Νότης Μαριάς, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com
Η «οικονομική απόβαση» της Ιταλίας στη Λιβύη στις 28 Ιανουαρίου 2023 και η συνακόλουθη υπογραφή συμφωνιών των πετρελαϊκών εταιρειών των δύο χωρών (www.ilsole24ore.com 28/1/2023) αποτελεί στην ουσία τη ρελάνς της Μελόνι στην υπογραφή στις 3 Οκτωβρίου 2022 των δύο μνημονίων συνεργασίας Άγκυρας και Τρίπολης στο πεδίο της έρευνας, εξόρυξης και εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου εκ μέρους τουρκικών εταιρειών.
Κατά την επίσκεψη λοιπόν της Μελόνι στην Τρίπολη της Λιβύης τα θέματα της ενέργειας και της μετανάστευσης βρέθηκαν στο επίκεντρο των διμερών συζητήσεων (www.repubblica.it 28/1/2023), με την ιταλική ΕΝΙ να υπογράφει με την Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (NOC) της Λιβύης «συμφωνία για το φυσικό αέριο ύψους 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων – τη μεγαλύτερη μεμονωμένη επένδυση στον ενεργειακό τομέα της Λιβύης εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες» (www.kathimerini.gr 28/1/2023). Έτσι η συμφωνία της ΕΝΙ μετατρέπει την Ιταλία σε ενεργειακό hub για την Ευρώπη (www.ilmessaggero.it 28/1/2023)
Όπως έχουμε ήδη αναλύσει από τον Απρίλιο του 2021 η Λιβύη αποτελεί πεδίο έντονου ανταγωνισμού Ιταλίας και Τουρκίας και αυτή ήταν άλλωστε και η πραγματική αιτία για την επίθεση Ντράγκι σε Ερντογάν τον οποίο χαρακτήρισε δικτάτορα για να ακολουθήσει πλέον η όξυνση των σχέσεων Ρώμης και Άγκυρας (www.notismarias.gr 19/4/2021).
Πριν λοιπόν στεγνώσει το μελάνι της υπογραφής των νέων τουρκολιβυκών μνημονίων τον περασμένο Οκτώβριο (www.libyaobserver.ly 5/10/2022), η Ρώμη θορυβημένη έκανε άνοιγμα στην κυβέρνηση της Λιβύης (www.notismarias.gr 17/10/22). Αποδέκτης των επαφών ήταν η υπουργός εξωτερικών της Λιβύης Εξωτερικών Najla Al-Manqoush (www.giornalediplomatico.it 10/10/2022).
Και ενώ ακόμη στην Ρώμη δεν είχε καν ορκιστεί η νέα κυβέρνηση, ο πρέσβης της Ιταλίας στη Λιβύη Giuseppe Grimaldi στη συνάντηση του με την Al-Manqoush στις 10/10/2022 στην Τρίπολη δεν έχασε καιρό καθώς εξέφρασε τη στήριξη της χώρας του για τη διατήρηση της ασφάλειας και της σταθερότητας που οδηγεί σε εθνικές εκλογές στη Λιβύη, επαναλαμβάνοντας μάλιστα ότι η σταθερότητα της Λιβύης είναι «θεμελιώδους και ζωτικής σημασίας» για ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου (www.libyaobserver.ly 11/10/2022).
Από την πλευρά της η Al-Manqoush δήλωσε ότι η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) ανυπομονεί να συνεργαστεί με τη νέα ιταλική κυβέρνηση και να οικοδομήσει σχέσεις για το καλό και των δύο εθνών. Και αφού συνεχάρη τον Ιταλό πρέσβη για τη νέα κυβέρνηση της χώρας του, τόνισε την ετοιμότητα της GNU να συνεργαστεί με τη νέα ιταλική διοίκηση και να οικοδομήσει σχέσεις βασισμένες σε αμοιβαία συμφέροντα που εξυπηρετούν και τις δύο πλευρές (https://specialelibia.it 11/10/2022).
Και κατέληξε επισημαίνοντας την πολύτιμη σχέση που ενώνει τη Λιβύη και την Ιταλία, τονίζοντας τη σημασία της συνέχισης της ενίσχυσης ισχυρών οικονομικών και πολιτικών δεσμών (www.libyaobserver.ly 11/10/2022).
Και χωρίς να χάσουν χρόνο οι Ιταλοί παίζοντας έξυπνα «το ευρωπαϊκό χαρτί» άρχισαν να προτείνουν τρόπους εξαγωγής λιβυκών ψαριών απευθείας στην ΕΕ με τις συζητήσεις να επικεντρώνονται στους τρόπους ανάπτυξης εγκαταστάσεων για την εκφόρτωση, την επεξεργασία και τη μεταφορά των αλιευτικών προϊόντων της Λιβύης (www.libyaherald.com/ 10/10/2022).
Στη συνέχεια η Μελόνι φρόντισε να ρίξει γέφυρες στον Ερντογάν με τους δύο ηγέτες να συναντώνται στο Μπαλί στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής των G-20 (www.dailysabah.com 15/11/2022).
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, Μελόνι και Ερντογάν συμφώνησαν να αδράξουν την ευκαιρία «να αξιοποιήσουν από κοινού το τεράστιο δυναμικό της περιοχής της Μεσογείου», τονίζοντας «την ανάγκη συνεργασίας για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και τη διευκόλυνση της επίλυσης της λιβυκής κρίσης» εκφράζοντας ταυτόχρονα «την επιθυμία τους για περαιτέρω ενίσχυση των διμερών εμπορικών σχέσεων (www.governo.it 15/11/2022).
Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι παραμονές της επίσκεψης Μελόνι στη Λιβύη άνοιξε τις πύλες της στην Τρίπολη η Έκθεση των Αντιπροσώπων των Ιταλικών βιομηχανιών (www.libyaherald.com 24/1/2023) με τη συμμετοχή 35 ιταλικών επιχειρήσεων που εκπροσωπούν την αφρόκρεμα της ιταλικής βιομηχανίας.
Αναφερόμενος στο mega-deal των 8 δις δολαρίων ο διευθύνων Σύμβουλος της ΕΝΙ Claudio Descalzi επισήμανε ότι ΕΝΙ και ΝΟC κατάφεραν να βρουν μια τεχνική και οικονομική συμφωνία για την εκμετάλλευση φυσικού αερίου που όταν καταστεί πλήρως λειτουργική θα ικανοποιήσει τις ανάγκες της Λιβύης σε ηλεκτρική ενέργεια ενώ το 1/3 της παραγωγής του φυσικού αερίου θα εξάγεται στην Ιταλία για την κάλυψη των εκεί ενεργειακών αναγκών (www.ilgiornale.it 28/1/2023).΄
Ως γνωστόν η ιταλική πολυεθνική ΕΝΙ έχει τεράστια συμφέροντα στη Λιβύη. Κατ΄ αρχάς είναι ο φορέας εκμετάλλευσης αλλά και κατά 50% μέτοχος του περίφημου Western Libyan Gas Project (WLGP) που περιλαμβάνει το χερσαίο παραγωγικό κοίτασμα της Wafa στα σύνορα Λιβύης-Αλγερίας, τα υπεράκτια παραγωγικά κοιτάσματα Bahr Essalam και Bouri, το συγκρότημα εγκαταστάσεων επεξεργασίας πετρελαίου και φυσικού αερίου με δεξαμενές αποθήκευσης αργού πετρελαίου και προϊόντων καθώς και εγκαταστάσεις φόρτωσης υγραερίου στο Mellitah και τον Αγωγό Greenstream που μεταφέρει φυσικό αέριο από το συγκρότημα Mellitah στη Σικελία. Το 2019, το WLGP παρείχε 5,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ιταλία, που αντιστοιχεί στο 8% της ζήτησης φυσικού αερίου της Ιταλίας. Αυτό βέβαια έγινε εφικτό λόγω των στενών σχέσεων της Ιταλίας με την ψευτοκυβέρνηση του Σάραζ. Έτσι όπως προκύπτει από στοιχεία η τροφοδοσία της Ιταλίας με λιβυκό φυσικό αέριο στο διάστημα 2012-2020 δεν παρουσίασε ιδιαίτερα προβλήματα (www.spglobal.com 21/1/2020).
Και το κερασάκι στην τούρτα η δήλωση της Μελόνι μετά το mega-deal της ΕΝΙ ότι «η Ιταλία επιθυμεί να παίξει σημαντικό ρόλο και να βοηθήσει τις αφρικανικές χώρες να αναπτυχθούν και να γίνουν πλουσιότερες-μια συνεργασία που δεν θα είναι ληστρική αλλά θα αφήσει κάτι στα έθνη» (www.rainews.it 28/1/2023).
Πάντως η «απόβαση» Μελόνι στη Λιβύη αιφνιδίασε τον Ερντογάν.
Έτσι ενώ για τις πρόσφατες συμφωνίες της ΕΝΙ στη Λιβύη ο τουρκικός τύπος απλά προχώρησε σε μια άχρωμη και άοσμη ανάλυση της συμφωνίας ΕΝΙ- NOC (www.hurriyetdailynews.com 30/1/2023) χωρίς ιδιαίτερες επικρίσεις (www.dailysabah.com 28/1/2023) στη συνέχεια κυκλοφόρησε η είδηση ότι ο Ερντογάν προωθεί άμεσα προς κύρωση στην τουρκική Εθνοσυνέλευση και το δεύτερο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο για την έρευνα και αξιοποίηση υδρογονανθράκων στην Λιβύη εκ μέρους τουρκικών εταιριών (www.tanea.gr 1/2/2023).