Ὃλες οἱ ἑλληνικές προθέσεις ἒχουν περάσει στήν Ἀγγλική
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕ «ΕΠΙΚΑΪΑΪΑ», «ΧΑΪΠΕΡΜΕΤΡΟΟΥΠΙΑ», «ΧΑΪΠΕΡΜΠΟΛΙ» ΚΑΙ ΠΛΗΘΟΣ ΑΛΛΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ
ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ
ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΡΙΖΩΝ.
Ἡ «λιδία λίθος» εἶναι εἶδος πυρολίθου ἐν χρήσει πρός δοκιμή τοῦ χρυσοῦ. Αὐτή τήν ἰδιότητα ἒχει ἡ ἑλληνική γλῶσσα ἂν συγκριθεῖ μέ τίς εὐρωπαϊκές διαλέκτους, διότι ἀποκαλύπτει διά τῆς συγκριτικῆς γλωσσολογίας, ὃτι ὃλες σχεδόν οἱ γλῶσσες τῶν πολιτισμένων χωρῶν τοῦ κόσμου περιέχουν μέσα τους ψήγματα ἢ καί φλέβες ὁλόκληρες χρυσοῦ. Εἶναι ὁ χρυσός τῆς ὁμηρικῆς καί τῆς ἀρχαιοελληνικῆς γλώσσας.
Ἂν ἀκούγατε ἓνα Ἂγγλο νά προφέρει τίς λέξεις χαϊπερμετροούπια, ἢ χαϊπέρμπολι, ἢ χαϊπροθραϋρόϊντισμ, ἢ επιαϊκάϊα, θά μπορούσατε νά φανταστῆτε ὃτι εἶναι ἑλληνικές;
Ἀσφαλῶς ὂχι. Καί ὃμως, εἶναι καί μάλιστα ὁμηρικές καί ἀρχαιοελληνικές. Ἡ ἀγγλική γραφή τῶν λέξεων αὐτῶν εἶναι ἡ ἑξῆς: Ηypermetropia=ὑπερμετρωπία, hyperboly=ὑπερβολή, haypothyreoidism=ὑπερθυρεοειδισμός, epieikeia=ἐπιείκεια κλπ.
Κάθε γλῶσσα ἒχει τίς δικές της ἀρετές, ἀλλά ἡ ἑλληνικἠ εἶναι ἀνυπέρβλητη, καί γι᾽αὐτό περιζήτητη παγκοσμίως στόν σχηματισμό ἀκόμη καί νέων λέξεων, πού ἐπινοοῦνται γιά νά ἐκφράσουν νεώτερες ἒννοιες οἱ ὁποῖες προκύπτουν ἀπό τήν τεχνολογία καί τίς ἐπιστῆμες γενικῶς. Οἱ πάντες ἀνατρέχουν στήν Ἑλληνική.
Ἡ νεωτάτη λέξη τῆς τεχνολογίας εἶναι ἡ σύνθετη νανοτεχνολογία. Ἡ λέξη νάνος εἶναι ἀρχαιοελληνική καί σημαίνει μικρόσωμος ἂνθρωπος. Τήν λέξη νάνος τήν βρίσκουμε στόν Ἀριστοφάνη γι᾽αὐτόν πού ἒχει τά μέλη τοῦ σώματός του μικρά καί δυσανάλογα πρός τήν ἡλικία του. Ὁ Ὃμηρος τόν νάνο γνώριζε ὡς πυγμαῖον. Δευτερογενῶς νάνος λεγόταν καί ἡ τυρόπηττα λόγω πιέσεως τοῦ πλακοῦντος ἀπό ἀλεύρι. Οἱ Λατίνοι σπεύδουν φυσικά νά παραλάβουν αὐτούσια τήν λέξη:Nanus. Καί οἱ Εὐρωπαῖοι λένε ὃτι τήν πῆραν ἀπό τήν Λατινική. Καί οἱ σύγχρονοι Εὐρωπαῖοι καί ὂχι μόνο σχηματίζουν τήν λέξη nanotechnology, ἢτοι νάνος+τέχνη+λόγος.
Πρό ἡμερῶν γράφαμε γιά τίς προθέσεις πού εἶναι μία ἀπό τίς πολλές ἀρετές τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας, καθώς βοηθοῦν στόν σχηματισμό πολλῶν παραγώγων λέξεων μέ διαφορετικό ὂνομα καί δίνουν ὂνομα σέ πράξεις, ἐνέργειες, ἀνακαλύψεις, καταστάσεις, δράσεις κλπ. Ἡ Ἑλληνική γλῶσσα ἒχει τίς πιό πολλές, 18 δισύλλαβες καί 6 μονοσύλλαβες, ἐνῶ ὃλες οἱ εὐρωπαϊκές γλῶσσες ἒχουν πολύ λιγότερες. Ἒτσι, καθώς στεροῦνται συγκριτικοῦ γλωσσικοῦ πλεονεκτήματος, καταφεύγουν στίς ἑλληνικές προθέσεις. Ἂν πάρουμε γιά παράδειγμα τήν Ἀγγλική, πού εἶναι ἡ πιό ἀντιπροσωπευτική τῶν εὐρωπαϊκῶν γλωσσῶν, ἀφοῦ εἶναι παγκόσμια, αὐτή ἒχει πάρει καί χρησιμοποιεῖ ὃλες σχεδόν τίς ἑλληνικές προθέσεις, ἀγγλοποιῶντας διά τῆς γραφῆς καί τῆς προφορᾶς αὐτούσιες ἑλληνικές λέξεις ἢ πλάθοντας δημιουργικά δικές τους σύνθετες λέξεις, χρησιμοποιῶντας καί πάλι ἑλληνικές λέξεις κατά βούληση ἀπό τό ἑλληνικό γλωσσικό λατομεῖο. Καί ἰδοῦ τά ἀποτελέσματα, πάντοτε δειγματοληπτικά:
Κατά: Ὑπάρχουν 42 λέξεις ὃπως π.χ.:Catachousis (κατακόουσις=κατάκαυσις), catachresis (κατάχρησις), cataklysme, catadrome, (μηχανή γιά ἀνύψωση καί κατάβαση φορτίων) catalectic (καταληκτικός), catalepsy (καταληψία), catalog (κατάλογος), kataplexy (καταπληξία) καί ἂλλες.
Διά: Ὑπάρχουν 106 λέξεις, ὃπως γιά παράδειγμα: Diadromous (νταϊάντρομους=διάδρομος), diagnosis, diagramme, diagraph (διαγραμματογράφος), diakinesis, dialect, dialogue, diameter, diοnoetic (νταϊονοέτικ=διανοητικός) diaphragme, καί ἂλλες δεκάδες λέξεων πού ἀκολουθοῦν.
Μετά: Ὑπάρχουν 59 λέξεις, ὃπως metabiology (μεταμπαϊόλοτζυ=γνώσεις ἢ πεποιθήσεις πού ἒχουν δημιουργηθεῖ γιά βιολογικές ἀρχές, metacenter (μετάκεντρο), metachrοnism (=μεταχρονισμός), metadrasis,(μεταντρέϊσις=ἡ ηὐξημένη διανοητική ἢ σωματική λειτουργία), metagenesis, metalepsis, metamorphology (μεταμορφόλοτζυ=ἡ ἐπιστήμη πού μελετᾶ τίς μεταμορφώσεις τῶν ζώντων ὀργανισμῶν), metanoia (μετανόϊα=μετάνοια, μεταβολή γνώμης), καί ἂλλες δεκάδες.
Παρά: Ὑπάρχουν 118 λέξεις καί ἡ πρόθεση para εἶναι καταχωρημένη στά λεξικά. Μεταξύ αὐτῶν ἐνδεικτικά: Parablepsia (παραβλεψία, ἡ κακή ὃραση), parachromatopsia (παραχρωματοψία, ἡ ὁποιαδήποτε διαταραχή στήν ἀντίληψη τῶν χρωμάτων), paracolpitis, paradigm, paradox, paragon (παρά+ἀκονίζω, παράγωνο, τό τέλειο διαμάντι τῶν 100 καρατίων), paralalia (παραλαλάϊα, ἡ δυσκολία στήν ὁμιλία), paralipsis, paralogia, paralysis, paraplegia (παραπληγία) καί πλῆθος ἂλλων.
Ἐπί: Ὑπάρχουν 130 λέξεις, μεταξύ τῶν ὁποίων ἐνδεικτικά: Epicarp, epicenter epicheirema (επικάϊρημα=ἐπιχείρημα) epicrisis, epicure, epidemy, epidermis epieikeia (επιαϊκάϊα=ἐπιείκεια) epiglottis, epigone, epigram, epilogue epilepsy καί δεκάδες ἂλλες λέξεις μέ τήν πρόθεση ἐπί ἢ epi.
Ἀμφί: Ὑπάρχουν 47 ἀγγλικές λέξεις, ὃπως π.χ. amphibolia, amphicarpic, amphicrania ( πονοκέφαλος σέ ὃλο τό κεφάλι), amphidromous, amphimicrobian (ἀμφιμαϊκρόουμπιαν, τό μικρόβιο πού εἶναι ταυτοχρόνως ἀερόβιο καί ἀναερόβιο), amphithymia κ.ἂ.
Περί: Ὑπάρχουν 80 καί πλέον λέξεις, ὃπως periarthritis, peribleme, pericarp, periegesis (περιήγησις), perigee (πέριτζυ=περίγειο) peripatik, perimastitis perimetric, period, periodontology (περιοδοντολογία), peripatic, peripeteia ἢ peripety, periphrasis, periscop, peristyle, peritoneum καί πλῆθος ἂλλων λέξεων.
Ἀπό: Ὑπάρχουν 78 λέξεις, μεταξύ τῶν ὁποίων ἐνδεικτικῶς: Apokalypse apokatastasis, apokleisis(αποκλάϊσις=ἀποστροφή,κυρίως τροφῆς) apodioxis (ἀπόρριψη ἀστείας ἐπιχειρηματολογίας) apodixis, apoplexy, aporia, aposia, apostasis (εϊπόστασις=ἀπόστασις), apostrophe (ἀποστροφή, ρητορικό σχῆμα αἰφνδίας μετακινήσεως τοῦ ὁμιλητοῦ σέ δευτερεῦον θέμα) καί πλῆθος ἂλλων.
Ὑπό: Ὑπάρχουν 54 σύνθετες λέξεις μέ ἐναρκτήρια τήν ἑλληνική πρόθεση hypo= ἀπό κάτω. Μεταξύ αὐτῶν: Hypochondria(χαϊποχόντρια=ὑποχονδρία) hypocrisy, hypodermal (χαϋποντέρμαλ, ὑποδερμικός) hypoglottis, hypognathus, hypomnesia (χαϊπομνήτζια=ἐξασθένηση τῆς μνήμης) hyposmia hypostasis, hypothermia,
Hypothyreoidism (χαϋποθαϋροϊντισμ=ὑποθυρεοειδισμός) hypotrophy = ἀθρεψία καί ἂλλες.
Ὑπέρ: Ὑπάρχουν 53 σύνθετες ἀγγλικές λέξεις ἑλληνικῆς καταγωγῆς μέ ἐναρκτήρια πρόθεση τήν πρόθεση hyper=ὑπεράνω, μεταξύ τῶν ὁποίων:
Hypercusia (χαϊπερκιούζια=ὑπερακουσία, γιά τούς ἒχοντες ὀξυτάτη ἀκοή), hyperaemia (χαϋπερήμια=ὑπεραιμία), hyperboly (χαϋπέρμπολι=ὑπερβολή), hyperemesis, hyperenergia, hyperkinisis, hyperlipemia(χαΐπερλιπίμια=ὑπερλιμαιμία) hypermetropia(χαϊπερμετροούπια=ὑπερμετροπία), hyperphagia(=ὑπερφαγία) καί πλῆθος ἂλλων λέξεων.
Μόνο αὐτές οἱ ἐμπρόθετες μέ ἑλληνικές προθέσεις ἀγγλικές λέξεις πού προαναφέρθηκαν, οἱ ὁποῖες βέβαια εἶναι καθ᾽ὁλοκληρία ἑλληνικές, ἀνέρχονται σέ 725. Στην καθημερινή ὁμιλία ὃλοι οἱ λαοί τοῦ κόσμου χρησιμοποιοῦν γύρω στις 500 λέξεις γιά νά συνενοηθοῦν. Ἀντιλαμβάνεται κανείς τήν σοβαρή ἐπίδραση πού ἒχει ἡ ἑλληνική γλῶσσα στήν ἀγγλική (καί στίς ἂλλες εὐρωπαϊκές), τό λεξιλόγιο τῆς ὁποίας περιλαμβάνει χιλιάδες ἑλληνικές λέξεις. Μόνο ἀπό τόν Ὃμηρο οἱ Ἂγγλοι, σύμφωνα μέ τό δικό μου ΛΕΞΙΚΟΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ στην Ἀγγλική καί τήν Γαλλική (ἐκδόσεις ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ καί ΕΥΑΝΔΡΟΣ) οἱ Ἂγγλοι ἒχουν παραλάβει ἂνω τῶν 5.500 λέξεων, καί ἀντίστοιχο ἀριθμό οἱ Γάλλοι.
Το μεγάλο ἐρώτημα εἶναι ποιά γλῶσσα μιλοῦν οἱ Εὐρωπαῖοι.
ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΚΑΣ
ΠΗΓΗ : ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ <<ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ
ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (βραβεῖο Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν)
