ πόα, καὶ πυρός, φύεταί τε καὶἐπὶτῶν μνημάτων συκῆ, καὶεἴ τι τῶνἀναιδεστέρων δένδρων· καὶτὰ φυόμενα ἐντύπῳ προκύπτει τῶνἀληθῶν».
.Ὁ Κλήμης διακρίνει τὴνἀληθῆφιλοσοφίαντῆς σοφιστείας καὶτὰκαλῶςπαρ᾿ αὐτῆςεἰρημένατῶνμὴκαλῶςεἰρημένων· τοῦτοδείκνυταικαὶἐκτῶνἑξῆς. «ΦιλοσοφίανοὐτὴνΣτωικὴν λέγω, οὐδὲτὴνΠλατωνικήν, ἢ τὴνἘπικούρειόν τε καὶἈριστοτελικήν· ἀλλ᾿ ὅσαεἴρηταιπαρ᾿ ἑκάστητῶναἱρέσεων τούτων καλῶς, δικαιοσύνηνμετ᾿ εὐσεβοῦςἐπιστήμηςἐκδιδάσκοντα, τοῦτο σύμπαν τὸἐκλεκτικὸνφιλοσοφίανφημί· ὅσαδὲἀνθρωπίνωνλογισμῶνἀποτεμόμενοιπαρεχάραξαν, ταῦταοὐκἂνποτὲ θεία εἴποιμ᾿ ἄν».
.Ἰδοὺ ὁ Κλήμης τί λέγει περὶτῆςἑρμηνείαςτῶνἹερῶνΓραφῶνἐντῇἙλληνικῇφωνῇ:
«ΔιὰτοῦτογὰρἙλλήνωνφωνῇἑρμηνεύθησαναἱΓραφαὶὡςμὴπρόφασινἀγνοίαςπροβάλλεσθαιδυνηθῆναιποτὲαὐτούς, οἴουςτὲὄνταςἐπακοῦσαικαὶτῶνπαρ᾿ ἡμῖν, ἣν μόνον ἐθελήσωσιν».
. Ἡ ἀνθρωπότηςἐζήτειθείανἀποκάλυψινὅπωςμάθητὴνἀλήθειανκαὶβεβαιωθῆκαὶπεισθῆ· ἡ ἀνθρωπότηςἐδεῖτο θείου διαπλάστου· ἡ δὲ φιλοσοφία ἐστερεῖτο τούτων. Ἡ ἀνθρωπότηςεὖρενταῦταἐντῷχριστιανισμῷπρὸςὃνἐποδηγέτει ἡ Ἑλληνικὴ φιλοσοφία· αὕτη ἡ ἐμὴπερὶτοῦ ζητήματος τούτου ταπεινὴ γνώμη.
ἘνἈθήναιςτῇ 17 Ἰουνίου 1896.
Ὁ Πενταπόλεως ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
https://ellas2.wordpress.com/2022/11/09/%ce%bf-%ce%ac%ce%b3%ce%b9%ce%bf%cf%82-%ce%bd%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%ac%cf%81%ce%b9%ce%bf%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c/
